DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Przegład literatury i wystaw
DOI article:Sosnowska, Joanna: [Rezension von: Piotr Krakowski, Sztuka Trzeciej Rzeszy]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0215
PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW
II. 2. E.Scheibe, "Hitler na froncie", 1942/1943; ol. pł.
Waszyngton, US Army Center of Military History
III. 2. E. Scheibe, " Hitler at the Front, 1942/1943"; oil on canvas.
Waszyngton, US A rmy Center of Military History
Piotr Krakowski, "Sztuka Trzeciej Rzeszy".
Vienna: IRSA, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 1994 ss. 253, il.
W Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych w Wa-
szyngtonie pod hasłem "Narodowy socjalizm i sztuka" znaj-
duje się około 100 pozycji książkowych w różnych językach;
osobno skatalogowane są artykuły publikowane w amerykań-
skich periodykach. Katalog, choć zdawałoby się obfity, nie
zawiera nawet małej części tego, co ukazało się na ten temat
na świecie, a przede wszystkim w Europie. Już historia badań
w tym zakresie wymaga osobnych opracowań. W Polsce do
niedawna nie było żadnej publikacji, omawiającej sztukę
hitlerowską, dlatego książkę Piotra Krakowskiego pt. Sztuka
Trzeciej Rzeszy należy uznać za dzieło pionierskie. Wydana
przez wiedeńską firmę IRSA oraz Międzynarodowe Centrum
Kultury w Krakowie w 1994 r. nie doczekała się zbyt wielu
omówień i recenzji, co świadczy o słabym zainteresowaniu
tematem na rodzimym gruncie. Sytuacja ta dziwi, zważywszy na
wieloletnie milczenie w tej sprawie na jakie skazana była polska
nauka. Przedwojenna krytyka żywo interesowała się zmianami
kulturowymi za naszą zachodnią granicą, publikując wnikliwe
teksty, które zapewne staną się kiedyś punktem wyjścia dla
polskich badaczy. Na szczególną uwagę zasługuje tu obszerne
omówienie stanu niemieckiej kultury bezpośrednio po dojściu
Hitlera do władzy pt. Niemcy po przewrocie dokonane przez
Zbigniewa Grabowskiego na łamach drugiego rocznika
"Życia Sztuki" w 1935 r. (s. 286-339) oraz dyskusja o totali-
zmie w kulturze w ostatnim przed wojną roczniku "Muzyki
polskiej". Uwikłanie powojennej polskiej sztuki w sieć tota-
litarnych zagadnień, wprawdzie innej proweniencji, jednak
formalnie bliskich sztuce nazistowskiej, o czym przypomnia-
ła przed dwoma laty wiedeńska wystawa Kunst und Diktatur,
powinno skłonić badaczy do bliższego zajęcia się zagadnie-
niem wpływu totalitaryzmów na naszą twórczość artystyczną.
Praca profesora Krakowskiego jest systematycznym wy-
kładem, czuje się w niej wieloletnią praktykę dydaktyczną
autora. Materiał został podzielony według tradycyjnie poję-
tych rodzajów aktywności twórczej: urbanistyka i architektu-
ra, rzeźba, malarstwo oraz plakat polityczno-propagandowy.
Poświęcone im rozdziały poprzedzają trzy inne o charakterze
wprowadzającym: Źródła i antycypacje sztuki nazistowskiej,
Rola kaufbundu oraz Narodowych socjalistów poglądy na
sztukę. Przejrzystość układu można uznać za podstawową
zaletę książki, która mimo ogromnego materiału stanowi
spójną całość. Autor, aby to osiągnąć pominął kwestie wielo-
rakich związków, analogii i jawnych podobieństw w sztuce
innych krajów totalitarnych a także tych, dalekich od tego
systemu. Tło europejskie sztuki Trzeciej Rzeszy nie zostało
zarysowane choćby w najbardziej szkicowy sposób. Nielicz-
205
II. 2. E.Scheibe, "Hitler na froncie", 1942/1943; ol. pł.
Waszyngton, US Army Center of Military History
III. 2. E. Scheibe, " Hitler at the Front, 1942/1943"; oil on canvas.
Waszyngton, US A rmy Center of Military History
Piotr Krakowski, "Sztuka Trzeciej Rzeszy".
Vienna: IRSA, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 1994 ss. 253, il.
W Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych w Wa-
szyngtonie pod hasłem "Narodowy socjalizm i sztuka" znaj-
duje się około 100 pozycji książkowych w różnych językach;
osobno skatalogowane są artykuły publikowane w amerykań-
skich periodykach. Katalog, choć zdawałoby się obfity, nie
zawiera nawet małej części tego, co ukazało się na ten temat
na świecie, a przede wszystkim w Europie. Już historia badań
w tym zakresie wymaga osobnych opracowań. W Polsce do
niedawna nie było żadnej publikacji, omawiającej sztukę
hitlerowską, dlatego książkę Piotra Krakowskiego pt. Sztuka
Trzeciej Rzeszy należy uznać za dzieło pionierskie. Wydana
przez wiedeńską firmę IRSA oraz Międzynarodowe Centrum
Kultury w Krakowie w 1994 r. nie doczekała się zbyt wielu
omówień i recenzji, co świadczy o słabym zainteresowaniu
tematem na rodzimym gruncie. Sytuacja ta dziwi, zważywszy na
wieloletnie milczenie w tej sprawie na jakie skazana była polska
nauka. Przedwojenna krytyka żywo interesowała się zmianami
kulturowymi za naszą zachodnią granicą, publikując wnikliwe
teksty, które zapewne staną się kiedyś punktem wyjścia dla
polskich badaczy. Na szczególną uwagę zasługuje tu obszerne
omówienie stanu niemieckiej kultury bezpośrednio po dojściu
Hitlera do władzy pt. Niemcy po przewrocie dokonane przez
Zbigniewa Grabowskiego na łamach drugiego rocznika
"Życia Sztuki" w 1935 r. (s. 286-339) oraz dyskusja o totali-
zmie w kulturze w ostatnim przed wojną roczniku "Muzyki
polskiej". Uwikłanie powojennej polskiej sztuki w sieć tota-
litarnych zagadnień, wprawdzie innej proweniencji, jednak
formalnie bliskich sztuce nazistowskiej, o czym przypomnia-
ła przed dwoma laty wiedeńska wystawa Kunst und Diktatur,
powinno skłonić badaczy do bliższego zajęcia się zagadnie-
niem wpływu totalitaryzmów na naszą twórczość artystyczną.
Praca profesora Krakowskiego jest systematycznym wy-
kładem, czuje się w niej wieloletnią praktykę dydaktyczną
autora. Materiał został podzielony według tradycyjnie poję-
tych rodzajów aktywności twórczej: urbanistyka i architektu-
ra, rzeźba, malarstwo oraz plakat polityczno-propagandowy.
Poświęcone im rozdziały poprzedzają trzy inne o charakterze
wprowadzającym: Źródła i antycypacje sztuki nazistowskiej,
Rola kaufbundu oraz Narodowych socjalistów poglądy na
sztukę. Przejrzystość układu można uznać za podstawową
zaletę książki, która mimo ogromnego materiału stanowi
spójną całość. Autor, aby to osiągnąć pominął kwestie wielo-
rakich związków, analogii i jawnych podobieństw w sztuce
innych krajów totalitarnych a także tych, dalekich od tego
systemu. Tło europejskie sztuki Trzeciej Rzeszy nie zostało
zarysowane choćby w najbardziej szkicowy sposób. Nielicz-
205