DOI Heft:
Nr. 3
DOI Heft:Materiały
DOI Artikel:Wystawy i Recenzje
DOI Artikel:Skubiszewski, Piotr: "Silos i jego epoka". Wystawa w Silos i w Madrycie 1973
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0351
WYSTAWY — RECENZJE
U. 11. Fragment krucyfiksu z San Isidoro w Leon. Madryt, Museo Arąueoló-
gico National, wg W. W. S. Cooka i J. G. Ricarta
podważone poglądy A. K. Pottera59 60 61. Nie ujawnia rów-
nież odpowiednia nota katalogowa pozycji, jaką w ba-
daniach nad złotnictwem przedromańskim zajmuje
kielich św. Dominika (75). Dawniej P. Metz, a ostat-
nio V. H. Elbern umieścili to dzieło w łańcuchu roz-
wojowym podobnych naczyń liturgicznych i ukazali
jego duże znaczenie dla procesu przejmowania form
późnoantycznych i śródziemnomorskich oraz ich prze-
twarzania przez złotnictwo wczesnośredniowieczne".
W notach omawiających emalie nie uargumentowano
proponowanych atrybucji. Było to obowiązkiem auto-
rów, zwłaszcza w tych przypadkach, w których loka-
lizacja wyrobów jest kontrowersyjna, a zajęte w Ka-
talogu .stanowisko wyraźnie odbiega od starannie uza-
sadnianych sądów M. M. Gauthier81.
Zdarzają się też w notach potknięcia erudycyjne,
które nie powinny dzisiaj mieć miejsca w katalogu
wystawy naukowej. Kielich przedstawiony na nagrob-
ku Anfusa Pereza z 1093 r. (13) został zidentyfikowany
jako Święty Graal62. Kontekst obrazowy wyklucza
takie rozpoznanie. O wystąpieniu zaś wątku Graala
można w sposób pewny mówić dopiero od czasu po-
jawienia się Percenala Chretien de Troyes tj. ok. r.
118183, a o wątku Świętego Graala — dopiero od
59 Zob. L. SEIDEL FIELD, [w:] The Renaissance of the
Twelfth Century, An Exhibition organized by S. K. SCHER
[Katalog], Providence, Rhode Island, 1969, nry 34—36, gdzie
dobrze zebrana, tylko w małej części cytowana w Katalogu
wystawy w Silos literatura przedmiotu; por. także wyżej,
przyp. 20.
60 V. H. ELBERN, Der eucharistische Kelch im frilhen
Mittelalter, Berlin 1964, s. 41 i 73.
61 Tak np. w przypadku Okładki z Ukrzyżowaniem z In-
stituto Valencia de Don Juan (116), którą za W. L. Hild-
burghiem i za nowszą literaturą hiszpańską (por. np.
C. BATLLE GALLART, [w:] L’art roman, nr 1758 i HER-
NANDEZ PERERA, o.c., S. 112) przypisano warsztatowi w
Silos, gdy GAUTHIER, Esmaltes meridionales, s. 406, wiąza-
ła ją nadal z Limóges.
62 Autorzy Katalogu poszli tutaj za nieuzasadnionym
czasu L’Estoire dou Graal Roberta de Boroń, tj. od
przełomu XII i XIII w.84, a na dobre dopiero od
La Queste del Saint Graal napisanej ok. r. 122083,
nie wspominając już o tym, że najstarsze zachowane
przedstawienia Graala i Świętego Graala pochodzą
z XIII w.88. Jako miejsce przechowania armeńskiego
Ewangeliarza z Eczmiadzinu (obecnie Erewań, Mate-
nadaran) został podany Rabula; w rzeczywistości jest
to nazwisko mnicha syryjskiego, który przepisał zu-
pełnie inny Ewangeliarz iluminowany w klasztorze w
Zagba (obecnie Florencja, Biblioteca Laurenziana)87.
Na jednym z naczyń z kryształu górskiego (141) nie-
właściwie rozpoznano temat przedstawienia; są nim
■sokoły (albo inne ptaki drapieżne z tej rodziny),
a nie — jak podano — pawie.
Jak w treści not katalogowych nie znajduje od-
bicia stan badań, tak towarzysząca im dokumentacja
bibliograficzna tylko w niewielkim stopniu odzwier-
ciedla istniejące piśmiennictwo. Czytelnik nie wie
dlaczego przy niektórych obiektach podano po kilka
pozycji, przy innych po jednej lub dwie, przy innych
wreszcie — bibliografii nie ma wcale. Nie można przy
tym zarzucić autorom Katalogu braku wiedzy o piś-
miennictwie, ponieważ na końcu publikacji zamiesz-
domysłem PORTERA, Romanische Plastik in Spanien, o.c.,
s. 64.
63 Chrćtien de TROYES, Le Roman de Percenal ou le
conte du Graal, publid d’aprćs le ms.fr. 12576 de la Blbllo-
theąue Nationale par W. ROACH, Geneve-Lille 1956 (Textes
litteraires franęais, 71), w. 3301 nn.
64 R. de BOROŃ, Le Roman de 1’Estoire dou Graal,
wyd. W. A. NITZE, Paris 1927 (Les classigues franęais du
moyen age), w. 907 nn., zob. także wstęp wydawcy s. V nn.
65 La Queste del Saint Graal, Roman du XIIIe siacie,
ćdite par A. PAUPHILET, Paris 1949 (Les classigues franęais
de moyen ńge).
66 R. S. i L. H. LOOMIS, Arthurian Legends in Medicval
Art, London-New York 1938, s. 90 nn.
67 Katalog, s. 35; nazwa Eczmiadzin została przy tym
błędnie zapisana.
339
U. 11. Fragment krucyfiksu z San Isidoro w Leon. Madryt, Museo Arąueoló-
gico National, wg W. W. S. Cooka i J. G. Ricarta
podważone poglądy A. K. Pottera59 60 61. Nie ujawnia rów-
nież odpowiednia nota katalogowa pozycji, jaką w ba-
daniach nad złotnictwem przedromańskim zajmuje
kielich św. Dominika (75). Dawniej P. Metz, a ostat-
nio V. H. Elbern umieścili to dzieło w łańcuchu roz-
wojowym podobnych naczyń liturgicznych i ukazali
jego duże znaczenie dla procesu przejmowania form
późnoantycznych i śródziemnomorskich oraz ich prze-
twarzania przez złotnictwo wczesnośredniowieczne".
W notach omawiających emalie nie uargumentowano
proponowanych atrybucji. Było to obowiązkiem auto-
rów, zwłaszcza w tych przypadkach, w których loka-
lizacja wyrobów jest kontrowersyjna, a zajęte w Ka-
talogu .stanowisko wyraźnie odbiega od starannie uza-
sadnianych sądów M. M. Gauthier81.
Zdarzają się też w notach potknięcia erudycyjne,
które nie powinny dzisiaj mieć miejsca w katalogu
wystawy naukowej. Kielich przedstawiony na nagrob-
ku Anfusa Pereza z 1093 r. (13) został zidentyfikowany
jako Święty Graal62. Kontekst obrazowy wyklucza
takie rozpoznanie. O wystąpieniu zaś wątku Graala
można w sposób pewny mówić dopiero od czasu po-
jawienia się Percenala Chretien de Troyes tj. ok. r.
118183, a o wątku Świętego Graala — dopiero od
59 Zob. L. SEIDEL FIELD, [w:] The Renaissance of the
Twelfth Century, An Exhibition organized by S. K. SCHER
[Katalog], Providence, Rhode Island, 1969, nry 34—36, gdzie
dobrze zebrana, tylko w małej części cytowana w Katalogu
wystawy w Silos literatura przedmiotu; por. także wyżej,
przyp. 20.
60 V. H. ELBERN, Der eucharistische Kelch im frilhen
Mittelalter, Berlin 1964, s. 41 i 73.
61 Tak np. w przypadku Okładki z Ukrzyżowaniem z In-
stituto Valencia de Don Juan (116), którą za W. L. Hild-
burghiem i za nowszą literaturą hiszpańską (por. np.
C. BATLLE GALLART, [w:] L’art roman, nr 1758 i HER-
NANDEZ PERERA, o.c., S. 112) przypisano warsztatowi w
Silos, gdy GAUTHIER, Esmaltes meridionales, s. 406, wiąza-
ła ją nadal z Limóges.
62 Autorzy Katalogu poszli tutaj za nieuzasadnionym
czasu L’Estoire dou Graal Roberta de Boroń, tj. od
przełomu XII i XIII w.84, a na dobre dopiero od
La Queste del Saint Graal napisanej ok. r. 122083,
nie wspominając już o tym, że najstarsze zachowane
przedstawienia Graala i Świętego Graala pochodzą
z XIII w.88. Jako miejsce przechowania armeńskiego
Ewangeliarza z Eczmiadzinu (obecnie Erewań, Mate-
nadaran) został podany Rabula; w rzeczywistości jest
to nazwisko mnicha syryjskiego, który przepisał zu-
pełnie inny Ewangeliarz iluminowany w klasztorze w
Zagba (obecnie Florencja, Biblioteca Laurenziana)87.
Na jednym z naczyń z kryształu górskiego (141) nie-
właściwie rozpoznano temat przedstawienia; są nim
■sokoły (albo inne ptaki drapieżne z tej rodziny),
a nie — jak podano — pawie.
Jak w treści not katalogowych nie znajduje od-
bicia stan badań, tak towarzysząca im dokumentacja
bibliograficzna tylko w niewielkim stopniu odzwier-
ciedla istniejące piśmiennictwo. Czytelnik nie wie
dlaczego przy niektórych obiektach podano po kilka
pozycji, przy innych po jednej lub dwie, przy innych
wreszcie — bibliografii nie ma wcale. Nie można przy
tym zarzucić autorom Katalogu braku wiedzy o piś-
miennictwie, ponieważ na końcu publikacji zamiesz-
domysłem PORTERA, Romanische Plastik in Spanien, o.c.,
s. 64.
63 Chrćtien de TROYES, Le Roman de Percenal ou le
conte du Graal, publid d’aprćs le ms.fr. 12576 de la Blbllo-
theąue Nationale par W. ROACH, Geneve-Lille 1956 (Textes
litteraires franęais, 71), w. 3301 nn.
64 R. de BOROŃ, Le Roman de 1’Estoire dou Graal,
wyd. W. A. NITZE, Paris 1927 (Les classigues franęais du
moyen age), w. 907 nn., zob. także wstęp wydawcy s. V nn.
65 La Queste del Saint Graal, Roman du XIIIe siacie,
ćdite par A. PAUPHILET, Paris 1949 (Les classigues franęais
de moyen ńge).
66 R. S. i L. H. LOOMIS, Arthurian Legends in Medicval
Art, London-New York 1938, s. 90 nn.
67 Katalog, s. 35; nazwa Eczmiadzin została przy tym
błędnie zapisana.
339