Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (18.1956)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

zamkniętej wykazały, że -przypusz-
czalnie w czasie przeróbki galerii
w r. 1817 przez Stanisława Kostkę
Potockiego zostały one wykonane
techniką klejową na cienkiej (od 1
mm do 6 mm) zaprawie, położonej na
pierwotnym malowidle freskowym,
przypuszczalnie z pocz. XVIII w.,
którego twórcą był prawdopodobnie
Rossi. Odsłonięte fragmenty orygi-
nalnego malowidła zachowały się do-
brze z wyjątkiem pewnych spękań
tynku i ubytków, których wielkość
będzie można stwierdzić w czasie
dalszego odsłaniania. Próbne usunię-
cie wierzchniego malowidła przepro-
wadza się w ramach gładkich pól
kompozycji, by nie przesądzić w
chwili obecnej sprawy odsłonięcia
pierwotnego fresku lub pozostawie-
nia wierzchniego (przemalowanego),
do czasu stwierdzenia stanu zacho-
wania w większych partiach.

Na ścianach pod tynkiem odkryto
kolorystycznie doskonale zachowane
malowidła, freskowe z pocz. XVIII w.,
niestety podziobane młotkiem przed
nałożeniem nowego tynku. W nie-
których partiach odsłoniętych znaj-
dują się większych rozmiarów uszko-
dzenia.
Najbardziej interesującym odkry-
ciem '(konserwator J. Bursze) jest
odsłonięcie równie fragmentaryczne
(próbne) malowideł przypuszczalnie
z XVII w., pokrywających całe ścia-
ny i sufit klatki schodowej. Na ogół
dobrze zachowane malowidła świad-
czą, że schodów w tym miejscu nie
było. Dalsze badania po wymonto-
waniu schodów pozwolą na stwier-
dzenie stanu zachowania- części dziś
ukrytych pod warstwami tynków.
Na I piętrze w sali środkowej zo-
stały odkryte pod płótnami malowa-
nymi dekoracyjnie klejowo w XIX

i XX w. deski stropowe, malowane
klejowo. Analizy wykazały, że ma-
lowidła te z herbami Sobieskiego
i d’Arquienów w polach różowych
oraz w większości o polach błękit-
nych gładkich, są wykonane naj-
później z początkiem XVIII w. Deski
z polichromią wymagały zabezpie-
czenia osypującej się farby, co częś-
ciowo zostało już dokonane.
W pokojach narożnych od ogrodu
odkryto zamurowane okna- z malo-
widłami w ościeżach oraz śladami
malowania ścian. Dokonano prób-
nych odsłonięć na -ścianach sali chiń-
skiej, w bibliotece i nad kaplicą —
stwierdzając istnienie malowideł wy-
konanych na tynku pokrywającym
przypuszczalnie pierwotne wykończe-
nie ścian — gładkie -białe.
Główne Laboratorium dokonało
licznych badań mikrochemicznych
i kierowało przebiegiem poszukiwań.

JULIUSZ BURSZE
ODKRYCIE MALOWIDEŁ ŚCIENNYCH NA KLATCE
SCHODOWEJ PAŁACU WILANOWSKIEGO

(Streszczenie referatu wygłoszonego


II. 1. Wilanów, pałac, fragment no-
wodkrytej polichromii „Klatki Scho-
dowej“. (Fot. E. Kozłowska-Tom-
czyk)

Jednym z najciekawszych odkryć,
z dziedziny malarstwa, w czasie prac
badawczych nad pałacem w Wda-

na zebraniu naukowym Oddziału
-nowie, było odsłonięcie malowideł
ściennych na klatce schodowej.
Umieszczona w dawnym alkierzu
klatka schodowa posiadała XIX-
wieczny wystrój; olejne malowanie
ścian imitowało drewnianą boazerię.
Pod tą warstwą i pod warstwą tyn-
ku, dochodzącą nieraz do znacznej
grubości, odnaleziono dobrze zacho-
waną dekorac-ję malarską, wyraźnie
przeciętą wmontowanymi tam póź-
niej schodami. Odkryte w chwili
obecnej fragmenty pozwalają na od-
czytanie kompozycji. Składa się ona
z iluzjonisty cznej architektury, me-
dalionów -oraz zawieszonych na ścia-
nach draperii z kompozycjami figu-
ralnymi i pejzażowymi. W jednym
z narożników zwieszają się tkaniny
z herbami Sobieskich i d’Arquien.
Całość kompozycji zamknięta jest
na każdej ścianie łagodnym podwój-
nym łuhiem, być może zgodnym z li-
nią dawnego sklepienia, co wraz
z charakterem całej dekoracji świad-
czy o tym, że pomieszczenie to nie
było przewidziane pierwotnie jako
-klatka schodowa.
Ponieważ istniejący inwentarz z
końca pierwszej połowy XVIII w.
wymienia już w tym miejscu klatkę
schodową, można- więc stwierdzić,
że odkryte malowidło pochodzi z

Warszawskiego w dniu 18.X.1956 r.)
okresu wcześniejszego), a herby So-
bieskich i d’Arquien na draperiach
cofają datę jego powstania na okres
jeszcze za życia Jana Sobieskiego, a
więc ok. r. 1690.
Dopiero -po odsłonięciu całości
będzie można stwierdzić ściśle stan
zachowania, technikę oraz być mo-
że ustalić autorstwo malowideł wi-
lanowskich.


II. 2. Wilanów, pałac, fragment no-
wodkrytej polichromii „Klatki Scho-
dowej“. (Fot. E. Kozłowska-Tom-
czyk)

515