DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Artykuły
DOI article:Sosnowska, Joanna: Udział polaków w międzynarodowym biennale sztuki w Wenecji do 1930 r.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0011
A R T Y K U
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVIII, 1996, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
JOANNA SOSNOWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
UDZIAŁ POLAKOW W MIĘDZYNARODOWYM BIENNALE SZTUKI
W WENECJI DO 1939 R.
Udział polskich artystów w weneckim Biennale nie
został do dziś całościowo opracowany, mimo stosunko-
wo dużej ilości zachowanych materiałów, głównie pub-
likowanych, w znacznie mniejszej liczbie archiwaliów.
Poniższe omówienie oparte jest na polskich źródłach;
aby uzyskać pełny obraz, należałoby przede wszystkim
zbadać dokumenty zgromadzone w powołanym w 1928 r.
Archivio Storico d'Arte Contemporanea w Wenecji.
Ze względu na wstępny charakter publikacji ogranicza
się ona do przedstawienia chronologii wydarzeń oraz
usystematyzowania udziału artystów. Do minimum zre-
dukowane zostało tło jakie dla polskich ekspozycji sta-
nowiły kolejne Biennale w całej swej międzynarodowej
różnorodności z jednej strony i politycznej zależności z
drugiej. Z okazji obchodzonej 1995 r. setnej rocznicy
zorganizowania w Wenecji wystawy sztuki współczes-
nej ukazało się szereg poważnych publikacji omawiają-
cych całość zagadnień1. Warto przy tej okazji wspo-
mnieć, że udział Polaków w Biennale nie został w tych
historycznych opracowaniach w najmniejszy sposób za-
znaczony.
Pomysł zorganizowania międzynarodowej wystawy
sztuki zrodzony w gronie intelektualistów i działaczy
samorządu Wenecji okazał się wyjątkowo trwały.
Żadna inna impreza poświęcona aktualnym poczyna-
niom w dziedzinie sztuk wizualnych nie przetrwała
przez tyle lat, mimo różnych dziejowych kataklizmów.
Biennale nie tylko istnieje, ale wciąż się rozrasta. Po-
czątkowo pomyślane jako prezentacja malarstwa i
rzeźby z czasem objęło swym zakresem również grafikę
i sztukę dekoracyjną, a w ostatnich dziesięcioleciach
wszelkie działania plastyczne. Dwuletni rytm wystaw
jest uzupełniany imprezami poświęconymi innym dzie-
dzinom aktywności twórczej - filmowi, teatrowi i archi-
tekturze. Przy okazji stulecia chętnie przypominano, że
inauguracja tej najstarszej międzynarodowej wystawy
sztuki współczesnej pokrywa się z datą powstania kina
a także innymi doniosłymi wynalazkami jak np. zasto-
sowanie promieni Roentgena. Jednak mimo wszelkich
starań ze strony władz Wenecji, aby nadążyć za rytmem
nowoczesnego świata Biennale pozostało tworem typo-
wo dziewiętnastowiecznym. Wyrosło z ducha dużych,
międzynarodowych ekspozycji organizowanych w naj-
większych miastach Zachodu dla prezentacji osiągnięć
ludzkości2. Przy tych okazjach starano się pokazywać
również sztuki piękne, jednak żadna z imprez nie była
im całkowicie poświęcona i tę lukę wykorzystano.
Organizatorzy pierwszej wystawy otwartej 30
kwietnia 1895 r., z przewodniczącym rady miejskiej
Wenecji Riccardo Selvatico na czele, deklarowali, że
będzie ona służyła publiczności i artystom, mieszkań-
com miasta i cudzoziemcom; pozwoli młodym, wło-
skim artystom przybyłym z prowincji poznać tendencje
panujące w całej Europie, a turystom jeszcze bardziej
uatrakcyjni pobyt w mieście3. Plany, przynajmniej w
części, zostały zrealizowane, każda kolejna impreza
ściągała do Wenecji coraz większe tłumy. W 1895 r.
było 224 327 zwiedzających, już w 1909 liczba ta zosta-
ła podwojona i później stale rosła4. Opracowany na
wstępie statut, później dwukrotnie gruntownie modyfi-
kowany (w 1928 r. i 1972 r.), nie licząc różnych mniej-
szych zmian, zakładał niezależność artystyczną zapra-
szanych do udziału w wystawie państw; w ten sposób
chciano zagwarantować różnorodność stylów i tenden-
cji. Wystawa wenecka od początku swego istnienia tym
przede wszystkim różniła się od większości dużych
wystaw z udziałem międzynarodowego grona artystów,
że kwalifikacji dzieł dokonywali komisarze z ramienia
poszczególnych państw, a nie jury; tylko na wystawy o
specjalnym charakterze twórcy byli zapraszani przez
władze Biennale. Z upływem lat i rozrastaniem się im-
prezy organizatorzy zaczęli wyznaczać pewien ogólny
1
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVIII, 1996, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
JOANNA SOSNOWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
UDZIAŁ POLAKOW W MIĘDZYNARODOWYM BIENNALE SZTUKI
W WENECJI DO 1939 R.
Udział polskich artystów w weneckim Biennale nie
został do dziś całościowo opracowany, mimo stosunko-
wo dużej ilości zachowanych materiałów, głównie pub-
likowanych, w znacznie mniejszej liczbie archiwaliów.
Poniższe omówienie oparte jest na polskich źródłach;
aby uzyskać pełny obraz, należałoby przede wszystkim
zbadać dokumenty zgromadzone w powołanym w 1928 r.
Archivio Storico d'Arte Contemporanea w Wenecji.
Ze względu na wstępny charakter publikacji ogranicza
się ona do przedstawienia chronologii wydarzeń oraz
usystematyzowania udziału artystów. Do minimum zre-
dukowane zostało tło jakie dla polskich ekspozycji sta-
nowiły kolejne Biennale w całej swej międzynarodowej
różnorodności z jednej strony i politycznej zależności z
drugiej. Z okazji obchodzonej 1995 r. setnej rocznicy
zorganizowania w Wenecji wystawy sztuki współczes-
nej ukazało się szereg poważnych publikacji omawiają-
cych całość zagadnień1. Warto przy tej okazji wspo-
mnieć, że udział Polaków w Biennale nie został w tych
historycznych opracowaniach w najmniejszy sposób za-
znaczony.
Pomysł zorganizowania międzynarodowej wystawy
sztuki zrodzony w gronie intelektualistów i działaczy
samorządu Wenecji okazał się wyjątkowo trwały.
Żadna inna impreza poświęcona aktualnym poczyna-
niom w dziedzinie sztuk wizualnych nie przetrwała
przez tyle lat, mimo różnych dziejowych kataklizmów.
Biennale nie tylko istnieje, ale wciąż się rozrasta. Po-
czątkowo pomyślane jako prezentacja malarstwa i
rzeźby z czasem objęło swym zakresem również grafikę
i sztukę dekoracyjną, a w ostatnich dziesięcioleciach
wszelkie działania plastyczne. Dwuletni rytm wystaw
jest uzupełniany imprezami poświęconymi innym dzie-
dzinom aktywności twórczej - filmowi, teatrowi i archi-
tekturze. Przy okazji stulecia chętnie przypominano, że
inauguracja tej najstarszej międzynarodowej wystawy
sztuki współczesnej pokrywa się z datą powstania kina
a także innymi doniosłymi wynalazkami jak np. zasto-
sowanie promieni Roentgena. Jednak mimo wszelkich
starań ze strony władz Wenecji, aby nadążyć za rytmem
nowoczesnego świata Biennale pozostało tworem typo-
wo dziewiętnastowiecznym. Wyrosło z ducha dużych,
międzynarodowych ekspozycji organizowanych w naj-
większych miastach Zachodu dla prezentacji osiągnięć
ludzkości2. Przy tych okazjach starano się pokazywać
również sztuki piękne, jednak żadna z imprez nie była
im całkowicie poświęcona i tę lukę wykorzystano.
Organizatorzy pierwszej wystawy otwartej 30
kwietnia 1895 r., z przewodniczącym rady miejskiej
Wenecji Riccardo Selvatico na czele, deklarowali, że
będzie ona służyła publiczności i artystom, mieszkań-
com miasta i cudzoziemcom; pozwoli młodym, wło-
skim artystom przybyłym z prowincji poznać tendencje
panujące w całej Europie, a turystom jeszcze bardziej
uatrakcyjni pobyt w mieście3. Plany, przynajmniej w
części, zostały zrealizowane, każda kolejna impreza
ściągała do Wenecji coraz większe tłumy. W 1895 r.
było 224 327 zwiedzających, już w 1909 liczba ta zosta-
ła podwojona i później stale rosła4. Opracowany na
wstępie statut, później dwukrotnie gruntownie modyfi-
kowany (w 1928 r. i 1972 r.), nie licząc różnych mniej-
szych zmian, zakładał niezależność artystyczną zapra-
szanych do udziału w wystawie państw; w ten sposób
chciano zagwarantować różnorodność stylów i tenden-
cji. Wystawa wenecka od początku swego istnienia tym
przede wszystkim różniła się od większości dużych
wystaw z udziałem międzynarodowego grona artystów,
że kwalifikacji dzieł dokonywali komisarze z ramienia
poszczególnych państw, a nie jury; tylko na wystawy o
specjalnym charakterze twórcy byli zapraszani przez
władze Biennale. Z upływem lat i rozrastaniem się im-
prezy organizatorzy zaczęli wyznaczać pewien ogólny
1