DOI issue:
Nr. 3
DOI issue:Materiały
DOI article:Wystawy i Recenzje
DOI article:Skubiszewski, Piotr: "Silos i jego epoka". Wystawa w Silos i w Madrycie 1973
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0349
WYSTAWY — RECENZJE
sztacie działającym w XI w. w Cuence, już po upad-
ku ośrodka kordobańskiego. Pozwalały one na odno-
towanie . różnic zachodzących między dwiema fazami
twórczości arabskiej w tej dziedzinie. Ivoire’y póź-
niejsze kontynuowały wprawdzie wyszukane motywy
okresu kalifackiego, ale nadawały im mniej delikatną
postać. Mozarabską rzeźbę w kości reprezentowały
na wystawie dwa zabytki: również wspomniane już
ramię wielkiego krzyża procesyjnego z San Milian
de la Cogolla (171) i z tego samego klasztoru pocho-
dzący ołtarzyk przenośny (174). Obydwa stanowiły
doskonałe przykłady przejęcia ze sztuki muzułmań-
skiej i przetworzenia w tym wielkim centrum twór-
czości Mozarabów fryzu roślinno-zwierzęcego na
obrzeżu przedmiotu — motywu, który miał następnie
za pośrednictwem tego i jemu podobnych środowisk
przeniknąć do ivoire’ów romańskich.
Początki romanizmu w rzeźbie kościanej były re-
prezentowane na wystawie dziełami, które należą do
najwybitniejszych osiągnięć małej sztuki już w skali
całej Europy. Ale też trzeba od razu powiedzieć, że
powstały cne w kręgu działalności Ferdynanda I
(1029—1065), jednego z najbardziej w tym czasie ak-
tywnych fundatorów kościołów, ich wyposażenia,
sprzętu liturgicznego oraz ksiąg. Przypomnijmy także,
że był to władca, który przyłączył Leon do Kastylii
i z tego królestwa uczynił wielki ośrodek zjednoczenia
półwyspu i reconąuisty kładąc w ten sposób podwali-
ny pod potęgę średniowiecznej Hiszpanii; który obwo-
łał .się jej cesarzem; który po zwycięskiej kampanii
przeciw Arabom sprowadził na chrześcijańską Północ
i złożył w Leon relikwie patrona Półwyspu, św. Izy-
dora z Sewilli50. Twórczość artystyczna w orbicie jego
mecenatu zdaje się odbijać horyzonty i kierunki dzia-
łania tego wybitnego króla. Stapiając w jedno wielość
kierunków wczesnośredniowiecznych i łącząc je z
wczesnym romanizmem, wprowadziła Hiszpanię na
drogę współudziału w sztuce całej Europy51. Wydała
przy tym dzieła łączące niezwykle wysoki poziom
artystyczny z wyrafinowaniem wyrazu zawisłym od
miejscowej tradycji. Pięć obiektów, bądź wykonanych
na zamówienie króla dla kolegiaty San Isidoro w
Leon, bądź powstałych w związanym z owymi fun-
dacjami kręgu artystycznym, dawało na wystawie
przegląd bogactwa problemów formalnych tej wczes-
nej fazy romanizmu leono-kastylijskiego: relikwiarz
św. Jana Chrzciciela i św. Pelagiusza podarowany ko-
legiacie przez Ferdynanda i jego żonę Sanczę w r.
1059 (176; il. 8), wielki krucyfiks również temu koś-
ciołowi ofiarowany przez królewską parę w r. 1063
(175; il. 9 i 10), tzw. skrzynka Błogosławieństw z San
Isidoro (177), tamże przechowywany relikwiarz typu
50 R. MENENDEZ FIDAL, La Espana del Cid, 4 wyd.,
Madrid 1947, t. I, s. 64, 93—98, 110—112, 134—153; — t. II,
S. 641 nn.
51 GUDiIOL RICART, GAYA NUSO, o.c., s. 1®1 nn; —
de PALOL, o.c., s. 65—68 i przyp. 14 na s. 139.
II. 9. Fragment krucyfiksu z San Isidoro w Leon.
Madryt, Museo Arąueológico Nacional, wg P.
de Palola
U. 10. Krucyfiks z Carrizo. Leon, Museo de San Mar-
cos, wg W. W. S. Cooka i J. G. Ricarta
337
sztacie działającym w XI w. w Cuence, już po upad-
ku ośrodka kordobańskiego. Pozwalały one na odno-
towanie . różnic zachodzących między dwiema fazami
twórczości arabskiej w tej dziedzinie. Ivoire’y póź-
niejsze kontynuowały wprawdzie wyszukane motywy
okresu kalifackiego, ale nadawały im mniej delikatną
postać. Mozarabską rzeźbę w kości reprezentowały
na wystawie dwa zabytki: również wspomniane już
ramię wielkiego krzyża procesyjnego z San Milian
de la Cogolla (171) i z tego samego klasztoru pocho-
dzący ołtarzyk przenośny (174). Obydwa stanowiły
doskonałe przykłady przejęcia ze sztuki muzułmań-
skiej i przetworzenia w tym wielkim centrum twór-
czości Mozarabów fryzu roślinno-zwierzęcego na
obrzeżu przedmiotu — motywu, który miał następnie
za pośrednictwem tego i jemu podobnych środowisk
przeniknąć do ivoire’ów romańskich.
Początki romanizmu w rzeźbie kościanej były re-
prezentowane na wystawie dziełami, które należą do
najwybitniejszych osiągnięć małej sztuki już w skali
całej Europy. Ale też trzeba od razu powiedzieć, że
powstały cne w kręgu działalności Ferdynanda I
(1029—1065), jednego z najbardziej w tym czasie ak-
tywnych fundatorów kościołów, ich wyposażenia,
sprzętu liturgicznego oraz ksiąg. Przypomnijmy także,
że był to władca, który przyłączył Leon do Kastylii
i z tego królestwa uczynił wielki ośrodek zjednoczenia
półwyspu i reconąuisty kładąc w ten sposób podwali-
ny pod potęgę średniowiecznej Hiszpanii; który obwo-
łał .się jej cesarzem; który po zwycięskiej kampanii
przeciw Arabom sprowadził na chrześcijańską Północ
i złożył w Leon relikwie patrona Półwyspu, św. Izy-
dora z Sewilli50. Twórczość artystyczna w orbicie jego
mecenatu zdaje się odbijać horyzonty i kierunki dzia-
łania tego wybitnego króla. Stapiając w jedno wielość
kierunków wczesnośredniowiecznych i łącząc je z
wczesnym romanizmem, wprowadziła Hiszpanię na
drogę współudziału w sztuce całej Europy51. Wydała
przy tym dzieła łączące niezwykle wysoki poziom
artystyczny z wyrafinowaniem wyrazu zawisłym od
miejscowej tradycji. Pięć obiektów, bądź wykonanych
na zamówienie króla dla kolegiaty San Isidoro w
Leon, bądź powstałych w związanym z owymi fun-
dacjami kręgu artystycznym, dawało na wystawie
przegląd bogactwa problemów formalnych tej wczes-
nej fazy romanizmu leono-kastylijskiego: relikwiarz
św. Jana Chrzciciela i św. Pelagiusza podarowany ko-
legiacie przez Ferdynanda i jego żonę Sanczę w r.
1059 (176; il. 8), wielki krucyfiks również temu koś-
ciołowi ofiarowany przez królewską parę w r. 1063
(175; il. 9 i 10), tzw. skrzynka Błogosławieństw z San
Isidoro (177), tamże przechowywany relikwiarz typu
50 R. MENENDEZ FIDAL, La Espana del Cid, 4 wyd.,
Madrid 1947, t. I, s. 64, 93—98, 110—112, 134—153; — t. II,
S. 641 nn.
51 GUDiIOL RICART, GAYA NUSO, o.c., s. 1®1 nn; —
de PALOL, o.c., s. 65—68 i przyp. 14 na s. 139.
II. 9. Fragment krucyfiksu z San Isidoro w Leon.
Madryt, Museo Arąueológico Nacional, wg P.
de Palola
U. 10. Krucyfiks z Carrizo. Leon, Museo de San Mar-
cos, wg W. W. S. Cooka i J. G. Ricarta
337