DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Artykuły
DOI article:Kozak, Anna: Sigmund Lipinsky a sztuka niemiecka w rzymie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0057
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVIII, 1996, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
ANNA KOZAK
Warszawa, Muzeum Narodowe
SIGMUND LIPINSKY A SZTUKA NIEMIECKA W RZYMIE
Wystawa rycin Sigmunda Lipinsky'ego (1873-
1940)1 pokazana wiosną ubiegłego roku w Muzeum w
Łowiczu przyswoiła nam twórczość artysty całkowicie
przedtem w Polsce nieznanego, a zapomnianego w kra-
jach, z którymi był związany - w Niemczech i we
Włoszech.
Lipinsky wychował się w kręgu kultury niemieckiej,
pomimo iż miał polskich przodków - jego dziadkiem
był znany skrzypek i kompozytor, Karol Lipiński. Stu-
diował w Akademii Sztuki w Berlinie, a jednym z jego
nauczycieli był słynny batalista - Anton von Werner.
Uzyskanie nagrody państwowej w 1900 r. umożliwiło
mu wyjazd do Włoch, które stały się drugą jego ojczy-
zną. W 1902 r. zamieszkał w Rzymie, włączając się w
nurt mającego kikusetletnią tradycję Deutschrómer-
tum2. Jego największa aktywność twórcza przypadła
jednak na lata, kiedy Włochy przestały już być wyma-
rzonym celem podróży artystów niemieckich. To pół-
noc zaczęła przyciągać malarzy z południa. W Mona-
chium znaleźli się przed pierwszą wojną m.in. tacy
malarze włoscy, jak Ubaldo Oppi, Piero Marussig. Bac-
cio Bacci, Giorgio de Chirico i Alberto Savinio. Nie
znaczy to, że nastąpił całkowity zmierzch Deutsch-
rómertum. Ciągle jeszcze żywa była tradycja ostatniej
większej fali tego ruchu, do której zalicza się zwykle
Arnolda Bócklina, Hansa von Mareesa i Anselma Fe-
uerbacha. Z formacją tą związani byli także tacy artyści
niemieccy, jak Franz Lenbach, Hans Thoma, Ludwig
von Hofmann, Max Klinger i in., którzy przyjeżdżali do
Włoch jedynie na krótsze lub dłuższe pobyty, a także
działający w innych miastach we Włoszech, jak Adolf
von Hildebrand. Niektórzy z nich czynni byli jeszcze w
latach 20. naszego wieku, a np. Ludwig von Hofmann
zmarł dopiero w 1945 r., a zatem przeżył Lipinsky'ego
o kilka lat. Generalnie jednak byli to artyści tkwiący
korzeniami w XIX w. i większość z nich osiągnęła
szczyt swoich umiejętności pod koniec ubiegłego stule-
cia. Nawiązanie przez Lipinsky'ego do tego nurtu okre-
śliło zatem charakter jego sztuki. Przy wszystkich po-
dobieństwach do Jugendstilu, zwłaszcza w warstwie
formalnej, związkach z symbolizmem i naturalizmem,
Deutschrómertum wywarło największy wpływ na jego
twórczość. Artystę łączy z tym kierunkiem podobny
stosunek do pierwowzorów artystycznych, podejmowa-
nie tych samych niekiedy motywów ikonograficznych,
zbliżony kanon estetyczny.
Już sam wybór Włoch jako miejsca pobytu zdaje się
mieć w przypadku Lipinsky'ego podobne motywy jak
u innych Deutsch-Rómer. Ich tęsknotę za Włochami
interpretowano jako wyraz "niedostosowania się do
własnego czasu" 4. Działający poza oficjalnym nurtem
sztuki, bez społecznej akceptacji, przynajmniej w po-
czątkach twórczości, Deutsch-Rómer 2. poł. XIX w.
poszukiwali we Włoszech nie tyle śladów kulturowej
przeszłości, ale pierwotnej, nieskażonej cywilizacją na-
tury. Wyjazdy na Południe były dla nich swego rodzaju
ucieczką w idyllę, jeżeli idyllę traktować jako wyraz
przeciwieństwa między naturą i kulturą. Znamienna
może tu być wypowiedź Thomy, dostrzegającego w
Kampanii Rzymskiej okolicę, która z ruin bogatej kul-
tury przemieniła się na powrót w pierwotną naturę 5. Ta
postawa rzutowała na wizję Włoch w obrazach Deutsch-
Rómer. Widoki tego kraju, zwłaszcza Kampanii Rzym-
skiej, nabierająpod ich pędzlem charakteru prapejzaży6,
w których dominuje bujna, soczysta zieleń, a niebotycz-
ne drzewa przybierają fantastyczne, bajkowe kształty.
Życie Lipinsky'ego jest zbyt mało znane, aby można
było odpowiedzieć na pytanie, jakie były motywy jego
osiedlenia się we Włoszech. Pejzaże artysty przypomi-
nają w każdym razie pod wieloma względami widoki
włoskie niektórych z wymienionych tu Deutsch-Rómer
2. poł. XIX w. Jest w nich widoczne to samo dążenie do
poszukiwania w krajobrazie Włoch pierwotnej natury.
Jednym z najczęstszych motywów są bujne rozłożyste
47
R.LVIII, 1996, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
ANNA KOZAK
Warszawa, Muzeum Narodowe
SIGMUND LIPINSKY A SZTUKA NIEMIECKA W RZYMIE
Wystawa rycin Sigmunda Lipinsky'ego (1873-
1940)1 pokazana wiosną ubiegłego roku w Muzeum w
Łowiczu przyswoiła nam twórczość artysty całkowicie
przedtem w Polsce nieznanego, a zapomnianego w kra-
jach, z którymi był związany - w Niemczech i we
Włoszech.
Lipinsky wychował się w kręgu kultury niemieckiej,
pomimo iż miał polskich przodków - jego dziadkiem
był znany skrzypek i kompozytor, Karol Lipiński. Stu-
diował w Akademii Sztuki w Berlinie, a jednym z jego
nauczycieli był słynny batalista - Anton von Werner.
Uzyskanie nagrody państwowej w 1900 r. umożliwiło
mu wyjazd do Włoch, które stały się drugą jego ojczy-
zną. W 1902 r. zamieszkał w Rzymie, włączając się w
nurt mającego kikusetletnią tradycję Deutschrómer-
tum2. Jego największa aktywność twórcza przypadła
jednak na lata, kiedy Włochy przestały już być wyma-
rzonym celem podróży artystów niemieckich. To pół-
noc zaczęła przyciągać malarzy z południa. W Mona-
chium znaleźli się przed pierwszą wojną m.in. tacy
malarze włoscy, jak Ubaldo Oppi, Piero Marussig. Bac-
cio Bacci, Giorgio de Chirico i Alberto Savinio. Nie
znaczy to, że nastąpił całkowity zmierzch Deutsch-
rómertum. Ciągle jeszcze żywa była tradycja ostatniej
większej fali tego ruchu, do której zalicza się zwykle
Arnolda Bócklina, Hansa von Mareesa i Anselma Fe-
uerbacha. Z formacją tą związani byli także tacy artyści
niemieccy, jak Franz Lenbach, Hans Thoma, Ludwig
von Hofmann, Max Klinger i in., którzy przyjeżdżali do
Włoch jedynie na krótsze lub dłuższe pobyty, a także
działający w innych miastach we Włoszech, jak Adolf
von Hildebrand. Niektórzy z nich czynni byli jeszcze w
latach 20. naszego wieku, a np. Ludwig von Hofmann
zmarł dopiero w 1945 r., a zatem przeżył Lipinsky'ego
o kilka lat. Generalnie jednak byli to artyści tkwiący
korzeniami w XIX w. i większość z nich osiągnęła
szczyt swoich umiejętności pod koniec ubiegłego stule-
cia. Nawiązanie przez Lipinsky'ego do tego nurtu okre-
śliło zatem charakter jego sztuki. Przy wszystkich po-
dobieństwach do Jugendstilu, zwłaszcza w warstwie
formalnej, związkach z symbolizmem i naturalizmem,
Deutschrómertum wywarło największy wpływ na jego
twórczość. Artystę łączy z tym kierunkiem podobny
stosunek do pierwowzorów artystycznych, podejmowa-
nie tych samych niekiedy motywów ikonograficznych,
zbliżony kanon estetyczny.
Już sam wybór Włoch jako miejsca pobytu zdaje się
mieć w przypadku Lipinsky'ego podobne motywy jak
u innych Deutsch-Rómer. Ich tęsknotę za Włochami
interpretowano jako wyraz "niedostosowania się do
własnego czasu" 4. Działający poza oficjalnym nurtem
sztuki, bez społecznej akceptacji, przynajmniej w po-
czątkach twórczości, Deutsch-Rómer 2. poł. XIX w.
poszukiwali we Włoszech nie tyle śladów kulturowej
przeszłości, ale pierwotnej, nieskażonej cywilizacją na-
tury. Wyjazdy na Południe były dla nich swego rodzaju
ucieczką w idyllę, jeżeli idyllę traktować jako wyraz
przeciwieństwa między naturą i kulturą. Znamienna
może tu być wypowiedź Thomy, dostrzegającego w
Kampanii Rzymskiej okolicę, która z ruin bogatej kul-
tury przemieniła się na powrót w pierwotną naturę 5. Ta
postawa rzutowała na wizję Włoch w obrazach Deutsch-
Rómer. Widoki tego kraju, zwłaszcza Kampanii Rzym-
skiej, nabierająpod ich pędzlem charakteru prapejzaży6,
w których dominuje bujna, soczysta zieleń, a niebotycz-
ne drzewa przybierają fantastyczne, bajkowe kształty.
Życie Lipinsky'ego jest zbyt mało znane, aby można
było odpowiedzieć na pytanie, jakie były motywy jego
osiedlenia się we Włoszech. Pejzaże artysty przypomi-
nają w każdym razie pod wieloma względami widoki
włoskie niektórych z wymienionych tu Deutsch-Rómer
2. poł. XIX w. Jest w nich widoczne to samo dążenie do
poszukiwania w krajobrazie Włoch pierwotnej natury.
Jednym z najczęstszych motywów są bujne rozłożyste
47