DOI Heft:
Nr. 3
DOI Heft:Materiały
DOI Artikel:Wystawy i Recenzje
DOI Artikel:Skubiszewski, Piotr: "Silos i jego epoka". Wystawa w Silos i w Madrycie 1973
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48044#0345
WYSTAWY — RECENZJE
II. 4. Zwieńczenie fontanny z Medina-Az-Zahra. Cordoba, Museo
Arąueológico National, wg fot. E. Domingueza
niespokojne rozwichrzenie, a w nową, monumentalną
umiarowość ku której zmierzały wszystkie twórcze
ośrodki sztuki od schyłku XII w. Obraz tego późnego
okresu w Kastylii uzupełniały inne przykłady z Silos,
kapitele znalezione w czasie prac budowlanych w
klasztorze (26, 29, 31, 40) oraz dzieła w drzewie, kru-
cyfiksy i posągi Marii z Dzieciątkiem (32—34, 37—39,
41). Również więc w zakresie rzeźby późnoromańskiej
pozwalała wystawa na pewien wgląd w wielość kie-
runków na północy Hiszpanii.
Największy i pod względem jakości najważniejszy
dział wystawy stanowiły wyroby w metalu: brązy,
dzieła złotnictwa właściwego i emalie. Najważniejszy
— ponieważ reprezentujący niemal wszystko co istot-
ne w Hiszpanii w tych dziedzinach w XI i XII w.
Jak w pozostałych działach wystawy, najliczniejsze
zabytki z dwóch stuleci, będących głównym przedmio-
tem pokazu, poprzedzono przeglądem przykładów
wcześniejszych. Taką wyodrębniającą się grupę sta-
nowiły brązy arabskie. Jeden z nich, zakończenie
fontanny z X w. w kształcie jelonka znalezione w
wielkim kompleksie pałacowym Medina-Az-Zahara
pod Cordobą (68), wybitny przykład rzemiosła na
33 M. M. GAUTHIER, Les decors uermlcules dans les
emaur champleues limousins et mćridionaux, Aperęiis sur
l’origine et la diffusion de ce motif au XIIe siecle, „Cahiers
de Civilisation Medievale Xe — XIIe siecles” I, 1958, s. 350
i n.
dworze kalifackim, zwracało w kontekście wystawy
szczególną uwagę. Powierzchnię przedmiotu pokrywa
rytowany i niellowany, gęsty ornament wiciowy, któ-
rego regularne spirale wypełnione są symetrycznymi,
kolistymi listkami o wyraźnie zaznaczonych liniach
unerwienia. Jego rysunek i technika kojarzą się z po-
dobną dekoracją wiciową występującą w kilku od-
mianach w złotnictwie romańskim, głównie jako wy-
pełnienie tła w emaliach żłobinowych, a znaną w lite-
raturze przedmiotu jako decor uermicule, czyli „orna-
ment robaczkowy” (il. 4 i 5). M. M. Gauthier, idąc
za innymi badaczami, wywiodła ten rodzaj wypełnie-
nia tła z orientalnej wici palmetowej oraz jej wczes-
nośredniowiecznych kontynuacji i odmian, także arab-
skich na półwyspie iberyjskim33. Badając drogi prze-
nikania motywów wiciowych do sztuki zachodniej
i genezę ornamentu robaczkowego w emalii XII w.,
M. M. Gauthier opowiedziała się za decydującym w
tym procesie znaczeniem dzieł wykonywanych tech-
niką filigranu34. Spośród przytoczonych przez autorkę
w związku z tą sprawą przykładów dwa bardzo waż-
ne, zależne niewątpliwie jeszcze od podobnych fili-
granów arabskich i mozarabskich, tzw. patena św.
34 Podobnie jak W. L. HILDBURGH, Medieual Spanish
Enamels, Oxford 1936, s. 82 nn., na którego autorka się po-
wołuje (GAUTHIER, Les decors vermiculćs, o.c., s. 356).
333
II. 4. Zwieńczenie fontanny z Medina-Az-Zahra. Cordoba, Museo
Arąueológico National, wg fot. E. Domingueza
niespokojne rozwichrzenie, a w nową, monumentalną
umiarowość ku której zmierzały wszystkie twórcze
ośrodki sztuki od schyłku XII w. Obraz tego późnego
okresu w Kastylii uzupełniały inne przykłady z Silos,
kapitele znalezione w czasie prac budowlanych w
klasztorze (26, 29, 31, 40) oraz dzieła w drzewie, kru-
cyfiksy i posągi Marii z Dzieciątkiem (32—34, 37—39,
41). Również więc w zakresie rzeźby późnoromańskiej
pozwalała wystawa na pewien wgląd w wielość kie-
runków na północy Hiszpanii.
Największy i pod względem jakości najważniejszy
dział wystawy stanowiły wyroby w metalu: brązy,
dzieła złotnictwa właściwego i emalie. Najważniejszy
— ponieważ reprezentujący niemal wszystko co istot-
ne w Hiszpanii w tych dziedzinach w XI i XII w.
Jak w pozostałych działach wystawy, najliczniejsze
zabytki z dwóch stuleci, będących głównym przedmio-
tem pokazu, poprzedzono przeglądem przykładów
wcześniejszych. Taką wyodrębniającą się grupę sta-
nowiły brązy arabskie. Jeden z nich, zakończenie
fontanny z X w. w kształcie jelonka znalezione w
wielkim kompleksie pałacowym Medina-Az-Zahara
pod Cordobą (68), wybitny przykład rzemiosła na
33 M. M. GAUTHIER, Les decors uermlcules dans les
emaur champleues limousins et mćridionaux, Aperęiis sur
l’origine et la diffusion de ce motif au XIIe siecle, „Cahiers
de Civilisation Medievale Xe — XIIe siecles” I, 1958, s. 350
i n.
dworze kalifackim, zwracało w kontekście wystawy
szczególną uwagę. Powierzchnię przedmiotu pokrywa
rytowany i niellowany, gęsty ornament wiciowy, któ-
rego regularne spirale wypełnione są symetrycznymi,
kolistymi listkami o wyraźnie zaznaczonych liniach
unerwienia. Jego rysunek i technika kojarzą się z po-
dobną dekoracją wiciową występującą w kilku od-
mianach w złotnictwie romańskim, głównie jako wy-
pełnienie tła w emaliach żłobinowych, a znaną w lite-
raturze przedmiotu jako decor uermicule, czyli „orna-
ment robaczkowy” (il. 4 i 5). M. M. Gauthier, idąc
za innymi badaczami, wywiodła ten rodzaj wypełnie-
nia tła z orientalnej wici palmetowej oraz jej wczes-
nośredniowiecznych kontynuacji i odmian, także arab-
skich na półwyspie iberyjskim33. Badając drogi prze-
nikania motywów wiciowych do sztuki zachodniej
i genezę ornamentu robaczkowego w emalii XII w.,
M. M. Gauthier opowiedziała się za decydującym w
tym procesie znaczeniem dzieł wykonywanych tech-
niką filigranu34. Spośród przytoczonych przez autorkę
w związku z tą sprawą przykładów dwa bardzo waż-
ne, zależne niewątpliwie jeszcze od podobnych fili-
granów arabskich i mozarabskich, tzw. patena św.
34 Podobnie jak W. L. HILDBURGH, Medieual Spanish
Enamels, Oxford 1936, s. 82 nn., na którego autorka się po-
wołuje (GAUTHIER, Les decors vermiculćs, o.c., s. 356).
333