DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Karpowicz, Mariusz: Władysław Tomkiewicz: 1899-1982
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48707#0111
WŁADYSŁAW TOMKIEWICZ
1899 — 1982
Dnia 5 sierpnia bieżącego roku zmarl prof. dr Władysław
Tomkiewicz, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersy-
tetu Warszawskiego. Odszedł uczony wybitny i niezwykły
człowiek, promieniujący na środowisko pracowników nauki
i kultury jako nieprzedawniony wzór etyczny gentiluomo za-
czerpnięty z dobrej tradycji europejskiej i polskiej, wpisany
pewną dłonią w dzień dzisiejszy”*.
Władysław Tomkiewicz urodził się 4 września 1899 r.
w Nowince, w dawnym powiecie Władyslawowskim, na
Litwie Kowieńskiej, w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył pol-
skie gimnazjum w Kijowie, a następnie w latach 1920—
1928 studiował na Uniwersytecie Warszawskim historię
u prof. Oskara Haleckiego i historię sztuki u prof. Zygmunta
Katowskiego. W roku 1932 habilitował się na podstawie
rozprawy Jeremi Wiśniowiecki {1612—1651), wydanej w roku
następnym przez Warszawskie Towarzystwo Naukowe.
Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie
Jana Kazimierza we Lwowie, a także w latach 1932—1939
w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. W czasie
okupacji, już od 1 maja 1940 r. podjął wielostronną i ener-
giczną pracę konspiracyjną, działając od 1 lipca 1941 r.
w ZWZ-AK juko referent spraw narodowościowych Biura
Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, z przy-
działem od 1943 r. do Biura Narodowościowego Delegatury
Rządu jako jego dyrektor, oraz przewodniczący Rady Na-
rodowości. Równocześnie był organizatorem i wykładowcą
Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego (1940—1944). Pseu-
donimy: ,,Sybult”, „Stolarski”, „Krzysztof”.
Po wyzwoleniu przystąpił natychmiast do prac nad od-
budową; szczególnie wielkie zasługi położył w dziale odzys-
kania zagrabionego p Oskiego mienia kulturalnego jako dy-
rektor Biura Rewindykacji i Odszkodowań w Ministerstwie
Kultury (1945—1950). Od 1945 r. aktywnie uczestniczył
w odibudowie Uniwersytetu, jako zastępca profesora, do-
cent, a od 1947 profesor nadzwyczajny historii Ukrainy
* A. GIEYSZTOR, Posianie, [w:] Sarmatia Artistica, Księga pamiąt-
kowa ku czci Profesora Władysława Tomkiewicza, Warszawa 1068, s. 6.
Panu Profesorowi Aleksandrowi Gieysztorowi serdecznie dziękuję
za przejrzenie niniejszego tekstu i cenne uzupełnienia.
i Rosji, wykładowca równolegle w Instytucie Historii Sztuki.
Na skutek niezłomności przekonań w 1952 r. zrezygnował
z pracy w Instytucie Historii; od 1 marca 1956 r. otrzymał
„przydział” jako profesor nadzwyczajny w Instytucie His-
torii Sztuki, od 1 kwietnia 1957 kierownik katedry Dziejów
Kultury Artystycznej. Dnia 6 lutego 1958 r. mianowany
został profesorem zwyczajnym.
W latach 1968—1970 kierował Instytutem Sztuki PAN
jako p.o. dyrektor. Warszawskie Towarzystwo Naukowe
w 1947 r. powołało Go na swego członka korespondenta, a w
1950 r. — na członka zwyczajnego. Był także współpra-
105
1899 — 1982
Dnia 5 sierpnia bieżącego roku zmarl prof. dr Władysław
Tomkiewicz, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersy-
tetu Warszawskiego. Odszedł uczony wybitny i niezwykły
człowiek, promieniujący na środowisko pracowników nauki
i kultury jako nieprzedawniony wzór etyczny gentiluomo za-
czerpnięty z dobrej tradycji europejskiej i polskiej, wpisany
pewną dłonią w dzień dzisiejszy”*.
Władysław Tomkiewicz urodził się 4 września 1899 r.
w Nowince, w dawnym powiecie Władyslawowskim, na
Litwie Kowieńskiej, w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył pol-
skie gimnazjum w Kijowie, a następnie w latach 1920—
1928 studiował na Uniwersytecie Warszawskim historię
u prof. Oskara Haleckiego i historię sztuki u prof. Zygmunta
Katowskiego. W roku 1932 habilitował się na podstawie
rozprawy Jeremi Wiśniowiecki {1612—1651), wydanej w roku
następnym przez Warszawskie Towarzystwo Naukowe.
Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie
Jana Kazimierza we Lwowie, a także w latach 1932—1939
w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. W czasie
okupacji, już od 1 maja 1940 r. podjął wielostronną i ener-
giczną pracę konspiracyjną, działając od 1 lipca 1941 r.
w ZWZ-AK juko referent spraw narodowościowych Biura
Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, z przy-
działem od 1943 r. do Biura Narodowościowego Delegatury
Rządu jako jego dyrektor, oraz przewodniczący Rady Na-
rodowości. Równocześnie był organizatorem i wykładowcą
Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego (1940—1944). Pseu-
donimy: ,,Sybult”, „Stolarski”, „Krzysztof”.
Po wyzwoleniu przystąpił natychmiast do prac nad od-
budową; szczególnie wielkie zasługi położył w dziale odzys-
kania zagrabionego p Oskiego mienia kulturalnego jako dy-
rektor Biura Rewindykacji i Odszkodowań w Ministerstwie
Kultury (1945—1950). Od 1945 r. aktywnie uczestniczył
w odibudowie Uniwersytetu, jako zastępca profesora, do-
cent, a od 1947 profesor nadzwyczajny historii Ukrainy
* A. GIEYSZTOR, Posianie, [w:] Sarmatia Artistica, Księga pamiąt-
kowa ku czci Profesora Władysława Tomkiewicza, Warszawa 1068, s. 6.
Panu Profesorowi Aleksandrowi Gieysztorowi serdecznie dziękuję
za przejrzenie niniejszego tekstu i cenne uzupełnienia.
i Rosji, wykładowca równolegle w Instytucie Historii Sztuki.
Na skutek niezłomności przekonań w 1952 r. zrezygnował
z pracy w Instytucie Historii; od 1 marca 1956 r. otrzymał
„przydział” jako profesor nadzwyczajny w Instytucie His-
torii Sztuki, od 1 kwietnia 1957 kierownik katedry Dziejów
Kultury Artystycznej. Dnia 6 lutego 1958 r. mianowany
został profesorem zwyczajnym.
W latach 1968—1970 kierował Instytutem Sztuki PAN
jako p.o. dyrektor. Warszawskie Towarzystwo Naukowe
w 1947 r. powołało Go na swego członka korespondenta, a w
1950 r. — na członka zwyczajnego. Był także współpra-
105