DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Dayczak, Maria: Kamienica mieszczańska w Jarosławiu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41526#0037
KAMIENICA MIESZCZAŃSKA W JAROSŁAWIU
To węzłowe położenie miasta, a co za tym idzie licz-
ne kontakty handlowe powodowały przenikanie wielu
elementów różnych kultur i ich oddziaływanie na miej-
scową obyczajowość i wytwórczość. Najsilniej oddzia-
łał Wschód. Stosunki z Kaffą poprzez Lwów oraz z in-
nymi koloniami zadecydowały o bardzo silnym nalo-
cie tradycyjnej sztuki ormiańsko-azjatyckiej na lo-
kalną wytwórczość. Dzięki temu wpływowi dostał się
Jarosław w orbitę artystycznego kręgu południowo-
wschodniej Europy, którego odrębność wyraziła się
najpełniej w swoistym przetwarzaniu form renesan-
sowych. Znaczenie jednoczące dla tego obszaru Euro-
py miały silne kontakty handlowe Polski z Mołdawią
J1 Kutrzeba, jw., s. 82; Wagner, jw., s. 137.
12 Pieradzka K., Handel Krakowa z Węgrami
w XVI w. (Biblioteka Krakowska nr 87), Kraków 1935,
s. 41.
13 Dotyczy to szczególnie Zgorzelca, skąd importo-
wano sukna. Kutrzeba St., Ptaśnik J., Dzieje handlu
i kupiectwa krakowskiego, Rocznik Krakowski XIV
(1911), s. 4.
14 Kutrzeba St., Ptaśnik J., jw., s. 24. O jarmarkach
pisze z barokową przesadą Paweł Piasecki, biskup
przemyski, że co do znaczenia w Europie były drugie
po frankfurckich n. Menem (Chronioa Gestorum in Eu-
ropa singuldrium a Paulo Piasecijo episcopo praemis-
liensi... conscripta,... Cracoviae,... 1645, s. 454).
15 W roku 1387 podarowany przez królową Jadwigę
Janowi z Tarnowa, wojewodzie sandomierskiemu, stą-
i Wołoszczyzną u, a szczególnie ożywione w cią-
gu XVI w. stosunki handlowe w Węgrami, w których
pośredniczyły miasta Spiszą, jak Kieżmark, Lu-bowla
a przede wszystkim Lewoczat2. Ponadto żywe były
kontakty ze Śląskiem 13.
Formą, za której pośrednictwem brał Jarosław
udział w tym życiu handlowym, były jarmarki. Odby-
wały się one trzy razy do roku, trwając po cztery ty-
godnie.14. Jarosław był miastem prywatnym13. Odbiło
się to korzystnie na jego sytuacji gospodarczej, bo-
wiem właściciele, w których interesie leżał gospodar-
czy rozwój miasta, zabiegali gorliwie o przywileje
królewskie 1'6.
roście Rusi Czerwonej; pozostaje własnością Tarnow-
skich, zwanych Jarosławskimi (Makara J., Dzieje pa-
rafii jarosławskiej, Jarosław 1936, s. 34—35). W dru-
giej połowie XVI w. drogą powtórnego małżeństwa
Zofii z Odrowążów ze Sprowy Tarnowskiej (zm. 1580)
z Janem Kostką ze Sztemberku, wojewodą sandomier-
skim, przechodzi na własność rodu Kostków (Gumow-
ski, Herbarz Polski II, s. 295, VII, s. 70). W posagu jej
córki Kostczanki Anny przeszedł na dobra ks. Alek-
sandra Ostrogskiego, wojewody wołyńskiego.
16 Przywilej Władysława Warneńczyka z roku 1443
zmusza kupców do zatrzymywania się w Jarosławiu;
potwierdzony i rozszerzony przez Zygmunta I w roku
1531, przez Władysława IV w roku 1637 (kopie w te-
kach Schneidra, Wojewódzkie Archiwum Państwowe,
Wawel). Podobne zjawisko występuje np. w Tarnowie,
Dutkiewicz J., Tarnów, Warszawa 1954, s. 51,
11. 3. Widok Jarosławia z XVII w (wg repr. z Przyjaciela Ludu 1846)
27
To węzłowe położenie miasta, a co za tym idzie licz-
ne kontakty handlowe powodowały przenikanie wielu
elementów różnych kultur i ich oddziaływanie na miej-
scową obyczajowość i wytwórczość. Najsilniej oddzia-
łał Wschód. Stosunki z Kaffą poprzez Lwów oraz z in-
nymi koloniami zadecydowały o bardzo silnym nalo-
cie tradycyjnej sztuki ormiańsko-azjatyckiej na lo-
kalną wytwórczość. Dzięki temu wpływowi dostał się
Jarosław w orbitę artystycznego kręgu południowo-
wschodniej Europy, którego odrębność wyraziła się
najpełniej w swoistym przetwarzaniu form renesan-
sowych. Znaczenie jednoczące dla tego obszaru Euro-
py miały silne kontakty handlowe Polski z Mołdawią
J1 Kutrzeba, jw., s. 82; Wagner, jw., s. 137.
12 Pieradzka K., Handel Krakowa z Węgrami
w XVI w. (Biblioteka Krakowska nr 87), Kraków 1935,
s. 41.
13 Dotyczy to szczególnie Zgorzelca, skąd importo-
wano sukna. Kutrzeba St., Ptaśnik J., Dzieje handlu
i kupiectwa krakowskiego, Rocznik Krakowski XIV
(1911), s. 4.
14 Kutrzeba St., Ptaśnik J., jw., s. 24. O jarmarkach
pisze z barokową przesadą Paweł Piasecki, biskup
przemyski, że co do znaczenia w Europie były drugie
po frankfurckich n. Menem (Chronioa Gestorum in Eu-
ropa singuldrium a Paulo Piasecijo episcopo praemis-
liensi... conscripta,... Cracoviae,... 1645, s. 454).
15 W roku 1387 podarowany przez królową Jadwigę
Janowi z Tarnowa, wojewodzie sandomierskiemu, stą-
i Wołoszczyzną u, a szczególnie ożywione w cią-
gu XVI w. stosunki handlowe w Węgrami, w których
pośredniczyły miasta Spiszą, jak Kieżmark, Lu-bowla
a przede wszystkim Lewoczat2. Ponadto żywe były
kontakty ze Śląskiem 13.
Formą, za której pośrednictwem brał Jarosław
udział w tym życiu handlowym, były jarmarki. Odby-
wały się one trzy razy do roku, trwając po cztery ty-
godnie.14. Jarosław był miastem prywatnym13. Odbiło
się to korzystnie na jego sytuacji gospodarczej, bo-
wiem właściciele, w których interesie leżał gospodar-
czy rozwój miasta, zabiegali gorliwie o przywileje
królewskie 1'6.
roście Rusi Czerwonej; pozostaje własnością Tarnow-
skich, zwanych Jarosławskimi (Makara J., Dzieje pa-
rafii jarosławskiej, Jarosław 1936, s. 34—35). W dru-
giej połowie XVI w. drogą powtórnego małżeństwa
Zofii z Odrowążów ze Sprowy Tarnowskiej (zm. 1580)
z Janem Kostką ze Sztemberku, wojewodą sandomier-
skim, przechodzi na własność rodu Kostków (Gumow-
ski, Herbarz Polski II, s. 295, VII, s. 70). W posagu jej
córki Kostczanki Anny przeszedł na dobra ks. Alek-
sandra Ostrogskiego, wojewody wołyńskiego.
16 Przywilej Władysława Warneńczyka z roku 1443
zmusza kupców do zatrzymywania się w Jarosławiu;
potwierdzony i rozszerzony przez Zygmunta I w roku
1531, przez Władysława IV w roku 1637 (kopie w te-
kach Schneidra, Wojewódzkie Archiwum Państwowe,
Wawel). Podobne zjawisko występuje np. w Tarnowie,
Dutkiewicz J., Tarnów, Warszawa 1954, s. 51,
11. 3. Widok Jarosławia z XVII w (wg repr. z Przyjaciela Ludu 1846)
27