DOI Artikel:
Gajewski, Jacek: O kilku portretach Jana Kazimierza. Przyczynek do twórczości Daniela Schultza i ikonografii króla
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0063
O KILKU PORTRETACH JANA KAZIMIERZA
II. 3. D. Schultz, Portret Jana Kazimierza, fragment U. 1
II. 4. D. Schultz, Portret Jana Kazimierza, fragment U. 2
misją pozwolił stwierdzić wysoką jego pozycję przy dworze
królewskim14.
Archiwalne potwierdzenie szulcowskiego autorstwa por-
tretu króla z warszawskich Bielan przy podniesionych analo-
giach z portretem wizytkowskim oraz szulcowskie autorstwo
portretów Libśteinsky’ego, Michała Korybuta Wiśniowiec-
kiego oraz Krzysztofa Zygmunta Paca, których bardziej
dokładnego porównania z portretami wizytkowskim i bie-
lańskim z braku miejsca nie przeprowadzamy, są potwier-
dzeniem atrybucji Schultzowi wizerunku wizytkowskiego.
Należy dodać, że bielański portret króla posłużył za wzór
do wizerunku Jana Kazimierza na jego kommemoratywnym
portrecie umieszczonym w prezbiterium kościoła na war-
szawskich Bielanach wraz z analogicznymi, również niezna-
nego autorstwa, portretami dwu innych królewskich dobro-
czyńców warszawskiego eremu kamedulów — Władysława
IV i Michała Korybuta Wiśniowieckiego15.
14 MAŃKOWSKI, o.c., s. 118.
15 W zakrystii kościoła pokamedulskiego na Bielanach w Warszawie
znajdował się, zaginiony obecnie portret Władysława IV (por. Przewod-
nik po Bielanach, l.c.). Portret ten (owal w prostokącie), analogiczny do
portretu króla ze zbiorów Muzeum Naród, w Warszawie, związanego z B.
Stroblem {Portrety osobistości polskich, o.c., poz. 261, s. 239—240), przenie-
siony został w okresie międzywojennym do domku Władysława IV (wi-
doczny na fotografii wnętrza domku repr. [w:] Ks. J. JARZĘBOWSKI,
Skarby Bielan, „Lech” I, 1937, z. III-IV, s. 63). Wg tradycji w zakrystii
kościoła bielańskiego znajdował się również portret króla Michała Korybuta
Wiśniowieckiego. Wzorem dla wizerunku Władysława IV na portrecie
kommemoratywnym króla w kościele bielańskim był zapewne miedzio-
rytniczy portret Władysława IV rytowany w 1646 r. przez W. Hondiusa,
II. Portrety z Muzeum w Cambrai, z Muzeum Historycznego
m.st. Warszawy oraz z zakrystii kościoła kamedulów na
Bielanach pod Krakowem.
W Muzeum w Cambrai we Francji znajduje się kolejny
wizerunek Jana Kazimierza, przedstawiający króla w ujęciu
do kolan, w 3/4 zwróconego w prawo. Tak jak na poprzednich
portretach Jan Kazimierz przedstawiony został tempore belli,
w podobnej zbroi, z regimentem w prawej ręce wspartej
o biodro, podczas gdy lewa, wyciągnięta nieco do przodu
oparta jest o hełm, którego dzwon zdobi motyw węża. Przez
napierśnik, z lewego ramienia przerzucony został łańcuch
z Orderem Złotego Runa. Historia portretu nie jest znana.
Być może zabrał go do Francji król opuszczając w 1669 r.
Polskę. Nie znane jest również autorstwo portretu16.
Z portretem z Cambrai wiąże się inny, popiersiowy wi-
zerunek Jana Kazimierza. Portret ten przechowywany w zbio-
wzorem zaś dla wizerunku Michała Korybuta' Wiśniowieckiego na analo-
gicznym portrecie z kościoła bielańskiego był któryś z popiersiowych por-
tretów króla, dla którego pierwowzór stanowi! portret malowany przez
D. Schultza (por. MAŃKOWSKI, o.c., s. 120, il. 86). Należy dodać, że w r.
1920 na urządzonej staraniem TOnZP wystawie Tempore belli eksponowano
podobny portret króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (owal w ośmio-
boku) (wg zdjęcia ze Zb. Bot. IS BAN, nr neg. 9838 TOnZP). Inny zbliżony
do wymienionych portret Michała Korybuta znajduje się w zbiorach Mu-
zeum Narodowego w Warszawie (Depozyt w Muzeum Historycznym m.st.
Warszawy); nr inw. 21819 {Malarstwo polskie od XVI do początku XX wie-
ku, o.c. poz. 1203, s. 455.)
16 Portrety osobistości polskich, o.c., poz. 61, s.68.
51
II. 3. D. Schultz, Portret Jana Kazimierza, fragment U. 1
II. 4. D. Schultz, Portret Jana Kazimierza, fragment U. 2
misją pozwolił stwierdzić wysoką jego pozycję przy dworze
królewskim14.
Archiwalne potwierdzenie szulcowskiego autorstwa por-
tretu króla z warszawskich Bielan przy podniesionych analo-
giach z portretem wizytkowskim oraz szulcowskie autorstwo
portretów Libśteinsky’ego, Michała Korybuta Wiśniowiec-
kiego oraz Krzysztofa Zygmunta Paca, których bardziej
dokładnego porównania z portretami wizytkowskim i bie-
lańskim z braku miejsca nie przeprowadzamy, są potwier-
dzeniem atrybucji Schultzowi wizerunku wizytkowskiego.
Należy dodać, że bielański portret króla posłużył za wzór
do wizerunku Jana Kazimierza na jego kommemoratywnym
portrecie umieszczonym w prezbiterium kościoła na war-
szawskich Bielanach wraz z analogicznymi, również niezna-
nego autorstwa, portretami dwu innych królewskich dobro-
czyńców warszawskiego eremu kamedulów — Władysława
IV i Michała Korybuta Wiśniowieckiego15.
14 MAŃKOWSKI, o.c., s. 118.
15 W zakrystii kościoła pokamedulskiego na Bielanach w Warszawie
znajdował się, zaginiony obecnie portret Władysława IV (por. Przewod-
nik po Bielanach, l.c.). Portret ten (owal w prostokącie), analogiczny do
portretu króla ze zbiorów Muzeum Naród, w Warszawie, związanego z B.
Stroblem {Portrety osobistości polskich, o.c., poz. 261, s. 239—240), przenie-
siony został w okresie międzywojennym do domku Władysława IV (wi-
doczny na fotografii wnętrza domku repr. [w:] Ks. J. JARZĘBOWSKI,
Skarby Bielan, „Lech” I, 1937, z. III-IV, s. 63). Wg tradycji w zakrystii
kościoła bielańskiego znajdował się również portret króla Michała Korybuta
Wiśniowieckiego. Wzorem dla wizerunku Władysława IV na portrecie
kommemoratywnym króla w kościele bielańskim był zapewne miedzio-
rytniczy portret Władysława IV rytowany w 1646 r. przez W. Hondiusa,
II. Portrety z Muzeum w Cambrai, z Muzeum Historycznego
m.st. Warszawy oraz z zakrystii kościoła kamedulów na
Bielanach pod Krakowem.
W Muzeum w Cambrai we Francji znajduje się kolejny
wizerunek Jana Kazimierza, przedstawiający króla w ujęciu
do kolan, w 3/4 zwróconego w prawo. Tak jak na poprzednich
portretach Jan Kazimierz przedstawiony został tempore belli,
w podobnej zbroi, z regimentem w prawej ręce wspartej
o biodro, podczas gdy lewa, wyciągnięta nieco do przodu
oparta jest o hełm, którego dzwon zdobi motyw węża. Przez
napierśnik, z lewego ramienia przerzucony został łańcuch
z Orderem Złotego Runa. Historia portretu nie jest znana.
Być może zabrał go do Francji król opuszczając w 1669 r.
Polskę. Nie znane jest również autorstwo portretu16.
Z portretem z Cambrai wiąże się inny, popiersiowy wi-
zerunek Jana Kazimierza. Portret ten przechowywany w zbio-
wzorem zaś dla wizerunku Michała Korybuta' Wiśniowieckiego na analo-
gicznym portrecie z kościoła bielańskiego był któryś z popiersiowych por-
tretów króla, dla którego pierwowzór stanowi! portret malowany przez
D. Schultza (por. MAŃKOWSKI, o.c., s. 120, il. 86). Należy dodać, że w r.
1920 na urządzonej staraniem TOnZP wystawie Tempore belli eksponowano
podobny portret króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (owal w ośmio-
boku) (wg zdjęcia ze Zb. Bot. IS BAN, nr neg. 9838 TOnZP). Inny zbliżony
do wymienionych portret Michała Korybuta znajduje się w zbiorach Mu-
zeum Narodowego w Warszawie (Depozyt w Muzeum Historycznym m.st.
Warszawy); nr inw. 21819 {Malarstwo polskie od XVI do początku XX wie-
ku, o.c. poz. 1203, s. 455.)
16 Portrety osobistości polskich, o.c., poz. 61, s.68.
51