DOI Artikel:
Polak-Trajdos, Ewa: Ze studiów nad twórczością Mistrza Krucyfiksów Siedmiogrodzkich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0020
EWA POLAK-TRAJDOS
II. 8. Martin Schongauer, Ukrzyżowanie,, drzeworyt B. 17,
wg J. Baum, Martin Schongauer, Wien 1948, ryc. 37
U. 9. Ecce Homo ok. 1490 z To-
runia. (Fot. E. Polak-Trajdos)
Trzy pierwsza krucyfiksy Ginbart i Radocsay wiązali
z kamiennym Ukrzyżowanym Stosza fundacji Slackera
z krakowskiego kościoła Mariackiego. Do tego poglądu przy-
chyla się również Vatasianu24. Również krucyfiks z Apold
mimo złego stanu zachowania był wiązany z Ukrzyżowanym
Stosza z kościoła Mariackiego25. Sugestie te są jednak zbyt
jednostronne. Wydaje nam się, że nie tylko krucyfiks kamien-
ny Stosza wpłynął na rzeźbę siedmiogrodzką. Ponadto za
mało została uwypuklona przez tych badaczy własna inter-
pretacja twórcza rzeźbiarza z Siedmiogrodu i jego stosunek
do krakowskiego warsztatu Stosza.
Na pierwszy rzut oka zdawałoby się, że istotnie artysta
siedmiogrodzki dosyć wiernie posługuje się kamiennym mo-
delem stoszowskim. Tak np. podobnie jak w krucyfiksie
fundacji Slackera, Chrystus z Sibiu i Cluj rozciąga ramiona
wzdłuż belki krzyża niemal poziomo, przy czym zostaje moc-
no uwypuklona kość barkowa lewego ramienia. Artysta prze-
strzega także gotyckiego wcięcia w pasie stosowanego w fi-
gurach Ukrzyżowanego Stosza26. Również układ wyprę-
24 RADOCSAY, Bas Hermannstddter, o.c., s. 283; — GINHART,
o.c.; — YATASIANU. Arta in Transilrania..., o.c., s. 420.
25 STANESCU, o.c., s. 39.
26 S. DETTLOFF, Ze studiów nad sztuką Wita Stosza. Późnogotyckie
krucyfiksy krakowskie, „Biul. Hist. Sztuki” XI, 1949, nr 1/2, s. 22—23.
27 Ibidem, s. 2. Natomiast L. FISCHEL (Nicolaus Gerhart und die
żonych nóg w krucyfiksach siedmiogrodzkich jest identyczny
jak w dziele krakowskim. Można by przypuścić, że rzeźbiarz
siedmiogrodzki mógł być w tym wypadku, podobnie jak Stosz
inspirowany przez Mikołaja z Leydy, który ten typ przesz-
czepił z Niderlandów. Jednakże specyficzne odchylenie i skrzy-
wienie dużego palca prawej stopy, tak charakterystyczne dla
kamiennego Ukrzyżowanego Stosza, nie występuje w krucy-
fiksie z Baden-Baden Mikołaja z Leydy. Ten szczegół pow-
tarza się natomiast w krucyf iksach siedmiogrodzkich27.
Świadczy to dowodnie o tym, że artysta w układzie wyprę-
żonych nóg Chrystusa wzorował się bezpośrednio na krucy-
fiksie z fundacji Slackera (il. 5). Zespół żeber klatki piersio-
wej w krucyfiksach z Sibiu i Cluj jest półokrągły jak we
wszystkich krucyfiksach monumentalnych Stosza28.
Poziome ustawienie ramion Chrystusa na przecięciu krzy-
ża również jest typowo stoszowskie. Jednakże już w samym
zarysie tułowia widać, że Chrystus z Sibiu i Cluj jest atletycz-
ny w przeciwieństwie do ascetycznego Ukrzyżowanego Sto-
sza z kościoła Mariackifgo w Krakowie.
Bildhauer der deutschen Spatgotik, Munchen 1944, s. 46) sugeruje, że inicja-
torem typu wyprężonych nóg jest Mistrz E. S. Jednakże u Mistrza E. S.
Ukrzyżowany nie ma charakterystycznego skrzywienia i odchylenia dużego
palca u stopy, co wskazuje, że ujęcie takie raczej wiąże się tylko ze sto-
szowskim krucyfiksem kamiennym fundacji Slackera.
28 DETTLOFF, Ze studiów..., o.c., s. 26.
10
II. 8. Martin Schongauer, Ukrzyżowanie,, drzeworyt B. 17,
wg J. Baum, Martin Schongauer, Wien 1948, ryc. 37
U. 9. Ecce Homo ok. 1490 z To-
runia. (Fot. E. Polak-Trajdos)
Trzy pierwsza krucyfiksy Ginbart i Radocsay wiązali
z kamiennym Ukrzyżowanym Stosza fundacji Slackera
z krakowskiego kościoła Mariackiego. Do tego poglądu przy-
chyla się również Vatasianu24. Również krucyfiks z Apold
mimo złego stanu zachowania był wiązany z Ukrzyżowanym
Stosza z kościoła Mariackiego25. Sugestie te są jednak zbyt
jednostronne. Wydaje nam się, że nie tylko krucyfiks kamien-
ny Stosza wpłynął na rzeźbę siedmiogrodzką. Ponadto za
mało została uwypuklona przez tych badaczy własna inter-
pretacja twórcza rzeźbiarza z Siedmiogrodu i jego stosunek
do krakowskiego warsztatu Stosza.
Na pierwszy rzut oka zdawałoby się, że istotnie artysta
siedmiogrodzki dosyć wiernie posługuje się kamiennym mo-
delem stoszowskim. Tak np. podobnie jak w krucyfiksie
fundacji Slackera, Chrystus z Sibiu i Cluj rozciąga ramiona
wzdłuż belki krzyża niemal poziomo, przy czym zostaje moc-
no uwypuklona kość barkowa lewego ramienia. Artysta prze-
strzega także gotyckiego wcięcia w pasie stosowanego w fi-
gurach Ukrzyżowanego Stosza26. Również układ wyprę-
24 RADOCSAY, Bas Hermannstddter, o.c., s. 283; — GINHART,
o.c.; — YATASIANU. Arta in Transilrania..., o.c., s. 420.
25 STANESCU, o.c., s. 39.
26 S. DETTLOFF, Ze studiów nad sztuką Wita Stosza. Późnogotyckie
krucyfiksy krakowskie, „Biul. Hist. Sztuki” XI, 1949, nr 1/2, s. 22—23.
27 Ibidem, s. 2. Natomiast L. FISCHEL (Nicolaus Gerhart und die
żonych nóg w krucyfiksach siedmiogrodzkich jest identyczny
jak w dziele krakowskim. Można by przypuścić, że rzeźbiarz
siedmiogrodzki mógł być w tym wypadku, podobnie jak Stosz
inspirowany przez Mikołaja z Leydy, który ten typ przesz-
czepił z Niderlandów. Jednakże specyficzne odchylenie i skrzy-
wienie dużego palca prawej stopy, tak charakterystyczne dla
kamiennego Ukrzyżowanego Stosza, nie występuje w krucy-
fiksie z Baden-Baden Mikołaja z Leydy. Ten szczegół pow-
tarza się natomiast w krucyf iksach siedmiogrodzkich27.
Świadczy to dowodnie o tym, że artysta w układzie wyprę-
żonych nóg Chrystusa wzorował się bezpośrednio na krucy-
fiksie z fundacji Slackera (il. 5). Zespół żeber klatki piersio-
wej w krucyfiksach z Sibiu i Cluj jest półokrągły jak we
wszystkich krucyfiksach monumentalnych Stosza28.
Poziome ustawienie ramion Chrystusa na przecięciu krzy-
ża również jest typowo stoszowskie. Jednakże już w samym
zarysie tułowia widać, że Chrystus z Sibiu i Cluj jest atletycz-
ny w przeciwieństwie do ascetycznego Ukrzyżowanego Sto-
sza z kościoła Mariackifgo w Krakowie.
Bildhauer der deutschen Spatgotik, Munchen 1944, s. 46) sugeruje, że inicja-
torem typu wyprężonych nóg jest Mistrz E. S. Jednakże u Mistrza E. S.
Ukrzyżowany nie ma charakterystycznego skrzywienia i odchylenia dużego
palca u stopy, co wskazuje, że ujęcie takie raczej wiąże się tylko ze sto-
szowskim krucyfiksem kamiennym fundacji Slackera.
28 DETTLOFF, Ze studiów..., o.c., s. 26.
10