Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (39.1977)

II. 1., 2. Gornelis Claesz Duysend, Karta tytułowali ilustracja do: Kancjonał to jest
księgi psalmów, Gdańsk, A. Hunefeld, 1641. (Fot. Bibl. Ossolineum we Wrocławiu)

TERESA SULERZYSKA

RYCINY CORNELISA VAN DALEN W SIEDEMNASTOWIECZNYCH DRUKACH
GDAŃSKICH*

Początek XVII stulecia nie zaznaczył się żywszym rozwo-
jem w zakresie gdańskiej ilustracji miedziorytowej, dopiero
lata trzydzieste przyniosą bogatszy materiał i bardziej znane
nazwiska twórców, a wśród nich pierwszych notowanych wy-
bitniejszych artystów holenderskich — Cornelisa Claesza
Duysenda i Cornelisa van Dalen. Długotrwałe powiązania
drukarstwa i grafiki gdańskiej ze środowiskiem niderlandzkim
przybierały różne formy, jak z jednej strony zaopatrywanie się
w materiały typograficzne na tamtych terenach i korzystanie
z usług tamtejszych rytowników i oficyn, z drugiej zaś zatrud-
* Artykuł niniejszy powstał na marginesie przygotowywanej przeze mnie
większej pracy pt. Grafika w wydawnictwach Jerzego Forstera 1643—1668.
1 M. PELCZAROWA, Z dziejów oficyn drukarskich w Gdańsku (w.
XVI—XVIII), ,,Roczn. Gdański” XIV, 1955, s. 153, 160, 161, 165; —
A. GOSIENIECKA, Sztuka w Gdańsku — malarstwo, rzeźba, grafika [w:]
Gdańsk, jego dzieje i kultura, Warszawa 1969, s. 314—315, 336—337; —
ta sama, Wzory graficzne w malarstwie pomorskim drugiej połowy XVI

nianie osiadłych w Gdańsku artystów niderlandzkich oraz
czerpanie wzorów dla miejscowej produkcji z książek i rycin
szeroko dopływających z Holandii i Flandrii1. W różnej postaci
związki takie występowały i na terenie innych ośrodków dru-
karskich w Polsce jak Kraków czy Leszno2. Po r. 1640 książka
gdańska wzbogaci się o dzieła dalszych grafików niderlan-
dzkich (najczęściej holenderskich) — Wilhelma Hondiusa,
Stevena de Praet, Fransa Allena, Jacoba van Meursa, Lamber-
ta Visschera, Petera van Bucq i innych — czynnych w Gdań-
sku, albo tylko z oddali realizujących tutejsze zamówienia.
i początków XVII wieku [w:] Ze studiów nad sztuką XVI wieku na Śląsku
i w krajach sąsiednich, Wrocław 1968, s. 111—132.
2 A. TREIDEROWA, Ze studiów nad ilustracją wydawnictw krakoio-
skich w wieku XVII „Roczn. Bibl. PAN w Krakowie” XIV, 1969, rozdz.
V: Ryciny obce, s. 35—41; — ta sama, Związki Krakowa z Antwerpią
w zakresie ilustracji książki z końcem w. XVI i w w. XVII, „Sprawozd. z po-
siedzeń Kom. Nauk. PAN. Oddz. w Krakowie” t. XIII, 1970, s. 180—182.

325