Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (18.1956)

ARCHITEKT KACPER BAŻANKA

ko sam Bay, pobierający rocznie 500 zł. i z tego opła-
cający murarzy. W świetle tych zapisek Bay zaryso-
wuje się nie tyle jako architekt projektujący, ile ra-
czej jako przedsiębiorca budowlany22. Sądzić można,
że Bażanka, który tylko jednorazowo pobrał większą
sumę — zapewne 1000 zł., z owej kwoty 1500 zł. wy-
płaconej w dniu 7 marca, więc w samym początku
pracy — otrzymał je za projekt. Pałac był gotowy —
w murach przynajmniej — w r. 1716, w którym Bay
otrzymał po raz ostatni wypłatę „na farbę do gzym-
sów“. W tym też miejscu urywa się księga rachunko-
wa; lecz z listów Borkowskiego do Sieniawskiej moż-
na wywnioskować, że roboty we wnętrzu prowadzone
były do trzydziestych lat w. XVIII; występują tu póź-
niej w latach 1721—26 Giovanni Spazzio, w latach
1726—30 Józef Fontana 23. Nie mogą oni jednak wcho-
dzić w rachubę jako projektodawcy, bo ich udział w
budowie przypada na lata bardzo odległe od momen-
tu jej rozpoczęcia.
Być może, że w tym okresie Bażanka nawiązuje
kontakt z ks. Dominikiem Lochmanem, który w przy-
szłości miał być jednym z głównych jego protekto-
rów. Ks. Lochman należał do dobrze uposażonych do-
stojników Kościoła. Między innymi trzymał on w
dzierżawie wieś kapitulną Pychowice. W październi-
ku 1713, po spłaceniu z niej zaległości za lata 1709—
13, odstąpił ją Bażance. Nowy posiadacz jeszcze w tym
22 Bay Carlo (Bai, Baia Karol) pracował przy pała-
cu Józefa Mniszcha przy ul. Senatorskiej (Łoza, jw.,
s. 23); zobowiązał się wykończyć go na 10 kwietnia
1710, za co otrzymał 2500 tynfów (por. list jego z 26
sierpnia 1709 do Józefa Mniszcha, Archiwum Zakładu
Naukowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 2688,
list 34). W r. 1722 wystawił w Wilanowie przy pałacu
dwie studnie i zabudowania gospodarcze (W. A. P.
Kraków, oddz. Wawel, listy Czartoryskich, korespon-
dencja Baya z Sieniawską, rkps 5761, listy 1099—104
i Borkowskiego, rkps 5768). Może ten Bay jest iden-
tyczny z Baią, który budował klasztor jezuitów war-
szawskich w latach 1729—33 (Załęski S., Jezuici w Pol-
sce IV, Lwów 1904, s. 1352). Wreszcie, Karol Bay kie-
rował około 1739 pracami przy budowie pałacu Jana
Klemensa Branickiego w Warszawie na rogu ul. Mio-
dowej i Senatorskiej (Archiwum Gł. Akt Dawnych,
oddz. Wilanów, zbiór roski, II, 107, list K. Baya do
J. K. Branickiego). Zmarł przed r. 1744.
23 W. A. P. Kraków, .oddz. Wawel, listy Czartory-
skich rkps 5768.
24 Archiwum Kapituły Metropolitalnej Krakowskiej,
Księga rachunkowa kapituły z lat 1704—16.
25 Archiwum Kapituły Metropolitalnej Krakowskiej,
Acta actorum Capitularia ab anno 1704 ad annum 1715
XIX, p. 296.
26 11 luty 1718, Archiwum Kapituły Metropolital-
nej Krakowskiej, Acta actorum Capitularia ab anno
1715 ad annum 1730, XX, p. 98.
27 Jw., p. 458.
28 Archiwum Kapituły Metropolitalnej Krakowskiej,
Liber revisionum yillarum praestimonialium ab Anno
Domini 1765, s. 130.
29 Kronika imbramowicka, jw., s. 156.

samym miesiącu zapłacił należność za rok naprzód,
'potrącając z niej kwotę na budowę stodoły24, a 24
marca 1714 uiścił 400 fi. jako pierwszą ratę za rok
1715. Był więc faktycznym dzierżawcą Pychowic przed
momentem prawnego załatwienia tej sprawy w sierp-
niu 1714 25. Od tego czasu dzierżawi je na tych samych
warunkach, na jakich uposażony był nimi ks. Loch-
man, płacąc tę samą roczną sumę 800 fl. Przyjąć też
należy, że oddanie Pychowic w dzierżawę Bażance
jest zapłatą za jakąś pracę. Odnawiając dzierżawę co
trzy lata, trzymał Bażanka Pychowice do śmierci,
stale coś tam przerabiając i budując26. Wdo-
wa po nim mieszkała w Pychowicach do wygaśnięcia
kontraktu w r. 1727 27. Niezachowany dziś budynek
dworski poznać możemy z opisu wizytacji majątku
z r. 17 6 7 28.
Następna wiadomość o Bażance pochodzi z roku
1715. Teraz dopiero, powiązany różnymi obowiązka-
mi, przebywał architekt częściej w Krakowie. Dnia
10 kwietnia 1715 pojechał po raz pierwszy razem z ks.
Lochmanem do Imbramowic29. Dnia 30 listopada te-
goż roku ks. Lochman udzielił w kościele N. P. Marii
w Krakowie, za specjalnym indultem kanclerza kurii



II. 5. Kraków, katedra na Wawelu. Ołtarz św.
Joachima w kaplicy biskupa Szaniawskiego.

89