DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kocot, Cezary: Nowo odkryty obraz gotycki z Wiktorowa
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48707#0199
CEZARY KOCOT
NOWO ODKRYTY OBRAZ GOTYCKI Z WIKTOROWA
Kościół w Wiktorowie1, p.w. św. Zygmunta, filialny
Parafii w Białej, w dawnym powiecie wieluńskim istniał już
Zapewne w XV w.2 Obecnie od blisko dziesięciu lat jest w re-
moncie, którego nie powinno się już dalej przewlekać3. Gontem
kryty dach zacieka, a wpływy atmosferyczne nie oszczędziły
zrębu budowli ani też dzieł sztuki we wnętrzu, wśród których
przeważają obiekty barokowe z końca XVII W. oraz ludowe.
Z konieczności zabytkami ruchomymi zaopiekowali się para-
fianie, przemieszczając je zastępczo do swych domostw4.
W jednej z zagród odnaleziony został ostatnio gotycki obraz
Matki Boskiej z Dzieciątkiem pomiędzy aniołami.
Z epoki gotyku przetrwały do naszych dni elementy
konstrukcji zrębowej drewnianego kościoła, profilowana
belka tęczy oraz ów właśnie obraz Matki Boskiej (ił. 1),
Malowany temperą i złocony, na gruntowanym płótnie
naklejonym na deskę, posiada wymiary 101X 69,5 cm.
Pierwotnie stanowił częśó środkową tryptyku, o czym świadczą
pozostałe na krawędziach ramy dwie pary wyciętych gniazd,
W których zamocowane były zawiasy ruchomych skrzydeł.
Wizerunek ukazuje postać Marii do kolan, zwróconą
W trzech czwartych w lewo, z wzrokiem skierowanym na
■widza. Lewą ręką przytrzymuje siedzące na poduszce Dzie-
ciątko, silnie zwrócone w lewo i lewą dłonią ujmujące jeden
z kwiatów pęku goździków na pierwszym planie. Po obu
stronach Marii stoją dwaj aniołowie: anioł po stronie lewej
podtrzymuje jabłko królewskie nad głową Chrystusa, anioł
po prawej lekko odchyla kotarę stanowiącą tło przedsta-
wienia i ozdobioną motywem owocu granatu oraz fantas-
tycznych ptaków. Włosy Marii opadają nisko na plecy i ra-
1 Do Wiktorowa udałem się 7 września 1982 r. na polecenie Woje-
wódzkiego Konserwatora Zabytków w Sieradzu w celu sporządzenia ewi-
dencji zabytków ruchomych.
2 Słownik Geograficzny Królestwa, Polskiego, Warszawa 1893,
t. XIII, s. 447,
miona w skręconych splotach. Płaszcz spięty broszą na
piersiach rozchyla się, odsłaniając suknię. Brzegi płaszcza
oraz zapinka ozdobione są rozetkami utworzonymi z kabo-
szonów, wycięcie sukni — sznurem korali. Nimby Marii
i Dzieciątka są złote, tłoczone w rozetki, korona Marii malo-
wana na tle nimbu. Rama obrazu jest płaska, pierwotnie
złocona i ujęta w obrzeżu wypustką listwową.
Z powodu złego stanu zachowania i przemalowań od-
czytanie pierwotnej kolorystyki i szczegółów kompozycji jest
bardzo utrudnione. Złocenia przetrwały jeszcze w obu górnych
narożach kotary i na jej obrzeżach. W stanie pierwotnym
zachowała się kremowa biel szat obu aniołów, łamana mięk-
kim, szarym cieniem. W kotarze dominuje intensywna czer-
wień, motywy granatu są kremowo-żółte, ptaki utrzymane
w ciemnej zieleni. Taśma u góry ma barwne segmenty czer-
wieni, zieleni, fioletu i bieli. Poduszka Dzieciątka jest oliw-
kowo-zielona, goździki —fioletowe. Oczyszczenie powierzchni
obrazu ze sfilcowanego kurzu i przemalowań ukaże, być
może, paletę barwną i bogatszy układ draperii szmaragdo-
wego płaszcza i różowej sukni Marii.
Obraz wymaga przeprowadzenia możliwie szybko poważ-
nych i fachowych prac konserwatorskich. Jego część dolna
osypana jest bezpowrotnie, a płótno rozdarte na szczelinie
pionowego rozstępu desek z prawej strony głowy Marii.
Powierzchnia malarska nosi ślady licznych, wzdłużnych
osypań farby, złoceń i gruntu, ślady po zaciekach oraz
wykazuje w wielu miejscach tendencję do złuszczania się.
Na odwrociu deskowego podobrazia znajduje się napis ołów-
kiem ,,Fr. Grela”, zapewne podpis autora zabiegów „konser-
watorskich” przed drugą wojną światową.
3 Wg informacji Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków kościół w
Wiktorowie objęty zostaje planem robót konserwatorskich w roku 1983.
* Zabytkami zaopiekowali się p. Antoni Łuczak i p. Józef Mielczarek
z Wiktorowa.
193
NOWO ODKRYTY OBRAZ GOTYCKI Z WIKTOROWA
Kościół w Wiktorowie1, p.w. św. Zygmunta, filialny
Parafii w Białej, w dawnym powiecie wieluńskim istniał już
Zapewne w XV w.2 Obecnie od blisko dziesięciu lat jest w re-
moncie, którego nie powinno się już dalej przewlekać3. Gontem
kryty dach zacieka, a wpływy atmosferyczne nie oszczędziły
zrębu budowli ani też dzieł sztuki we wnętrzu, wśród których
przeważają obiekty barokowe z końca XVII W. oraz ludowe.
Z konieczności zabytkami ruchomymi zaopiekowali się para-
fianie, przemieszczając je zastępczo do swych domostw4.
W jednej z zagród odnaleziony został ostatnio gotycki obraz
Matki Boskiej z Dzieciątkiem pomiędzy aniołami.
Z epoki gotyku przetrwały do naszych dni elementy
konstrukcji zrębowej drewnianego kościoła, profilowana
belka tęczy oraz ów właśnie obraz Matki Boskiej (ił. 1),
Malowany temperą i złocony, na gruntowanym płótnie
naklejonym na deskę, posiada wymiary 101X 69,5 cm.
Pierwotnie stanowił częśó środkową tryptyku, o czym świadczą
pozostałe na krawędziach ramy dwie pary wyciętych gniazd,
W których zamocowane były zawiasy ruchomych skrzydeł.
Wizerunek ukazuje postać Marii do kolan, zwróconą
W trzech czwartych w lewo, z wzrokiem skierowanym na
■widza. Lewą ręką przytrzymuje siedzące na poduszce Dzie-
ciątko, silnie zwrócone w lewo i lewą dłonią ujmujące jeden
z kwiatów pęku goździków na pierwszym planie. Po obu
stronach Marii stoją dwaj aniołowie: anioł po stronie lewej
podtrzymuje jabłko królewskie nad głową Chrystusa, anioł
po prawej lekko odchyla kotarę stanowiącą tło przedsta-
wienia i ozdobioną motywem owocu granatu oraz fantas-
tycznych ptaków. Włosy Marii opadają nisko na plecy i ra-
1 Do Wiktorowa udałem się 7 września 1982 r. na polecenie Woje-
wódzkiego Konserwatora Zabytków w Sieradzu w celu sporządzenia ewi-
dencji zabytków ruchomych.
2 Słownik Geograficzny Królestwa, Polskiego, Warszawa 1893,
t. XIII, s. 447,
miona w skręconych splotach. Płaszcz spięty broszą na
piersiach rozchyla się, odsłaniając suknię. Brzegi płaszcza
oraz zapinka ozdobione są rozetkami utworzonymi z kabo-
szonów, wycięcie sukni — sznurem korali. Nimby Marii
i Dzieciątka są złote, tłoczone w rozetki, korona Marii malo-
wana na tle nimbu. Rama obrazu jest płaska, pierwotnie
złocona i ujęta w obrzeżu wypustką listwową.
Z powodu złego stanu zachowania i przemalowań od-
czytanie pierwotnej kolorystyki i szczegółów kompozycji jest
bardzo utrudnione. Złocenia przetrwały jeszcze w obu górnych
narożach kotary i na jej obrzeżach. W stanie pierwotnym
zachowała się kremowa biel szat obu aniołów, łamana mięk-
kim, szarym cieniem. W kotarze dominuje intensywna czer-
wień, motywy granatu są kremowo-żółte, ptaki utrzymane
w ciemnej zieleni. Taśma u góry ma barwne segmenty czer-
wieni, zieleni, fioletu i bieli. Poduszka Dzieciątka jest oliw-
kowo-zielona, goździki —fioletowe. Oczyszczenie powierzchni
obrazu ze sfilcowanego kurzu i przemalowań ukaże, być
może, paletę barwną i bogatszy układ draperii szmaragdo-
wego płaszcza i różowej sukni Marii.
Obraz wymaga przeprowadzenia możliwie szybko poważ-
nych i fachowych prac konserwatorskich. Jego część dolna
osypana jest bezpowrotnie, a płótno rozdarte na szczelinie
pionowego rozstępu desek z prawej strony głowy Marii.
Powierzchnia malarska nosi ślady licznych, wzdłużnych
osypań farby, złoceń i gruntu, ślady po zaciekach oraz
wykazuje w wielu miejscach tendencję do złuszczania się.
Na odwrociu deskowego podobrazia znajduje się napis ołów-
kiem ,,Fr. Grela”, zapewne podpis autora zabiegów „konser-
watorskich” przed drugą wojną światową.
3 Wg informacji Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków kościół w
Wiktorowie objęty zostaje planem robót konserwatorskich w roku 1983.
* Zabytkami zaopiekowali się p. Antoni Łuczak i p. Józef Mielczarek
z Wiktorowa.
193