DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje
DOI article:Mossakowski, Stanisław: [Rezension von: Hellmut Lorenz, Domenico Martinelli und die österreichische Barockarchitektur]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0370
RECENZJE
II. 13. Anonim, pomiar zabudowy Stradomia pod Krakoweem (Z 384).
Fot. Castello Sforzesco w Mediolanie
III. 13. Anonymous, building survey of Stradom near Cracow (Z 384).
Phot. Castello Sforzesco in Milan
dostarczają liczne rysunki dotyczące jednego i tego samego
obiektu. Innymi słowy problem odczytania i interpretacji
rozmaitych faz projektowania dzieła. Dobrym przykładem
pod tym względem są polskie projekty Martinellego.
I tak omawiając rysunki dotyczące projektu monumental-
nego kościoła-pomnika przeznaczonego dla króla Jana III
autor zauważa wprawdzie, że "stosunek między wnętrzem a
stroną zewnętrzną nie łatwo można zrekonstruować" (s. 217)
lecz z zasadniczej niezgodności planów kościoła (Abb. 17,
213 - il. 2-3) i jego przekroju (Abb. 215 - il. 6) nie usiłuje
wyciągnąć żadnych konkretnych wniosków. Tymczasem ma-
my tutaj wyraźnie do czynienia z dwiema odmiennymi fazami
projektu. Do pierwszej zaliczyć trzeba rysunki MZ 463, MZ
495 verso i MZ 501 (Abb. 198, 17 i 213 - il. 1-3), a do drugiej
MZ 465, MZ 466, MZ 461 i MZ 464 (Abb. 215, 214, 16 i212
- il. 4-7).
W fazie pierwszej, na niedokończonym studium elewacji
fasadowej (Abb. 198 - il. 1) nie przypadkowo nie została
zaznaczona sylweta kopuły w głębi, gdyż miała być ona w
ogóle niewidoczna. Jak wynika bowiem ze studiów rzutu
(Abb. 17, 213 - il. 2-3) planowano wtedy wzniesienie skro-
mnej kopuły wspartej na filarach rozstawionych między wień-
cem promieniście rozchodzących się kaplic. Faza druga przy-
niosła zasadniczą zmianę koncepcji środkowej partii wnętrza
świątyni w postaci budowy kolosalnej kopuły o dwóch cza-
szach, jakby dwóch kopułjedna w drugiej. Kształt zewnętrzny
tej kopuły widnieje na starannie wykończonym studium fasa-
dy (Abb. 16,212-il. 4), a o konstrukcji jej wnętrza informują
rzuty kondygnacji tamburu i latarni (Abb. 214 - il. 5). Dowia-
dujemy się z nich m. in., że przestrzeń między murami tam-
burów obu kopuł zamierzano wykorzystać jako rodzaj skle-
pionej kolebkowo, widokowej galerii. Z rysunków tych, a
także z niedokończonego przekroju całości gmachu (Abb. 215
II. 14. D. Martinelli, projekt kościoła Misjonarzy na Stradomiu,
studium elewacji i przekroju (MZ 289). Repr. wg Lorenza
III. 14. D. Martinelli, design for the Missionaries' Church in
Stradom, study ofthe elevation and section (MZ 289).
Phot. after Lorenz
352
II. 13. Anonim, pomiar zabudowy Stradomia pod Krakoweem (Z 384).
Fot. Castello Sforzesco w Mediolanie
III. 13. Anonymous, building survey of Stradom near Cracow (Z 384).
Phot. Castello Sforzesco in Milan
dostarczają liczne rysunki dotyczące jednego i tego samego
obiektu. Innymi słowy problem odczytania i interpretacji
rozmaitych faz projektowania dzieła. Dobrym przykładem
pod tym względem są polskie projekty Martinellego.
I tak omawiając rysunki dotyczące projektu monumental-
nego kościoła-pomnika przeznaczonego dla króla Jana III
autor zauważa wprawdzie, że "stosunek między wnętrzem a
stroną zewnętrzną nie łatwo można zrekonstruować" (s. 217)
lecz z zasadniczej niezgodności planów kościoła (Abb. 17,
213 - il. 2-3) i jego przekroju (Abb. 215 - il. 6) nie usiłuje
wyciągnąć żadnych konkretnych wniosków. Tymczasem ma-
my tutaj wyraźnie do czynienia z dwiema odmiennymi fazami
projektu. Do pierwszej zaliczyć trzeba rysunki MZ 463, MZ
495 verso i MZ 501 (Abb. 198, 17 i 213 - il. 1-3), a do drugiej
MZ 465, MZ 466, MZ 461 i MZ 464 (Abb. 215, 214, 16 i212
- il. 4-7).
W fazie pierwszej, na niedokończonym studium elewacji
fasadowej (Abb. 198 - il. 1) nie przypadkowo nie została
zaznaczona sylweta kopuły w głębi, gdyż miała być ona w
ogóle niewidoczna. Jak wynika bowiem ze studiów rzutu
(Abb. 17, 213 - il. 2-3) planowano wtedy wzniesienie skro-
mnej kopuły wspartej na filarach rozstawionych między wień-
cem promieniście rozchodzących się kaplic. Faza druga przy-
niosła zasadniczą zmianę koncepcji środkowej partii wnętrza
świątyni w postaci budowy kolosalnej kopuły o dwóch cza-
szach, jakby dwóch kopułjedna w drugiej. Kształt zewnętrzny
tej kopuły widnieje na starannie wykończonym studium fasa-
dy (Abb. 16,212-il. 4), a o konstrukcji jej wnętrza informują
rzuty kondygnacji tamburu i latarni (Abb. 214 - il. 5). Dowia-
dujemy się z nich m. in., że przestrzeń między murami tam-
burów obu kopuł zamierzano wykorzystać jako rodzaj skle-
pionej kolebkowo, widokowej galerii. Z rysunków tych, a
także z niedokończonego przekroju całości gmachu (Abb. 215
II. 14. D. Martinelli, projekt kościoła Misjonarzy na Stradomiu,
studium elewacji i przekroju (MZ 289). Repr. wg Lorenza
III. 14. D. Martinelli, design for the Missionaries' Church in
Stradom, study ofthe elevation and section (MZ 289).
Phot. after Lorenz
352