DOI Artikel:
Widacka, Hanna: Działalność Hirsza Leybowicza i innych rytowników na dworze nieświeskim Michała Kazimierza Radziwiłła "Rybeńki" w świetle badań archiwalnych$h
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0078
HANNA WIDACKA
II. 6. Portret Anny z Radziwiłłów Kiszczyny, fragment. Icones,
tabl. 28
II. 7. Portret Jana IX Albrychta Radziwiłła, fragment. Icones
tabl. 75
że malarz policzył sobie za każdą sztukę po jednym czerwo-
nym złotym26. Warto w tym miejscu dodać, że artyście nie
uregulowano należności aż do r. 179427.
16 października 1747 r. został zawarty właściwy kontrakt
między Michałem Kazimierzem Radziwiłłem a Hirszem Ley-
bowiczem i Leybą Zyskielowiczem na wykonanie 90 portre-
tów brakujących do Icones28.
W końcu stycznia 1748 r. Wobe donosił Radziwiłłowi,
iż kupersztycharze tym dalej tym lepiej perfectionnują się,
desiderio desiderante ex professo Drukarza widzieć w Nie-
swirzu, który by blachi in lucern ederet29. Kolejna wzmianka
w liście Wobego z połowy grudnia tegoż roku, obok wiado-
mości o dalszych postępach prac nad portretami, obfituje
w nieznane szczegóły z życia osobistego Leybowicza. Wobec
niemal zupełnego braku datowanych informacji o tym ry-
towniku, wszelkie, nawet tak fragmentaryczne, dane zasłu-
gują na szersze omówienie.
... Po wijezdzie Waszej Kiążęcej Mości Kupersztycharze
więcej nie robili Portretoro tylko dziesięć, bo im znowu przesz-
kodzyl Leyb kamieniarz rożnie ich wexując, i pieniędzi od nich
pretendując, ale gdy u Rabina nie mogli się zgodzie, ea/pliko-
walem codą rzecz JM.P Gubernatorowi, i nie tylko do zgody
przyprowadziłem, ale nawet iż za tydzień Wesele będzie Syna
Kupersztycharza z Córką Leybi Kamieniarza czyli Jubiliera
z kturą od pułtora Roku juz był zaręczony, mając intencje w tu-
tejszym mieszcie osiesc...30.
Po raz drugi więc pojawia się w listach Wobego w powią-
zaniu z Hirszem osoba kamieniarza (czyli jubilera) Leyby,
który w przyszłości sprawi rytownikowi jeszcze wiele kłopo-
tów i stanie się bezpośrednim powodem napisania przez niego
supliki do samego księcia. Cytowany fragment zawiera po-
zornie tylko błahe wiadomości z codziennego życia rytowni-
ków. W rzeczywistości zaś jest jeszcze jednym dowodem za-
przeczającym powszechnemu twierdzeniu o urodzeniu się Hir-
sza w Nieświeżu. Poza tym pozwala ustalić bardzo dokładny
termin ślubu Hirsza z Szeyną Leybową na 23 grudnia 1748 r.,
a co za tym idzie ■—■ orientacyjną datę narodzin syna rytow-
nika, Dawida Hirszowucza, na r. 1749 lub później.
Pewne wyobrażenie, być może zresztą celowo przejaskra-
wione, o stosunkach rodzinnych i życiu prywatnym Hirsza
Leybowicza, dają jego dwie supliki, obie niestety nie dato-
wane. W pierwszej, pisanej zapewme do Michała Kazimierza
„Rybeńki” już po swoim ślubie, a więc po r. 1748, znękany
Hirsz uskarża się na swego teścia, jubilera Leybę31. Szcze-
26 Ibidem.
27 Ibidem. Heski senior musiał zadowolić się zaświadczeniem wystawio-
nym przez Wobego, który odebrał pracę malarza.
28 Jest to jedyny kontrakt zawarty z rytownikami w ogóle, odnoto-
wany w księgach gospodarskich dworu radziwiłlowskiego w okresie 1745—
—1810.
29 List z Nieświeża z dn. 22 stycznia 1748 r. A GAD, AR V, teka 441,
poz. 17617.
30 List z Nieświeża z dn. 16 grudnia 1748 r. AGAD, AR V, tamże.
31 AGAD, AR V, teka 179, sygn. 8448 (Zob. Aneks III).
66
II. 6. Portret Anny z Radziwiłłów Kiszczyny, fragment. Icones,
tabl. 28
II. 7. Portret Jana IX Albrychta Radziwiłła, fragment. Icones
tabl. 75
że malarz policzył sobie za każdą sztukę po jednym czerwo-
nym złotym26. Warto w tym miejscu dodać, że artyście nie
uregulowano należności aż do r. 179427.
16 października 1747 r. został zawarty właściwy kontrakt
między Michałem Kazimierzem Radziwiłłem a Hirszem Ley-
bowiczem i Leybą Zyskielowiczem na wykonanie 90 portre-
tów brakujących do Icones28.
W końcu stycznia 1748 r. Wobe donosił Radziwiłłowi,
iż kupersztycharze tym dalej tym lepiej perfectionnują się,
desiderio desiderante ex professo Drukarza widzieć w Nie-
swirzu, który by blachi in lucern ederet29. Kolejna wzmianka
w liście Wobego z połowy grudnia tegoż roku, obok wiado-
mości o dalszych postępach prac nad portretami, obfituje
w nieznane szczegóły z życia osobistego Leybowicza. Wobec
niemal zupełnego braku datowanych informacji o tym ry-
towniku, wszelkie, nawet tak fragmentaryczne, dane zasłu-
gują na szersze omówienie.
... Po wijezdzie Waszej Kiążęcej Mości Kupersztycharze
więcej nie robili Portretoro tylko dziesięć, bo im znowu przesz-
kodzyl Leyb kamieniarz rożnie ich wexując, i pieniędzi od nich
pretendując, ale gdy u Rabina nie mogli się zgodzie, ea/pliko-
walem codą rzecz JM.P Gubernatorowi, i nie tylko do zgody
przyprowadziłem, ale nawet iż za tydzień Wesele będzie Syna
Kupersztycharza z Córką Leybi Kamieniarza czyli Jubiliera
z kturą od pułtora Roku juz był zaręczony, mając intencje w tu-
tejszym mieszcie osiesc...30.
Po raz drugi więc pojawia się w listach Wobego w powią-
zaniu z Hirszem osoba kamieniarza (czyli jubilera) Leyby,
który w przyszłości sprawi rytownikowi jeszcze wiele kłopo-
tów i stanie się bezpośrednim powodem napisania przez niego
supliki do samego księcia. Cytowany fragment zawiera po-
zornie tylko błahe wiadomości z codziennego życia rytowni-
ków. W rzeczywistości zaś jest jeszcze jednym dowodem za-
przeczającym powszechnemu twierdzeniu o urodzeniu się Hir-
sza w Nieświeżu. Poza tym pozwala ustalić bardzo dokładny
termin ślubu Hirsza z Szeyną Leybową na 23 grudnia 1748 r.,
a co za tym idzie ■—■ orientacyjną datę narodzin syna rytow-
nika, Dawida Hirszowucza, na r. 1749 lub później.
Pewne wyobrażenie, być może zresztą celowo przejaskra-
wione, o stosunkach rodzinnych i życiu prywatnym Hirsza
Leybowicza, dają jego dwie supliki, obie niestety nie dato-
wane. W pierwszej, pisanej zapewme do Michała Kazimierza
„Rybeńki” już po swoim ślubie, a więc po r. 1748, znękany
Hirsz uskarża się na swego teścia, jubilera Leybę31. Szcze-
26 Ibidem.
27 Ibidem. Heski senior musiał zadowolić się zaświadczeniem wystawio-
nym przez Wobego, który odebrał pracę malarza.
28 Jest to jedyny kontrakt zawarty z rytownikami w ogóle, odnoto-
wany w księgach gospodarskich dworu radziwiłlowskiego w okresie 1745—
—1810.
29 List z Nieświeża z dn. 22 stycznia 1748 r. A GAD, AR V, teka 441,
poz. 17617.
30 List z Nieświeża z dn. 16 grudnia 1748 r. AGAD, AR V, tamże.
31 AGAD, AR V, teka 179, sygn. 8448 (Zob. Aneks III).
66