Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (18.1956)

ARCHITEKT KACPER BAŻANKA

swymi elementami kompozycje Bażanki w Imbramo-
wicach oraz nagrobki u św. Piotra w Krakowie. Moż-
na do tego dodać podobny sposób rozwiązania świetl-
nego.
Jak już wspomniano, fundatorzy tej budowli byli
związani z Bażanką. Dodać należy, że podług tradycji

utrzymującej się w klasztorze karmelitanek, architekt
tego kościoła miał zginąć nagłą śmiercią otruty przez
rywali. Tradycja ta zgadzałaby się z przedwczesnym
i nagłym zgonem Bażanki, tak jak czas przerwania
robót budowlanych w tym klasztorze z końcem r. 1725
dobrze się zgadza z datą śmierci Bażanki w stycz-
niu 1726.

7. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W MLODZAWACH

Położony z dala od głównych dróg komunikacyj-
nych kościół parafialny w Młodzawach (pow. pińczow-
ski) zadziwia okazałością swej architektury, kontra-
stującą silnie z ubogą zabudową wioskim. Dotych-
czasowa literatura podawała datę wystawienia ko-
ścioła na drugą ćwierć w. XVIII122. Istniał on jednak
już w r. 1720 123, a jedynie ołtarze pochodzą z czasu
po r. 1745 124.
Kościół w Młodzawach założony jest na planie
krzyża łacińskiego z rzędami kaplic po obu bokach
nawy i piętrowymi zakrystiami przy prezbiterium
(il. 25) 125. Ściany boczne rozczłonkowane są od ze-
wnątrz zdwojonymi ramami zaznaczającymi podział
wnętrza nawy oraz prezbiterium na trzy przęsła. We-
wnątrz podziały ścian tworzą: w prezbiterium pila-
stry pojedyncze, w nawie podwójne z umieszczonymi
na nich konsolami podtrzymującymi posągi dwunastu
apostołów. Zgrupowanie pilastrów przy filarach na
skrzyżowaniu naw przygotowane zostało pod kopułę,
która tu nawet istniała, lecz została rozebrana ok. r.
1834 12G. Obecnie cały kościół zasklepiony jest koleb-
kowo z lunetami, na gurtach odpowiadających pila-
strom. Kaplice, przykryte elipsoidalnymi czarami po-
121 „...kościół taki nie na wsi lecz in Civitate aliąua
Metropolitana mógłby się mieścić"; Archiwum kościo-
ła parafialnego w Młodzawach, rkps, Projekt uboga-
cenia lepszego probostwa młodzawskiego z 1752 r.
122 Słownik geograficzny IV, s. 527 — r. 1750; Szy-
dłowski T., Ruiny Polski, Warszawa 1919, s. 136 —
r. 1730; Kutrzebianka K., Powiat pińczowski, Katalog
Zabytków Sztuki w Polsce III, Województwo kielec-
kie (w druku) — r. 1728.
123 O kościele nowowymurowanym jest mowa
w archiwaliach; Archiwum kościoła parafialnego
w Młodzawach, Inwentarz kościoła z r. 1721. Tablica
w przyczółku kościoła posiada zaś napis: „Sit super
nos misericordia Omnipotentis Dei 1720“.
124 Zachowały się kontrakty: w Krakowie na bu-
dowę ołtarza głównego z r. 1745, z Maciejem Kruszy-
ną (W.A.P. Kraków, Oddz. Miejski, rkps 3146, Akta
cechu stolarzy krakowskich) i w archiwum młodzaw-
skim z tego samego czasu na pozostałe sześć ołtarzy
z Wacławem Berankiem, majstrem snycerskim, spro-
wadzonym z Pińczowa.
12-’ Pod kościołem tym znajduje się system trzech
krypt a raczej podziemnych kaplic z odpowiednio roz-
prowadzonym światłem wpadającym przez rozszerza-
jące się ku wnętrzu otwory.
126 Archiwum Diecezji Kieleckiej rkps 574, Akta
Konsystorskie, dekanat pińczowski. Młodzawy 1894.

zornych kopuł, połączone zostały półkoliście zamknię-
tymi przejściami. Całe bogactwo koncentruje się
w dwukondygnacjowej fasadzie (il. 26) nawiązującej
zasadniczo do projektu fasady kościoła II Gesu Vi-
gnoli, naturalnie ze zmianami w szczegółach.
I w tym kościele również zabrakło architekta, któ-
ry by doprowadził prace do końca. Spotykamy tu tak-
że rozwiązanie świetlne, nie zrozumiane jednak przez
rzemieślników pracujących nad wzniesieniem ołtarzy
po upływie 25 lat od wybudowania kościoła.
Lepiarczyk i Przybyszewski wysunęli domysł, że
może dałoby się związać Młodzawy z Bażanką. Mieli
oni na uwadze „rzymskość" zabytku, którą także za-
uważyła Kutrzebianka. Ponieważ wszyscy pracujący


II. 26. Młodzawy, kościół parafialny. Widok od frontu.
(Fot. zb. Zakł. Hist. Szt. U. J.)

113
s