DOI Artikel:
Miodońska, Barbara: Motywy Mistrza Kart do Gry i jego kopisty w krakowskich rękopisach iluminowanych około połowy XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0036
BARBARA MIODOŃSKA
II. 9. Dziki człowiek walczący z lwem. Biblia Gutenberga z kolekcji W. H. Scheide, k. 208 r, Moguncja, wg
H. Lehmanna-Haupta
II. 10. Łabędź. Mszał nr 2 (KP) katedry wa-
welskiej, k. CLXXIII r, fragment. (Fol. L.
Schuster)
nię nieprawidłowo, bo w lewej dłoni. Świadczy to o odwróce-
niu tej postaci w stosunku do jej pierwowzoru (ił. 3).
Odpowiednikiem atakującego jest postać w prawym,
górnym narożniku miedziorytu Mistrza Potęgi Niewieściej
Ośmiu dzikich ludzi (ii. 3, 7)27, jego przeciwnik ma swój od-
powiednik w figurze odbitej w lewym górnym narożniku ry-
ciny Siedmiu dzikich ludzi (il. 3, 6)28. Dzicy ludzie w ręko-
pisie i na rycinach są zwróceni w tę samą stronę i odpowia-
dają sobie dość dokładnie nawet w takich szczegółach jak
forma czapki z liści przykrywającej głowę jednego z nich.
Przypuszczać można, że Mszał nr 2 (KP) zawierał pier-
wotnie więcej wyobrażeń dzikich ludzi wzorowanych na ry-
cinach; świadczą o tym fragmenty owłosionych ciał widocz-
ne na skrawku wyciętej karty I. Iluminatoi’ kopiował mo-
tywy z rycin wiernie, choć rysował je z wolnej ręki i odwra-
cał, jeśli mu to było potrzebne ze względów kompozycyj-
nych. Nie troszczył się przy tym o niekonsekwencje w ukła-
dzie rąk posługujących się bronią; jego dzicy ludzie bywają
mańkutami. Duża wierność w stosunku do rycin Mistrza
Kart do Gry, którą stwierdzamy w motywach łucznika i ła-
będzia, przemawia za tym, że i w pozostałych wypadkach
iluminator posługiwał się raczej nie zachowanymi miedzio-
rytami tego Mistrza, niż ich kopiami wykonanymi przez
Mistrza Potęgi Niewieściej, choć nie można wykluczyć i tej
drugiej możliwości.
Zarówno w Mszale nr 2 (KP), jak i w pokrewnym mu sty-
listycznie i ikonograficznie Mszale nr 7 (KP) katedry wawel-
skiej29 iluminatorzy wprowadzili dość obficie do ornamenty-
ki marginesów motywy fantastycznych, barwnych ptaków.
Ptaki te, oprócz łabędzia, nie mają wyraźnych pierwowzo-
rów w pracach obu rytowników, choć bywają do nich zbli-
żone w ogólnym charakterze30. W Mszale nr 7 (KP), na kar-
27 L. 27; — GEISBERG, Das Kupferstich-Kartenspiel, o.c., nr I. 8
28 L. 26; — GEISBERG, Das Kupferstich-Kartenspiel, o.c., nr I. 7.
29 Fundacja nie zidentyfikowanego kanonika herbu Póikozic, pracow-
nia Mszału nr 2 (KP), po połowie w. XV. MIODOŃSKA, Iluminacje, o.c.,
s. 49—52, 129, 145—146, il. 62; — Sztuka w Krakowie, o.c., s. 98—99, il.31;
— MAŁKIEWICZÓWNA, o.c., s. 142, il. 43; — POLAK-TRAJDOS, o.c.,
s. 65, 67 nn„ s. 133, il. 26.
30 Przykładem — podobne do siebie czubate ptaki o długich ogonach
namalowane na k. XVIIr Mszału nr 2 (KP) (il. 1) i ńa k. Ir Mszału nr 7
26
II. 9. Dziki człowiek walczący z lwem. Biblia Gutenberga z kolekcji W. H. Scheide, k. 208 r, Moguncja, wg
H. Lehmanna-Haupta
II. 10. Łabędź. Mszał nr 2 (KP) katedry wa-
welskiej, k. CLXXIII r, fragment. (Fol. L.
Schuster)
nię nieprawidłowo, bo w lewej dłoni. Świadczy to o odwróce-
niu tej postaci w stosunku do jej pierwowzoru (ił. 3).
Odpowiednikiem atakującego jest postać w prawym,
górnym narożniku miedziorytu Mistrza Potęgi Niewieściej
Ośmiu dzikich ludzi (ii. 3, 7)27, jego przeciwnik ma swój od-
powiednik w figurze odbitej w lewym górnym narożniku ry-
ciny Siedmiu dzikich ludzi (il. 3, 6)28. Dzicy ludzie w ręko-
pisie i na rycinach są zwróceni w tę samą stronę i odpowia-
dają sobie dość dokładnie nawet w takich szczegółach jak
forma czapki z liści przykrywającej głowę jednego z nich.
Przypuszczać można, że Mszał nr 2 (KP) zawierał pier-
wotnie więcej wyobrażeń dzikich ludzi wzorowanych na ry-
cinach; świadczą o tym fragmenty owłosionych ciał widocz-
ne na skrawku wyciętej karty I. Iluminatoi’ kopiował mo-
tywy z rycin wiernie, choć rysował je z wolnej ręki i odwra-
cał, jeśli mu to było potrzebne ze względów kompozycyj-
nych. Nie troszczył się przy tym o niekonsekwencje w ukła-
dzie rąk posługujących się bronią; jego dzicy ludzie bywają
mańkutami. Duża wierność w stosunku do rycin Mistrza
Kart do Gry, którą stwierdzamy w motywach łucznika i ła-
będzia, przemawia za tym, że i w pozostałych wypadkach
iluminator posługiwał się raczej nie zachowanymi miedzio-
rytami tego Mistrza, niż ich kopiami wykonanymi przez
Mistrza Potęgi Niewieściej, choć nie można wykluczyć i tej
drugiej możliwości.
Zarówno w Mszale nr 2 (KP), jak i w pokrewnym mu sty-
listycznie i ikonograficznie Mszale nr 7 (KP) katedry wawel-
skiej29 iluminatorzy wprowadzili dość obficie do ornamenty-
ki marginesów motywy fantastycznych, barwnych ptaków.
Ptaki te, oprócz łabędzia, nie mają wyraźnych pierwowzo-
rów w pracach obu rytowników, choć bywają do nich zbli-
żone w ogólnym charakterze30. W Mszale nr 7 (KP), na kar-
27 L. 27; — GEISBERG, Das Kupferstich-Kartenspiel, o.c., nr I. 8
28 L. 26; — GEISBERG, Das Kupferstich-Kartenspiel, o.c., nr I. 7.
29 Fundacja nie zidentyfikowanego kanonika herbu Póikozic, pracow-
nia Mszału nr 2 (KP), po połowie w. XV. MIODOŃSKA, Iluminacje, o.c.,
s. 49—52, 129, 145—146, il. 62; — Sztuka w Krakowie, o.c., s. 98—99, il.31;
— MAŁKIEWICZÓWNA, o.c., s. 142, il. 43; — POLAK-TRAJDOS, o.c.,
s. 65, 67 nn„ s. 133, il. 26.
30 Przykładem — podobne do siebie czubate ptaki o długich ogonach
namalowane na k. XVIIr Mszału nr 2 (KP) (il. 1) i ńa k. Ir Mszału nr 7
26