Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (18.1956)

ARCHITEKT KACPER BAŻANKA


II. 18. Warszawa, kościół św. Krzyża. Nagrobek prymasa Michała
Radziejowskiego. (Fot. E. Kozłowska-Tomczyk, zb. P. I. S.)

dzi na myśl analogiczną balustradę przed ołtarzem
w kaplicy Palazzetto di Venezia, dzieło znów Carla
101 Kwestia autorstwa ołtarza maturalnego stała się
powodem kilku nieporozumień. Nauka niemiecka na-
wiązując do Dittricha usiłowała przypisać autorstwo
ołtarza stolarzowi Peuckertowi zamiast Bażance, zaś
polscy autorzy, idąc za wiadomością o przywileju od-
pustowym przywiązanym do ołtarza maturalnego,
a zazwyczaj złączonym z ołtarzem głównym, wiązali
projekt tego ostatniego z Bażanką. Nie umieli jednak
wytłumaczyć historii obecnego marmurowego ołtarza
głównego, postawionego w 1. 1745—52. Wykazuje on
formy późniejsze, charakterystyczne dla F. Placidiego.
Aby rzecz wyjaśnić należy przede wszystkim rozgra-

Fontany, do którego Bażanka wielokrotnie nawiązy-
wał 101.
niczyć oba pojęcia: „altare maturum“ (Maturaltar) od
„altare maius“. Braun J., Der Christliche Ałtar I, Mtin-
chen 1924, s. 36, podaje jeden tylko przykład takiego
ołtarza i to także z Warmii, z Dobrego Miasta, nie roz-
wiązuje jednak znaczenia tej nazwy. W Dobrym Mie-
ście nazwa ołtarza maturalnego przywiązana była do
ołtarza głównego, a więc pojęcie to nie oznacza typu
ołtarza, a jedynie jego przeznaczenie. Maturus — zna-
czy — obok innych — wczesny. Otóż ołtarzem
maturalnym nazywa się w Warmii ołtarz, przy któ-
rym odprawiana jest najwcześniejsza msza (missa
matura).

105