DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Galicka, Izabella: Jan Niezabitowski - malarz mariański
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0281
IZABELLA GALICKA, HANNA SYGIETYŃSKA
JAN NIEZABITOWSKI —MALARZ MARIAŃSKI
Wśród osiemnastowiecznych obrazów znajdujących
się w kościołach na terenie Podlasia i południowo -
wschodniego Mazowsza, wyróżnić można grupę kilku-
nastu malowideł będących dziełami tego samego ar-
tysty1. Sygnatury i napisy na kilku obrazach przeka-
zały imię i nazwisko ich autora — Jana Niezabitow-
skiego ze zgromadzenia ojców Marianów w Skórcu
w powiecie siedleckim, w samym zaś kościele i klasz-
torze skóreckim zachowało się sześć jego obrazów2.
Archiwalia dotyczące kościoła Reformatów w Węgro-
wie również ujawniły go jako autora obrazu spra-
wionego w 1797 r. dla tamtejszego kościoła3. Nieco
wiadomości o- Janie Niezaibitowskim przechowało się
w archiwach: Polskiej Prowincji Marianów w War-
szawie, klasztornym w Skórcu oraz w Archiwum
Zgromadzenia Marianów w Rzymie4.
Jan Niezabitowski pochodził z rodziny wywodzą-
cej się z województwa lubelskiego i pieczętującej się
herbem Lubicz, rozgałęzionej następnie na linię lu-
belską, czerwono-ruską i litewsko-podlaską5. Praw-
dopodobnie jego ojcem był Stanisław Niezabitowski
generał-lejtnant buławy litewskiej — żonaty z Ba-
ranowiczówną herbu Junosza, a po raz drugi w
r. 1757 z Makowiecką. Herbarze wymieniają Jana
Niezabitowskiego, syna Stanisława z pierwszego mał-'
żeństwa, nie podając daty urodzin oraz określając je-
go dalsze losy jako nieznane6. Ten brak wiadomości
tłumaczyć można odejściem Niezabitowskiego z życia
świeckiego i wstąpieniem do zgromadzenia Marianów.
Dokładne określenie w archiwaliach wieku zmarłego
pozwoliło ustalić datę jego urodzin na r. 17447. Krótki
rys życia Niezabitowskiego zawarty w „Księdze zmar-
łych ojców i braci” informuje o jego nowicjacie od-
bytym w klasztorze mariańskim w Puszczy Korabiew-
skiej8, studiach filozoficznych i teologicznych, kilku-
nastoletnim pobycie w Rzymie i okolicznościach po-
wrotu do Polski. Zawiera też wspomniana księga
ważną wiadomość o pobycie Niezabitowskiego w Skór-
cu, gdzie poświęca się malarstwu, „w którym staran-
nie się wyszkolił pozostając w Rzymie”9.
1 Obrazy te zidentyfikowano podczas prac inwentaryza-
cyjno-redakcyjnych w województwie warszawskim, w obrę-
bie powiatów; garwolińskiego, mińsko-mazowieckiego, sie-
dleckiego, sokołowskiego i węgrowskiego. Opublikowane w
Katalogach Zabytków Sztuki tych powiatów, t. X woj. war-
szawskie pod redakcją Izabelli Galickiej i Hanny Sygie-
tyńskiej.
2 Kościół i klasztor w Skórcu (pow. siedlecki) wzniesio-
no w r. 1794 z fundacji m.in. Krzysztofa Cieszkowskiego
kasztelana liwskiego. Zob. Katalog Zabytków Sztuki (cyt.
dalej: KZS) z. 22 pow. siedlecki t. X, woj. warszawskie,
Warszawa 1965, s. 37—4\
3 Akta Miejskie Węgrów; miasto i klasztor Reformatów
(VII, wypisy Euzebiusza Łopacińskiego w Ośrodku Doku-
mentacji Zabytków): ,,... eodem anno cura Guardini Cajetani
Bielski ex munificentia Benefactorum depicta est imago
Immaculatae Beatissimae Mariae Virginis per R. P. Niezaby-
towski Ordinis Marianorum et hoc primis diebus Maji in
altare collocata (r. 1797).
4 Archiwum Polskiej Prowincji Marianów, I, J 2, Liber
Mortuorum fratrum ac patrum 1700—1864; — Archiwum klasz-
torne w Skórcu, Album Zmarłych członków zgromadzenia
za rok 1804: ,,w r. 1804 zakończył doczesny żywot Ojciec
Jan Niezabitowski asystent naszego zakonu, który przez lat
18 pełnił obowiązki towarzysza naszego Prokuratora Gene-
ralnego w Rzymie. Po powrocie oddał się malarstwu i po-
zostawił po sobie wiele dzieł swej sztuki, a mianowicie koś-
ciół ozdobił i wiele obrazów namalował”; — Archiwum
Collegio dei CC RR Mariani w Rzymie. — Za wiadomości
dotyczące o. Jana Niezabitowskiego nadesłane nam w liście
z dnia 13 lutego 1964 r. składamy na tym miejscu ks. Kazi-
mierzowi Krzyżanowskiemu najserdeczniejsze podziękowania.
5 T. ŻYCHLIŃSKI, Złota Księga Szlachty Polskiej, t.
XXV, Poznań 1903, s. 73; — t. XXXI, Poznań 1908, s. 113.
6 ŻYCHLIŃSKI, o.c., t. XXV, s. 73: „... z pierwszego
małżeństwa był syn Jan (IX pokolenie), którego dalsze losy
nie są nam znane; z drugiego także syn”.
7 Arch. Pol. Prow. Mar., Liber Mortuorum, o.c.
8 Zob. Puszcza Mariańska (pow. skierniewicki, woj. łódz-
kie) por. KZS, z. 11, t. II, Warszawa 1953, s. 8—9.
9 Arch. Pol. Prow. Mar., Liber Mortuorum, o.c., ,,... in
quae se eleganter instruebat manens Romae”.
269
JAN NIEZABITOWSKI —MALARZ MARIAŃSKI
Wśród osiemnastowiecznych obrazów znajdujących
się w kościołach na terenie Podlasia i południowo -
wschodniego Mazowsza, wyróżnić można grupę kilku-
nastu malowideł będących dziełami tego samego ar-
tysty1. Sygnatury i napisy na kilku obrazach przeka-
zały imię i nazwisko ich autora — Jana Niezabitow-
skiego ze zgromadzenia ojców Marianów w Skórcu
w powiecie siedleckim, w samym zaś kościele i klasz-
torze skóreckim zachowało się sześć jego obrazów2.
Archiwalia dotyczące kościoła Reformatów w Węgro-
wie również ujawniły go jako autora obrazu spra-
wionego w 1797 r. dla tamtejszego kościoła3. Nieco
wiadomości o- Janie Niezaibitowskim przechowało się
w archiwach: Polskiej Prowincji Marianów w War-
szawie, klasztornym w Skórcu oraz w Archiwum
Zgromadzenia Marianów w Rzymie4.
Jan Niezabitowski pochodził z rodziny wywodzą-
cej się z województwa lubelskiego i pieczętującej się
herbem Lubicz, rozgałęzionej następnie na linię lu-
belską, czerwono-ruską i litewsko-podlaską5. Praw-
dopodobnie jego ojcem był Stanisław Niezabitowski
generał-lejtnant buławy litewskiej — żonaty z Ba-
ranowiczówną herbu Junosza, a po raz drugi w
r. 1757 z Makowiecką. Herbarze wymieniają Jana
Niezabitowskiego, syna Stanisława z pierwszego mał-'
żeństwa, nie podając daty urodzin oraz określając je-
go dalsze losy jako nieznane6. Ten brak wiadomości
tłumaczyć można odejściem Niezabitowskiego z życia
świeckiego i wstąpieniem do zgromadzenia Marianów.
Dokładne określenie w archiwaliach wieku zmarłego
pozwoliło ustalić datę jego urodzin na r. 17447. Krótki
rys życia Niezabitowskiego zawarty w „Księdze zmar-
łych ojców i braci” informuje o jego nowicjacie od-
bytym w klasztorze mariańskim w Puszczy Korabiew-
skiej8, studiach filozoficznych i teologicznych, kilku-
nastoletnim pobycie w Rzymie i okolicznościach po-
wrotu do Polski. Zawiera też wspomniana księga
ważną wiadomość o pobycie Niezabitowskiego w Skór-
cu, gdzie poświęca się malarstwu, „w którym staran-
nie się wyszkolił pozostając w Rzymie”9.
1 Obrazy te zidentyfikowano podczas prac inwentaryza-
cyjno-redakcyjnych w województwie warszawskim, w obrę-
bie powiatów; garwolińskiego, mińsko-mazowieckiego, sie-
dleckiego, sokołowskiego i węgrowskiego. Opublikowane w
Katalogach Zabytków Sztuki tych powiatów, t. X woj. war-
szawskie pod redakcją Izabelli Galickiej i Hanny Sygie-
tyńskiej.
2 Kościół i klasztor w Skórcu (pow. siedlecki) wzniesio-
no w r. 1794 z fundacji m.in. Krzysztofa Cieszkowskiego
kasztelana liwskiego. Zob. Katalog Zabytków Sztuki (cyt.
dalej: KZS) z. 22 pow. siedlecki t. X, woj. warszawskie,
Warszawa 1965, s. 37—4\
3 Akta Miejskie Węgrów; miasto i klasztor Reformatów
(VII, wypisy Euzebiusza Łopacińskiego w Ośrodku Doku-
mentacji Zabytków): ,,... eodem anno cura Guardini Cajetani
Bielski ex munificentia Benefactorum depicta est imago
Immaculatae Beatissimae Mariae Virginis per R. P. Niezaby-
towski Ordinis Marianorum et hoc primis diebus Maji in
altare collocata (r. 1797).
4 Archiwum Polskiej Prowincji Marianów, I, J 2, Liber
Mortuorum fratrum ac patrum 1700—1864; — Archiwum klasz-
torne w Skórcu, Album Zmarłych członków zgromadzenia
za rok 1804: ,,w r. 1804 zakończył doczesny żywot Ojciec
Jan Niezabitowski asystent naszego zakonu, który przez lat
18 pełnił obowiązki towarzysza naszego Prokuratora Gene-
ralnego w Rzymie. Po powrocie oddał się malarstwu i po-
zostawił po sobie wiele dzieł swej sztuki, a mianowicie koś-
ciół ozdobił i wiele obrazów namalował”; — Archiwum
Collegio dei CC RR Mariani w Rzymie. — Za wiadomości
dotyczące o. Jana Niezabitowskiego nadesłane nam w liście
z dnia 13 lutego 1964 r. składamy na tym miejscu ks. Kazi-
mierzowi Krzyżanowskiemu najserdeczniejsze podziękowania.
5 T. ŻYCHLIŃSKI, Złota Księga Szlachty Polskiej, t.
XXV, Poznań 1903, s. 73; — t. XXXI, Poznań 1908, s. 113.
6 ŻYCHLIŃSKI, o.c., t. XXV, s. 73: „... z pierwszego
małżeństwa był syn Jan (IX pokolenie), którego dalsze losy
nie są nam znane; z drugiego także syn”.
7 Arch. Pol. Prow. Mar., Liber Mortuorum, o.c.
8 Zob. Puszcza Mariańska (pow. skierniewicki, woj. łódz-
kie) por. KZS, z. 11, t. II, Warszawa 1953, s. 8—9.
9 Arch. Pol. Prow. Mar., Liber Mortuorum, o.c., ,,... in
quae se eleganter instruebat manens Romae”.
269