DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Więcek, Adam: Dawid i Jan Tscherningowie oraz ich ryciny o polskie tematyce: z dziejów śląsko-polskich stosunków artystycznych na przełomie XVII i XVIII stulecia
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41526#0504
ADAM WIĘCEK
II. 9. Dawid TscKeming, Castrum Doloris Zygmunta
Kazimierza Jagiellończyka, ok. 1645—50, miedzioryt-
czął ilustracje do drukowanych przez nich dzieł. Spe-
cjalne więzy przyjaźni łączyły naszego rytownika z Łu-
19 Por. przypis 39.
20 Zob. Samuel ze Skrzypny Twardowski, Wladi-
slaw IV król Polski y Szwedzki..., w Leśnie u Daniela
Vetterusa, 1649. — Wł. Bibl. im. Ossolińskich, PAN, we
Wrocławiu, sygn. XVII. 15687. IV. Dział Starych Dru-
ków.
21 Jedyny znany mi luźny egzemplarz tej ryciny
znajduje się w zbiorach Bibl. Narodowej w Warszawie,
Gabinet Graficzny, sygn. KR. 1413.
22 Zob. Hyacintus Liberiusz, Gospodarz Nieba y Zie-
kaszem Kupiszem, znanym wydawcą krakowskim,
z którego oficyny wyszło najwięcej chyba dzieł ilu-
strowanych przez Tscherninga. Jednym z przejawów
życzliwych stosunków łączących obie rodziny było
m. i. zaproszenie Łukasza i Anny Kupiszów na rodzi-
ców chrzestnych dzieci Dawida — Anny i Jana19.
Z biegiem czasu imię Dawida zyskało w polskim
świecie wydawniczym znaczną popularność a do arty-
sty napływać zaczynały powoli liczne propozycje od
wydawców zamiejscowych.
Podczas kilkunastoletniego pobytu w Krakowie do-
starczył Tscherning ponad 260 znanych dotąd ilustracji
do dzieł tłoczonych w oficynach drukarskich Łukasza
Kupisza, Franciszka Cesarego, Krzysztofa Schedellego,
Daniela Vetterusa i wielu innych. Przeważającą więk-
szość stanowią między tymi sztychami karty tytułowe.
Do najcelniejszych spośród znanych można zaliczyć
miedzioryt z wizerunkiem konnym Władysława I'V na
tle łuku triumfalnego, będący zarazem kartą tytułową
dzieła Samuela Twardowskiego (il. 1') 20. Godną uwagi
jest też dekoracyjna karta tytułowa wykonana przez
artystę do projektowanego, a niedoszłego do skutku,
drugiego wydania pracy Szymona Okolskiego, Orbis
Polonus (il. 2)21. Znaczną grupę rycin do wydawnictw
religijnych reprezentują karty tytułowe do Jacka Li-
beriusza, Gospodarz.-, (il. 30 22 oraz Gospodyni nieba
y Ziemie (il. 4) do Opatowczyka, Tractatuum Theolo-
gicorum (il. 0)24, Jakuba Ignacego Jankowskiego, Novae
lunae tempora... (Kraków 1640) i wielu jeszcze innych.
Projektował je rytownik najczęściej sam, wyjątkowo
tylko, jak to widzimy na reprodukowanej rycinie (il. 4)
posłużył się rysunkiem krakowskiego artysty Jana
Chryzostoma Proszowskiego (Ioan. Chrys. Proszow-
ski delin.). Miedzioryty te to. dekoracyjnie potraktowa-
ne karty, ukazujące nie tylko tytuł dzieła, ale i pewne
symboliczne przedstawienia ilustrujące zarazem za-
warty w tytule napis. Dzięki bogactwu form oraz róż-
norodności ujęcia są one często prawdziwymi ozdoba-
mi druków.
Niemniej liczną grupę tworzą małe obrazki o tema-
tyce religijnej przeznaczone do ilustracji modlitewni-
ków, mszałów lub tp. Wyobrażają one — wg powszech-
nie przyjętego wówczas schematu ikonograficznego —
postacie poszczególnych świętych, sceny z ich życia
oraz działalności. Tematykę polską reprezentują m. i.
znane w szeregu odmianach postacie św. św. Jacka
mie..,, Kraków 1650 oraz 16517. — Wł. Archiwum Archi-
diecezjalnego w Poznaniu,, sygn. 2331 oraz 21250.
23 Zob. Hyacintus Liberiusz, Gospodyni Nieba y Zie-
mie..., Kraków 1660 oraz 16©7. — Wł. Archiwum Archi-
diecezjalnego w Poznaniu, sygn. 2766 oraz 21986.
24 Zob. Pantini Adam Opatovius, Tractatuum Theo-
logicorum ex 1, 2, et 2.2. Summae D. Thomae Authore...
Pars secunda, Kraków 1646'. — Wł. Bibl. im. Ossoliń-
skich, PAN, we Wrocławiu, sygn. XVII—3462/2.III.
Dział Starych Druków.
490
II. 9. Dawid TscKeming, Castrum Doloris Zygmunta
Kazimierza Jagiellończyka, ok. 1645—50, miedzioryt-
czął ilustracje do drukowanych przez nich dzieł. Spe-
cjalne więzy przyjaźni łączyły naszego rytownika z Łu-
19 Por. przypis 39.
20 Zob. Samuel ze Skrzypny Twardowski, Wladi-
slaw IV król Polski y Szwedzki..., w Leśnie u Daniela
Vetterusa, 1649. — Wł. Bibl. im. Ossolińskich, PAN, we
Wrocławiu, sygn. XVII. 15687. IV. Dział Starych Dru-
ków.
21 Jedyny znany mi luźny egzemplarz tej ryciny
znajduje się w zbiorach Bibl. Narodowej w Warszawie,
Gabinet Graficzny, sygn. KR. 1413.
22 Zob. Hyacintus Liberiusz, Gospodarz Nieba y Zie-
kaszem Kupiszem, znanym wydawcą krakowskim,
z którego oficyny wyszło najwięcej chyba dzieł ilu-
strowanych przez Tscherninga. Jednym z przejawów
życzliwych stosunków łączących obie rodziny było
m. i. zaproszenie Łukasza i Anny Kupiszów na rodzi-
ców chrzestnych dzieci Dawida — Anny i Jana19.
Z biegiem czasu imię Dawida zyskało w polskim
świecie wydawniczym znaczną popularność a do arty-
sty napływać zaczynały powoli liczne propozycje od
wydawców zamiejscowych.
Podczas kilkunastoletniego pobytu w Krakowie do-
starczył Tscherning ponad 260 znanych dotąd ilustracji
do dzieł tłoczonych w oficynach drukarskich Łukasza
Kupisza, Franciszka Cesarego, Krzysztofa Schedellego,
Daniela Vetterusa i wielu innych. Przeważającą więk-
szość stanowią między tymi sztychami karty tytułowe.
Do najcelniejszych spośród znanych można zaliczyć
miedzioryt z wizerunkiem konnym Władysława I'V na
tle łuku triumfalnego, będący zarazem kartą tytułową
dzieła Samuela Twardowskiego (il. 1') 20. Godną uwagi
jest też dekoracyjna karta tytułowa wykonana przez
artystę do projektowanego, a niedoszłego do skutku,
drugiego wydania pracy Szymona Okolskiego, Orbis
Polonus (il. 2)21. Znaczną grupę rycin do wydawnictw
religijnych reprezentują karty tytułowe do Jacka Li-
beriusza, Gospodarz.-, (il. 30 22 oraz Gospodyni nieba
y Ziemie (il. 4) do Opatowczyka, Tractatuum Theolo-
gicorum (il. 0)24, Jakuba Ignacego Jankowskiego, Novae
lunae tempora... (Kraków 1640) i wielu jeszcze innych.
Projektował je rytownik najczęściej sam, wyjątkowo
tylko, jak to widzimy na reprodukowanej rycinie (il. 4)
posłużył się rysunkiem krakowskiego artysty Jana
Chryzostoma Proszowskiego (Ioan. Chrys. Proszow-
ski delin.). Miedzioryty te to. dekoracyjnie potraktowa-
ne karty, ukazujące nie tylko tytuł dzieła, ale i pewne
symboliczne przedstawienia ilustrujące zarazem za-
warty w tytule napis. Dzięki bogactwu form oraz róż-
norodności ujęcia są one często prawdziwymi ozdoba-
mi druków.
Niemniej liczną grupę tworzą małe obrazki o tema-
tyce religijnej przeznaczone do ilustracji modlitewni-
ków, mszałów lub tp. Wyobrażają one — wg powszech-
nie przyjętego wówczas schematu ikonograficznego —
postacie poszczególnych świętych, sceny z ich życia
oraz działalności. Tematykę polską reprezentują m. i.
znane w szeregu odmianach postacie św. św. Jacka
mie..,, Kraków 1650 oraz 16517. — Wł. Archiwum Archi-
diecezjalnego w Poznaniu,, sygn. 2331 oraz 21250.
23 Zob. Hyacintus Liberiusz, Gospodyni Nieba y Zie-
mie..., Kraków 1660 oraz 16©7. — Wł. Archiwum Archi-
diecezjalnego w Poznaniu, sygn. 2766 oraz 21986.
24 Zob. Pantini Adam Opatovius, Tractatuum Theo-
logicorum ex 1, 2, et 2.2. Summae D. Thomae Authore...
Pars secunda, Kraków 1646'. — Wł. Bibl. im. Ossoliń-
skich, PAN, we Wrocławiu, sygn. XVII—3462/2.III.
Dział Starych Druków.
490