DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Rożek, Michał: Nieistniejący kościół św. Szczepana w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0236
MICHAŁ ROŻEK
wprzód przewidywać raczył, aby odkazawszy u któ-
rego z Panów Podstarościów, albo urzędników iakim
kształtem naznaczone pieniądze nie opóźniły; ze swo-
iey własney szkatuły W.W. Moy Wielce M. Pan i Do-
brodziey za każdym oznaymieniem zawsze wprzód z
potrzeby pieniędzy przysłać naznaczyć raczyłeś. Ta-
kim tedy kształtem nie możemy mieć nic pewniey-
szego. Lecz J.M.X. Rector tym się nie kontentuie mul-
tos casus fortuitos wspominając i o śmierci czego racz
Panie Boże Wszechmogący iako naydłużey uchować
powieda, niewiedzieć z kim by potym sprawa bydź
mogła. Rzekłem mu gdy by ludzie mieli sobie brać
tak wiele scrupułów niczego by nie zaczyniali ani ro-
bili na świecie, aby J.M.X. Rector tedy nie chciał
istis discultatibus praepedire opus tam bonum et ne-
cessarium, więc aby W.W. Wielce M. Pan i Dobro-
dziey an‘imii,m suum bonum na insze mieysce nie
transportował, prosiłem J.W. aby clarius sam kilka
słów przy nam ozwał się i obiecał. Tą pocztą, pod
kopertą tych że Wielebnych Oyców napisać do W.W.
Wielce M. Pana i Doibrodzieya. Między inszemi discu-
ruiąc o koszcie tey fabriki, twierdzi J.M., iż na mnie
dwadzieścia tysięcy złotych wynidzie, bo ich restau-
nacya S. Macieia kosztowała fl. 10.000, co podawszy
do wiadomości W.W. Wielce M. Pana i Doibrodzieya
oczekiwać będę dalszego rozkazania, w czym ia nie
zaniecham, jakem powinien meam pro bene assisten-
tiam, iako naypilniey, będę mógł i umiał. To znowu
przydawszy, że drewniany modellus będzie potrzebny,
a bez niego zgoła trudna by była wygoda. Do Oycow-
skiego zamku nie jechałem po tym, bo cieśle nie masz.
Malarz też nie maluiąc maluie, byle przez zimę miał
swoy opał. J.W.P. Podstarości da mi znać kiedy bę-
dzie potrzeba, Ipowieda, że malarz wybrawszy iuż
swoye pieniądze inszych się domaga, ale mu nie da.
A na ten czas przy tym nowo zaczętym Roku, Pana
Boga gorąco proszę, aby choynym swoim błogosła-
wieństwem obdarzywszy W.W.M. Piana i Doibrodzieya,
wszelakiey przeciwney przygody Paterne strzedz i w
zupełnym zdrowiu i opływaiącym szczęściu ze wszyst-
kiemi przezacnemi swemi domowemi, na nie zmie-
rzone czasy chować raczył. Oddawana siebie i nayniż-
sze swoie posługi, iako naypilniey w Miłościwą łaskę
i Patrocinium W.W.W.M. Pana i Doibrodzieya.
Kraków die 3 Januarii 1655.
W.W. mego wielce M.M. Pana, Pana i Dobrodzieya
nayniższy sługa
Sebastian Zacherla”
ANEKS II
Archiwum Państwowe m. Krakowa i Województwa Krakowskiego — Inwentarz Tymczasowy, sygn. 378.
Wskazówki dotyczące odnowienia kościoła św. Szczepana
..Około restaurowania kościoła S. Szczepana przycho-
dzą uwagi. Dwie rzeczy. Pierwsza: jeśli sklepie-
nie może póiść od ściany do ściany bez filarów. Sup-
posito, że restaurowane ma bydź tylko wnętrze, a
główne mury i ściany ruszane być nie maią. Conclu-
sum — że nie może. Ratio — bo ściany stare, cienkie
nie warowne, a nie miałyby nowe i ciężkie sklepienie,
gdzie się wesprze ieno na te ściany. Wtóra — po-
nieważ sklepienie średnie nie wspiera się na fila-
rach, a framugi po bokach być muszą, wiele trzeba
będzie filarów i wiele frarhbug. Conclusus — że filary
trzeba dać trzy cale i dwa połowice po tych murach,
a to dla series frambug, to jest trzech, kaplice no obu
stronach i iednych drzwi. Ratio — dla starych filarów
na cmentarzu, których iest trzy po każdey stronie
wychodzących na pułtrzecia łokcia z muru, które
dzielą ściany we czterech części, a kiedyby się wew-
nątrz dało trzy frambugi, przyszło by dla okien
łomać te filary i znacznie osłabić ściany.
His ita conclusis, przyszło do dimensiey. Kościół sam,
albo chór wielki ma w szer. łokci 26 [itj. 15 m 23 cm].
Filary u spodku będą w szer. łokci 3, a tę szerokość
bis sumptu na tym łok. 6. Od filaru do ściany nie
może mniey brać nad łokci 2*/2, a to bis sumptu w
tym łok. 5. Nie może tedy spatium od filaru do filaru
we śród kościoła być nad łokci 15. W tym łokci 26.
Wdłuż ma łokdi 30 [tj. 17 m 58 cm], z których taka
distributa: filary u spodku będą długie łok. 31/’, to
ąuiater sumptum w tym — łok. 14, to pomiędzy fila-
rami frambugi nie mogą być szersze nad łok. 4, a te
cztery rachując w tym łok. 16 — łok. 30.
Filary od spodku aż do początku arcady pierwszey
albo sklepienia pierwszego nad kaplicami muszą być
kamienne, bo z cegieł nie byliby warowne, aż do koń-
ca zaś capitelle i kamzams i wszystko może być z
cegli. Bases y Capitelle iaką robotą maią
być, czy Dorikowe, czy Jonikowe, czy Corynthiowe,
czy Compositowe, tu trzeba declaraciey W.W. Pana.
Hoc pro informatione addito, że Corynthiowe nie mo-
gliby być ieno z ciosowego kamienia z długością i z
kosztem by stanęli, ale beli by naywspanilalsze. G a n-
k i byliby dokoła nad kaplicami. Sklepienie po
bokach musiałoby być dwoiste. Jedne nad kaplicami
aż do ganku, a drugie nad gankiem aż do dachu.
Okna zkąd by żywe światło szło do kościoła, mu-
sieliby być w pułcerklu, wyłomawszy ie w starym
murze przeciwko frambugom. Drugie okna zkąd by
in supplementum szło lumen obtusum byli by w gan-
kach na cmentarz, a mogli by się uczynić wielkie ad
nroportione światła co by się chciało dać kościołowi.
I tak ieden dach szedłby przez wszystek kościół. O ł-
tarze muszą być przy filarach, tyłem do wielkiego
oitarza i tak że wszystkiego kościoła będą mogli ludzie
msze słuchać i widzieć. Dach iednostaynie ma iść nad
kościołem, nad małym chórem i nad dzwonnicą. A co
do chóru wielkiego — ten musi wedle reguł
i proporcyi dwa razy circiter być tak wysoki iako iest
raz szeroki, alias wąski i wysoki, będąc nie będzie
miał proportiey i oszpeci wszystką structurę. Hoc
conceipto — kamzams nie może iść pod linią z kam-
zamsem kościelnym, bo rząd małego chóru nie powi-
nien się accomodować rzędowi wielkiego chóru. F i-
lar może nie być od spodku dla form, ale nad for-
mami dla ozdoby i proportiey musiiiałby być przynay-
mniey co by pro forma wyskoczył z muru na trzy calę.
Za ołtarzem trzeba dać cokolwiek okrągłości,
przynamniiey począwszy ią daleko od ziemie, a to dla
lepszey proportiey, którą by nie miał kiedy by zosta-
wili nad ołtarzem krzywe kąty kwadriatowe i będzie
wygoda formom, z obchodem na oktawę, iako to w
224
wprzód przewidywać raczył, aby odkazawszy u któ-
rego z Panów Podstarościów, albo urzędników iakim
kształtem naznaczone pieniądze nie opóźniły; ze swo-
iey własney szkatuły W.W. Moy Wielce M. Pan i Do-
brodziey za każdym oznaymieniem zawsze wprzód z
potrzeby pieniędzy przysłać naznaczyć raczyłeś. Ta-
kim tedy kształtem nie możemy mieć nic pewniey-
szego. Lecz J.M.X. Rector tym się nie kontentuie mul-
tos casus fortuitos wspominając i o śmierci czego racz
Panie Boże Wszechmogący iako naydłużey uchować
powieda, niewiedzieć z kim by potym sprawa bydź
mogła. Rzekłem mu gdy by ludzie mieli sobie brać
tak wiele scrupułów niczego by nie zaczyniali ani ro-
bili na świecie, aby J.M.X. Rector tedy nie chciał
istis discultatibus praepedire opus tam bonum et ne-
cessarium, więc aby W.W. Wielce M. Pan i Dobro-
dziey an‘imii,m suum bonum na insze mieysce nie
transportował, prosiłem J.W. aby clarius sam kilka
słów przy nam ozwał się i obiecał. Tą pocztą, pod
kopertą tych że Wielebnych Oyców napisać do W.W.
Wielce M. Pana i Doibrodzieya. Między inszemi discu-
ruiąc o koszcie tey fabriki, twierdzi J.M., iż na mnie
dwadzieścia tysięcy złotych wynidzie, bo ich restau-
nacya S. Macieia kosztowała fl. 10.000, co podawszy
do wiadomości W.W. Wielce M. Pana i Doibrodzieya
oczekiwać będę dalszego rozkazania, w czym ia nie
zaniecham, jakem powinien meam pro bene assisten-
tiam, iako naypilniey, będę mógł i umiał. To znowu
przydawszy, że drewniany modellus będzie potrzebny,
a bez niego zgoła trudna by była wygoda. Do Oycow-
skiego zamku nie jechałem po tym, bo cieśle nie masz.
Malarz też nie maluiąc maluie, byle przez zimę miał
swoy opał. J.W.P. Podstarości da mi znać kiedy bę-
dzie potrzeba, Ipowieda, że malarz wybrawszy iuż
swoye pieniądze inszych się domaga, ale mu nie da.
A na ten czas przy tym nowo zaczętym Roku, Pana
Boga gorąco proszę, aby choynym swoim błogosła-
wieństwem obdarzywszy W.W.M. Piana i Doibrodzieya,
wszelakiey przeciwney przygody Paterne strzedz i w
zupełnym zdrowiu i opływaiącym szczęściu ze wszyst-
kiemi przezacnemi swemi domowemi, na nie zmie-
rzone czasy chować raczył. Oddawana siebie i nayniż-
sze swoie posługi, iako naypilniey w Miłościwą łaskę
i Patrocinium W.W.W.M. Pana i Doibrodzieya.
Kraków die 3 Januarii 1655.
W.W. mego wielce M.M. Pana, Pana i Dobrodzieya
nayniższy sługa
Sebastian Zacherla”
ANEKS II
Archiwum Państwowe m. Krakowa i Województwa Krakowskiego — Inwentarz Tymczasowy, sygn. 378.
Wskazówki dotyczące odnowienia kościoła św. Szczepana
..Około restaurowania kościoła S. Szczepana przycho-
dzą uwagi. Dwie rzeczy. Pierwsza: jeśli sklepie-
nie może póiść od ściany do ściany bez filarów. Sup-
posito, że restaurowane ma bydź tylko wnętrze, a
główne mury i ściany ruszane być nie maią. Conclu-
sum — że nie może. Ratio — bo ściany stare, cienkie
nie warowne, a nie miałyby nowe i ciężkie sklepienie,
gdzie się wesprze ieno na te ściany. Wtóra — po-
nieważ sklepienie średnie nie wspiera się na fila-
rach, a framugi po bokach być muszą, wiele trzeba
będzie filarów i wiele frarhbug. Conclusus — że filary
trzeba dać trzy cale i dwa połowice po tych murach,
a to dla series frambug, to jest trzech, kaplice no obu
stronach i iednych drzwi. Ratio — dla starych filarów
na cmentarzu, których iest trzy po każdey stronie
wychodzących na pułtrzecia łokcia z muru, które
dzielą ściany we czterech części, a kiedyby się wew-
nątrz dało trzy frambugi, przyszło by dla okien
łomać te filary i znacznie osłabić ściany.
His ita conclusis, przyszło do dimensiey. Kościół sam,
albo chór wielki ma w szer. łokci 26 [itj. 15 m 23 cm].
Filary u spodku będą w szer. łokci 3, a tę szerokość
bis sumptu na tym łok. 6. Od filaru do ściany nie
może mniey brać nad łokci 2*/2, a to bis sumptu w
tym łok. 5. Nie może tedy spatium od filaru do filaru
we śród kościoła być nad łokci 15. W tym łokci 26.
Wdłuż ma łokdi 30 [tj. 17 m 58 cm], z których taka
distributa: filary u spodku będą długie łok. 31/’, to
ąuiater sumptum w tym — łok. 14, to pomiędzy fila-
rami frambugi nie mogą być szersze nad łok. 4, a te
cztery rachując w tym łok. 16 — łok. 30.
Filary od spodku aż do początku arcady pierwszey
albo sklepienia pierwszego nad kaplicami muszą być
kamienne, bo z cegieł nie byliby warowne, aż do koń-
ca zaś capitelle i kamzams i wszystko może być z
cegli. Bases y Capitelle iaką robotą maią
być, czy Dorikowe, czy Jonikowe, czy Corynthiowe,
czy Compositowe, tu trzeba declaraciey W.W. Pana.
Hoc pro informatione addito, że Corynthiowe nie mo-
gliby być ieno z ciosowego kamienia z długością i z
kosztem by stanęli, ale beli by naywspanilalsze. G a n-
k i byliby dokoła nad kaplicami. Sklepienie po
bokach musiałoby być dwoiste. Jedne nad kaplicami
aż do ganku, a drugie nad gankiem aż do dachu.
Okna zkąd by żywe światło szło do kościoła, mu-
sieliby być w pułcerklu, wyłomawszy ie w starym
murze przeciwko frambugom. Drugie okna zkąd by
in supplementum szło lumen obtusum byli by w gan-
kach na cmentarz, a mogli by się uczynić wielkie ad
nroportione światła co by się chciało dać kościołowi.
I tak ieden dach szedłby przez wszystek kościół. O ł-
tarze muszą być przy filarach, tyłem do wielkiego
oitarza i tak że wszystkiego kościoła będą mogli ludzie
msze słuchać i widzieć. Dach iednostaynie ma iść nad
kościołem, nad małym chórem i nad dzwonnicą. A co
do chóru wielkiego — ten musi wedle reguł
i proporcyi dwa razy circiter być tak wysoki iako iest
raz szeroki, alias wąski i wysoki, będąc nie będzie
miał proportiey i oszpeci wszystką structurę. Hoc
conceipto — kamzams nie może iść pod linią z kam-
zamsem kościelnym, bo rząd małego chóru nie powi-
nien się accomodować rzędowi wielkiego chóru. F i-
lar może nie być od spodku dla form, ale nad for-
mami dla ozdoby i proportiey musiiiałby być przynay-
mniey co by pro forma wyskoczył z muru na trzy calę.
Za ołtarzem trzeba dać cokolwiek okrągłości,
przynamniiey począwszy ią daleko od ziemie, a to dla
lepszey proportiey, którą by nie miał kiedy by zosta-
wili nad ołtarzem krzywe kąty kwadriatowe i będzie
wygoda formom, z obchodem na oktawę, iako to w
224