DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Więcek, Adam: Dawid i Jan Tscherningowie oraz ich ryciny o polskie tematyce: z dziejów śląsko-polskich stosunków artystycznych na przełomie XVII i XVIII stulecia
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41526#0506
ADAM WIĘCEK
11. 11. Dawid Tscherning, Drzewo genealogiczne
Piastów śląskich, 1674—76, miedzioryt.
Pobyt w Krakowie stanowił dla twórczości Tscher-
ninga okres przełomowy. Tu dojrzała ostatecznie jego
sztuka, tu wypracował też artysta własny styl i do-
szedł do szczytowej swej formy.
Prawdopodobnie jeszcze podczas pobytu w Krako-
wie dostarczył Tscherning 50 miedziorytów do ilustra-
cji podręcznika liternictwa Wilhelma Schwartza30.
Około 50 z nich zawiera wzory ozdobnego pisma, po-
zostałe zaś to karty tytułowe, portret Schwartza oraz
kilka dużych dekoracyjnych winiet.
30 Wilhelm Schwartz, Deutsche und Lateinische
Fundamental Schriften in kleinen und Grossen Ver-
salien und gemeinen Buchstaben, Durch der ... Wil-
helm Schwartz. Dawid Tscherning sculps: et excud.
Breslau, Druck Gottfried Gruender, Baumanischer
Factor 1658. — Wł. Bibl. Uniw. we Wrocławiu, sygn.
2.M.275.
31 Rastawiecki, jw., przypuszcza (nie wiadomo na
jakiej podstawie), że Tscherning przebywał w Krako-
Przypuszczalnie ok. 1658 r. opuszcza Dawid wraz
ze swą rodziną gościnny Kraków31 osiadając na sta-
łe w Brzegu nad Odrą. Powoduje to pewne rozluźnie-
nie w dotychczasowych stosunkach z polskimi wy-
dawcami, tym bardziej, że artysta został na nowym
miejscu od razu zasypany licznymi zamówieniami ze
strony księgarzy miejscowych.
W Brzegu przestawia Tscherning swą twórczość na
odmienne nieco tory. W miejsce dominujących dotych-
czas kart tytułowych rozpoczyna masową produkcję
wizerunków przedstawiających przeważnie osobistości
śląskie: nauczycieli, lekarzy, duchownych, uczonych,
kupców czy urzędników miejskich. V/ głównej mierze
przeznaczone były one do ilustracji modnych wówczas
mów pogrzebowych, wydawanych jako druki ulotne,
bądź też do książek. Najczęściej przerytowywał je ar-
tysta z portretów olejnych wykonanych przez miernych
miejscowych malarzy32. W nielicznych tylko wypad-
kach był rytownik również i autorem danego wzoru.
Te ryciny należą do bardziej udanych.
Oprócz portretów wykonał Tscherning w Brzegu
sporo rycin o tematyce religijnej, głównie wg obrazów
Michała Willmana, oraz nieco widoków miejskich
i prospektów.
W tym czasie pozostawał artysta w bliskich sto-
sunkach z miejscowym dworem książęcym, na zamó-
wienie którego wykonał w r. 1664, z okazji śmierci
księcia Jerzego III legnicko-brzeskiego, rycinę z wy-
obrażeniem zmarłego leżącego na katafalku (il. 10)33.
W kilka lat później rytuje Dawid portret księcia Kry-
stiana wg malowidła Michała Hoffmana. Interesującej
tej ryciny nie udało się niestety odszukać zarówno
w zbiorach polskich jak i NRD34. Ostatni wreszcie
sztych zamówiony został przez księżnę Ludwikę, matkę
ostatniego Piasta, zmarłego w 1676 r. w Brzegu. Wy-
obraża on (il. 11) drzewo genealogiczne Piastów ślą-
skich począwszy od legendarnego Piasta a skończywszy
na ostatnim potomku rodu — Jerzym Wilhelmie. Mie-
dzioryt ów należy do jednych z najlepszych prac arty-
sty i znany jest — jak dotąd — w jednym tylko egzem-
plarzu 35.
Zajmował się ponoć artysta w Brzegu dorywczo
i handlem dzieł sztuki. Posiadał tam również własną
drukarenkę, w której odbijał zarówno ryciny swoje jak
i syna Jana a nawet obcych sztycharzy. Szereg prac
swoich powstałych w Brzegu oznaczał często przy sy-
wie do 1686 r. Tymczasem znamy ryciny artysty z lat
60-tych sygnowane już w Brzegu.
32 M.i. służyły Tscherningowi jako wzory do rycin
dzieła artystów: George Scholtz (Sehultz), Heinrich
Ortlob, Gottfried Roth, Daniel Daschitzki, Carl Man-
der i inni.
33 Wł. Staatliche KunstsammLungen Dresden.
34 Rycina ta znana była Schultzowi A., Untersuchun-
gen, jw., s. 161.
35 Wł. Muzeum Piastowskiego w Brzegu.
492
11. 11. Dawid Tscherning, Drzewo genealogiczne
Piastów śląskich, 1674—76, miedzioryt.
Pobyt w Krakowie stanowił dla twórczości Tscher-
ninga okres przełomowy. Tu dojrzała ostatecznie jego
sztuka, tu wypracował też artysta własny styl i do-
szedł do szczytowej swej formy.
Prawdopodobnie jeszcze podczas pobytu w Krako-
wie dostarczył Tscherning 50 miedziorytów do ilustra-
cji podręcznika liternictwa Wilhelma Schwartza30.
Około 50 z nich zawiera wzory ozdobnego pisma, po-
zostałe zaś to karty tytułowe, portret Schwartza oraz
kilka dużych dekoracyjnych winiet.
30 Wilhelm Schwartz, Deutsche und Lateinische
Fundamental Schriften in kleinen und Grossen Ver-
salien und gemeinen Buchstaben, Durch der ... Wil-
helm Schwartz. Dawid Tscherning sculps: et excud.
Breslau, Druck Gottfried Gruender, Baumanischer
Factor 1658. — Wł. Bibl. Uniw. we Wrocławiu, sygn.
2.M.275.
31 Rastawiecki, jw., przypuszcza (nie wiadomo na
jakiej podstawie), że Tscherning przebywał w Krako-
Przypuszczalnie ok. 1658 r. opuszcza Dawid wraz
ze swą rodziną gościnny Kraków31 osiadając na sta-
łe w Brzegu nad Odrą. Powoduje to pewne rozluźnie-
nie w dotychczasowych stosunkach z polskimi wy-
dawcami, tym bardziej, że artysta został na nowym
miejscu od razu zasypany licznymi zamówieniami ze
strony księgarzy miejscowych.
W Brzegu przestawia Tscherning swą twórczość na
odmienne nieco tory. W miejsce dominujących dotych-
czas kart tytułowych rozpoczyna masową produkcję
wizerunków przedstawiających przeważnie osobistości
śląskie: nauczycieli, lekarzy, duchownych, uczonych,
kupców czy urzędników miejskich. V/ głównej mierze
przeznaczone były one do ilustracji modnych wówczas
mów pogrzebowych, wydawanych jako druki ulotne,
bądź też do książek. Najczęściej przerytowywał je ar-
tysta z portretów olejnych wykonanych przez miernych
miejscowych malarzy32. W nielicznych tylko wypad-
kach był rytownik również i autorem danego wzoru.
Te ryciny należą do bardziej udanych.
Oprócz portretów wykonał Tscherning w Brzegu
sporo rycin o tematyce religijnej, głównie wg obrazów
Michała Willmana, oraz nieco widoków miejskich
i prospektów.
W tym czasie pozostawał artysta w bliskich sto-
sunkach z miejscowym dworem książęcym, na zamó-
wienie którego wykonał w r. 1664, z okazji śmierci
księcia Jerzego III legnicko-brzeskiego, rycinę z wy-
obrażeniem zmarłego leżącego na katafalku (il. 10)33.
W kilka lat później rytuje Dawid portret księcia Kry-
stiana wg malowidła Michała Hoffmana. Interesującej
tej ryciny nie udało się niestety odszukać zarówno
w zbiorach polskich jak i NRD34. Ostatni wreszcie
sztych zamówiony został przez księżnę Ludwikę, matkę
ostatniego Piasta, zmarłego w 1676 r. w Brzegu. Wy-
obraża on (il. 11) drzewo genealogiczne Piastów ślą-
skich począwszy od legendarnego Piasta a skończywszy
na ostatnim potomku rodu — Jerzym Wilhelmie. Mie-
dzioryt ów należy do jednych z najlepszych prac arty-
sty i znany jest — jak dotąd — w jednym tylko egzem-
plarzu 35.
Zajmował się ponoć artysta w Brzegu dorywczo
i handlem dzieł sztuki. Posiadał tam również własną
drukarenkę, w której odbijał zarówno ryciny swoje jak
i syna Jana a nawet obcych sztycharzy. Szereg prac
swoich powstałych w Brzegu oznaczał często przy sy-
wie do 1686 r. Tymczasem znamy ryciny artysty z lat
60-tych sygnowane już w Brzegu.
32 M.i. służyły Tscherningowi jako wzory do rycin
dzieła artystów: George Scholtz (Sehultz), Heinrich
Ortlob, Gottfried Roth, Daniel Daschitzki, Carl Man-
der i inni.
33 Wł. Staatliche KunstsammLungen Dresden.
34 Rycina ta znana była Schultzowi A., Untersuchun-
gen, jw., s. 161.
35 Wł. Muzeum Piastowskiego w Brzegu.
492