DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Waniewska, Janina: Jan Bogumił Plersch (1732 - 1817): zarys działalności
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41526#0165
JAN BOGUMIŁ PLERSCH
ką do powiększeń pozwala przypuszczać możliwość
realizacji na płótnie 30. Analogie istniejące między tym
rysunkiem a projektami „Muzy na Helikonie" pozwa-
lają datować kompozycję na lata 1784—90 S1. Czas po-
wstania tych projektów znajduje potwierdzenie w ry-
sunku „Apoteoza Sztuki", sygnowanym i zaopatrzo-
nym datą „1786“ 32 (il. 5).
❖
* *
Plersch, będąc nadwornym malarzem Stanisława
Augusta, bywał zatrudniany również przez innych zle-
ceniodawców pochodzących ze środowiska dworskiego.
W 1782 r. dekorował dwór Mokronowskich w Jorda-
nowicach33. Wykonana tu przez niego arabeskowo-
groteskowa polichromia ośmiobocznego pokoiku, zacho-
wana 34, szlachetnością formy wykazuje związki z deko-
racją Sali Konferencyjnej na zamku królewskim
w Warszawie (il. 6). W 1784 r. pracował artysta dla
siostry króla, Izabeli Branickiej, dla której sporządził
malowidło przedstawiające tancerki35. W r. 1785 dla
brata królewskiego Michała Poniatowskiego wykonał
plafon „Triumf Prawdy" w pałacu prymasowskim
w Warszawie. Dzieło to, obecnie nie istniejące, myl-
nie dotychczas przypisywane M. Bacciarellemu36,
w latach 1864—69 zostało przeniesione do sali Dekerta
w Ratuszu, gdzie pozostawało do ostatniej wojny37
(il. 7).
*
* *
Katastrofa rozibiorów i związane z nią walki re-
wolucyjne w r. 1794 nie pozostały bez wpływu na dal-
sze koleje życia i twórczości Płerscha. Powstanie ko-
30 Gab. Rycin Bibl. Zakładu Narodowego im. Osso-
lińskich we Wrocławiu, nr inw. I. g. 5392, 30,2X37,1
cm, pióro, lawowany tuszem.
31 Król B„ Działalność teatralna, jw., s. 166.
32 Gab. Rycin Muz. Nar. w Warszawie, nr inw. Rys.
Pol. 6077, 17,4X27,8 cm, pióro, tusz.
33 Batowski Z., Plersch, jw., s. 150.
34 Dzięki konserwacji PPKZ przeprowadzonej w
1952 r. freski zostały odkryte spod grubej warstwy
przykrywającej je farby olejnej.
35 Lorentz St., Natolin, Warszawa 1948, s. 39.
36 Sobieszczański F. M.. Ratusz Warszawski, Tyg.
Ilustr. 1870, półr. I, repr. na s. 41.
37 Danysz-Fleszerowa R. i Kołodziejczyk J., War-
szawa. Przewodnik krajoznawczy, Warszawa 1938,
s. 152,
II. 5. J. B. Plersch, „Apoteoza Sztuki", 1786, projekt kurtyny. Warszawa, Muz. Narodowe.
155
ką do powiększeń pozwala przypuszczać możliwość
realizacji na płótnie 30. Analogie istniejące między tym
rysunkiem a projektami „Muzy na Helikonie" pozwa-
lają datować kompozycję na lata 1784—90 S1. Czas po-
wstania tych projektów znajduje potwierdzenie w ry-
sunku „Apoteoza Sztuki", sygnowanym i zaopatrzo-
nym datą „1786“ 32 (il. 5).
❖
* *
Plersch, będąc nadwornym malarzem Stanisława
Augusta, bywał zatrudniany również przez innych zle-
ceniodawców pochodzących ze środowiska dworskiego.
W 1782 r. dekorował dwór Mokronowskich w Jorda-
nowicach33. Wykonana tu przez niego arabeskowo-
groteskowa polichromia ośmiobocznego pokoiku, zacho-
wana 34, szlachetnością formy wykazuje związki z deko-
racją Sali Konferencyjnej na zamku królewskim
w Warszawie (il. 6). W 1784 r. pracował artysta dla
siostry króla, Izabeli Branickiej, dla której sporządził
malowidło przedstawiające tancerki35. W r. 1785 dla
brata królewskiego Michała Poniatowskiego wykonał
plafon „Triumf Prawdy" w pałacu prymasowskim
w Warszawie. Dzieło to, obecnie nie istniejące, myl-
nie dotychczas przypisywane M. Bacciarellemu36,
w latach 1864—69 zostało przeniesione do sali Dekerta
w Ratuszu, gdzie pozostawało do ostatniej wojny37
(il. 7).
*
* *
Katastrofa rozibiorów i związane z nią walki re-
wolucyjne w r. 1794 nie pozostały bez wpływu na dal-
sze koleje życia i twórczości Płerscha. Powstanie ko-
30 Gab. Rycin Bibl. Zakładu Narodowego im. Osso-
lińskich we Wrocławiu, nr inw. I. g. 5392, 30,2X37,1
cm, pióro, lawowany tuszem.
31 Król B„ Działalność teatralna, jw., s. 166.
32 Gab. Rycin Muz. Nar. w Warszawie, nr inw. Rys.
Pol. 6077, 17,4X27,8 cm, pióro, tusz.
33 Batowski Z., Plersch, jw., s. 150.
34 Dzięki konserwacji PPKZ przeprowadzonej w
1952 r. freski zostały odkryte spod grubej warstwy
przykrywającej je farby olejnej.
35 Lorentz St., Natolin, Warszawa 1948, s. 39.
36 Sobieszczański F. M.. Ratusz Warszawski, Tyg.
Ilustr. 1870, półr. I, repr. na s. 41.
37 Danysz-Fleszerowa R. i Kołodziejczyk J., War-
szawa. Przewodnik krajoznawczy, Warszawa 1938,
s. 152,
II. 5. J. B. Plersch, „Apoteoza Sztuki", 1786, projekt kurtyny. Warszawa, Muz. Narodowe.
155