Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (37.1975)

II. 1. Andrea Pozzo, autoportret, Florencja, Ujjizie
(wg Kerbera)

JERZY KOWALCZYK
ANDREA POZZO A PÓŹNY BAROK W POLSCE*
CZ. II. FRESKI SKLEP IENNE

Malarstwo iluzjonistyczno-architektoniczne czyli
kwadraturowe ukazywane na sklepieniach i kopułach
w efektownych skrótach perspektywicznych di sotto
irt su, którego mistrzem niedościgłym był Andrea
Pozzo, ma w Polsce starsze tradycje niż ołtarze ma-
lowane. Pierwszym znanym, choć skromnym przykła-
dem malarstwa kwadraturowgo jest fresk w kopule
kaplicy na zamku Lubomirskich w Wiśniczu Nowym
* Część I niniejszego artykułu, poświęcona traktatowi
i ołtarzom, została opublikowana w „Biul. Hist. Sztuki”
XXXVII, 1975, nr 2, s. 162—178. Artykuł został wygłoszony
w formie referatu na posiedzeniu naukowym Oddziału War-
szawskiego SHS w dniu 19.11.1975 r., a wcześniej w wersji
włoskiej — na IV Sympozjum polsko-włoskim w Warsza-
wie w dniu 17.X.1974 r. i oddany do druku w tomie za-

z około 1620 r. W dolnej partii czaszy kopuły malo-
wane pilastry z belkowaniem stwarzają iluzję tambu-
ru, na którym rzekomo wspiera się właściwa kopuła.
Na manierystycznym fresku z Wiśnicza wzorowany
był fresk w kopule kaplicy Lubomirskich przy farze
w Niepołomicach z około 1640 r.1
Nie znamy wybitniejszych przykładów stosowania
kwadratury na sklepieniach i kopułach w 2. połowie
wierającym materiały z sympozjum pt. II Barocco fra Ita-
lia e Polonia.
1 Spostrzeżeniami na temat początków kwadratury w
Polsce podzielił się ze mną uprzejmie prof. dr Adam Mi-
łobędzki, który zwrócił mi też uwagę na wspomniane ka-
plice. Datowanie i fotografie tych obiektów, zob. A. MA-
JEWSKI, Zamek w Wiśniczu, „Teka Konserwatorska” 1956,
z. 3, ryc. 66.

335