Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (58.1996)

PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW

Muzeach Francuskich przy współpracy Krzysztofa Krzyzyn-
skiego i Jolanty Ogrodnik-Mendili): Restauracja dzieł w Sa-
lonie Króla i trzech specjalistów z Laboratoriów Badawczych
Muzeów Francuskich: o technologii artysty. Sam katalog
złożony z 69 pozycji jest autorstwa wspomnianej już A.
Serullaz, tak jak i obfita bibliografia zestawiona na stronach
177-179. Pokazane rysunki i szkice kolorystyczne to ponad
50% wszystkich dzieł związanych z dekoracjami malarskimi
Delacroix w tym budynku. Dlatego osobno na stronie 175
zamieszczono notę o rysunkach, które nie znalazły się na
ekspozycji (m.in. rysunki z Narodnł Galerie w Pradze czy
Kunsthalle w Bremie).
Wejście na wystawę dla publiczności od strony Quai
d'Orsay do budynku parlamentarnego w trakcie normalnego
funkcjonowania tej instytucji obejmowało sześć pomiesz-
czeń, z których trzy przylegają bezpośrednio do Sali Obrad.
Są to Salon Króla, Salon Casimir Perier i Salon Pujol. Z tego
ostatniego przechodziło się do Salonu Mazeppa i do stale
czynnej dla parlamentarzystów Biblioteki. Dlatego w tym
ostanim pomieszczeniu obowiązywała cisza, a można było
wejść tylko do środkowej części i stąd oglądać z boku deko-
racje czasz zewnętrznych. Droga powrotna tymi samymi po-
mieszczeniami odbywała się zazwyczaj w trakcie normalnych
obrad. Tłum oglądających rysunki i malarskie dzieła Delac-
roix mieszał się swobodnie z deputowanymi i urzędnikami,
którzy nosili identyfikatory pozwalające na otwarcie drzwi do
pomieszczeń zamkniętych dla profanów. Bardzo mi się to
podobało, bo było to bardziej demokratyczne niż w Gmachu
Sejmu podczas wystaw z okazji rocznicy 500-lecia Sejmu
Walnego Królestwa Polskiego.
Salon Króla - jedno z najpiękniejszych wnętrz paryskich
z XIX wieku - było konserwowane w latach 1991-1992, w
przerwach między sesjami parlamentarnymi, pod kierunkiem

K.Krzyzanskiego (zgodnie z pisownią w katalogu). W ekipie
tej pracowali m.in. Nicolas Tchernetsky i J. Ogrodnik-Men-
dili. Na pilastrach namalowane są personifikacje: Morza
Śródziemnego, Oceanu Atlantyckiego, Loary, Renu, Sekwa-
ny, Rodanu, Garonny i Saony. Ponad arkadami i na plafonie
namalowano: Sprawiedliwość, Przemysł, Wojnę i Rolnictwo.
Rysunki najważniejsze dla tej dekoracji pokazano w gablo-
tach w tym samym salonie. W Salonie Casimir Perier poka-
zywano film zrealizowany przez Yves de Peretti o dekora-
cjach ściennych Delacroix. W Salonie Pujol znajdowały się
wspaniale fotografie z prac konserwatorskich Salonu Króla,
m. in. pokazujące zmiany w koncepcji w trakcie malowania
przez Delacroix.
Mimo pochwał dekoracji Delacroix, decyzją Minister-
stwa Spraw Wewnętrznych w 1838 r. rozdzielono zamówie-
nia dla następujących malarzy: Horacemu Vernet powierzono
dekorację Sali Straconych Kroków, Abel de Pujol -dekorację
Sali Dystrybucji, Henri Heimowi dekoracje Sali Konferencyj-
nej, a Delacroix - Bibliotekę.
W ramach wystawy w Salonie Mazeppa wyeksponowano
rysunki i szkice do dekoracji Biblioteki. Program dekoracji
Biblioteki został rozbudowany i składa się (zaczynam od
południowej strony) w bocznej półczaszy z przedstawienia
Orfeusza uczącego Greków sztuk, w I kopule poświęconej
wiedzy (czterech greckich uczonych z Archimedesem zabija-
nym przez żołnierza), w II kopule filozofowie greccy i chal-
dejscy, w III kopule prawnicy antyczni, w IV tematy biblijne
(teologia), w V poeci greccy i rzymscy, w półczaszy (od
północy) Atylla depczący personifikacje Rzymu i Sztuk. O
przedstawieniach z Biblioteki napisał P. Seguin, że w dobie
męczeństwa Sarajewa, należy przypomnieć aktualność prze-
słania Delacroix wyrażającego zaufanie do tolerancji i umiło-
wanie pokoju.
Juliusz A. Chrościcki

"Whistler 1834-1903". Paryż, Musee d'Orsay 6.11. - 30.IV. 1995 r.

W dniach od 6 lutego do 30 kwietnia 1995 r. odbyła się
w paryskim Muzeum Orsay wystawa dzieł Jamesa Mc Neilla
Whistlera (1834-1903). Przygotowanie pierwszej od niemal
stu lat tak poważnej retrospektywy twórczości artysty, do
którego dzieła przyznawać się mogą zarówno Stany Zjedno-
czone, gdzie Whistler urodził się i spędził młodość, jak Fran-
cja i Anglia, gdzie następnie żył i pracował, wymagało zespo-
lenia wysiłków kilku instytucji z wymienionych krajów. Były
to: Tate Gallery w Londynie (wystawa od 13.10.1994 do
8.01.1995), National Gallery of Art w Waszyngtonie (od
28.05. do 20.08.1995) oraz wspomniane paryskie muzeum
przy współudziale Zjednoczenia Muzeów Narodowych Fran-
cji (Reunion des musees nationaux). Komisariat wystawy
objęła ekipa międzynarodowa: Nicolai Cikovsky Junior, ku-
stosz kolekcji malarstwa amerykańskiego i angielskiego w
National Gallery of Art w Waszyngtonie, Richard Dorment,
pisarz i krytyk, Genevieve Lacambre, kustosz generalny Mu-

zeum Orsay oraz Margaret F. MacDonald z Centrum Badań
nad Whistlerem na Uniwersytecie w Glasgow, przy współpra-
cy Ruth Fine, kustosza kolekcji malarstwa i grafiki w National
Gallery of Art w Waszyngtonie.
Celem tak wielkiego przeglądu, obejmującego 66 obra-
zów olejnych, 124 dzieła graficzne (rysunki i grafiki) oraz 5
wydawnictw książkowych było, jak to podkreślają wyraźnie
autorzy Wstępu do katalogu, ukazanie wysokiej jakości, róż-
norodności i nowatorstwa sztuki Whistlera. Jego silna i zło-
żona osobowość, przejawiająca się zarówno w twórczości
malarskiej i graficznej, jak i w działalności krytycznej i pole-
micznej na polu sztuki, pozostająca na styku głównych ten-
dencji artystycznych, znaczących drugą połowę XIX wieku,
jak realizm, neoklasycyzm, ruch prerafaelitów, impresjo-
nizm, japonizm..., wywarła wielki wpływ nie tylko na
późniejszych twórców w dziedzinie plastyki, żeby wymienić
choćby Carriere'a, Alberta Besnarda, Jacquesa Emile'a Blan-

187