DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Zapomniana twórczość Stanisława Szembeka
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0103
ZAPOMNIANA TWÓRCZOŚĆ STANISŁAWA SZEMBEKA
II. 5. Wystawa dorobku malarskiego Stanisława Szembeka w r. 1891. Z ekspozycji w krakowskich Sukiennicach.
(Fot. ze zbiorów autora)
patriotycznych, lub też na wybranie takiego tematu wpłynęła
moda. Podejmowanie tematyki czerkieskiej, a więc związanej
z ludem walczącym o swą niezależność w 2. ćwierćwieczu
XIX stulecia, było poniekąd artystyczną solidaryzacją z ru-
chami narodowowyzwoleńczymi. Zwłaszcza dla Polaka,
szczególnie po klęskach powstańczych, gdy reżim carski
stał się jeszcze- bardziej surowy, a widoki na uzyskanie nie-
podległości malały.
II. Lata 1872—78 w twórczości Szembeka, to przede wszys-
tkim dalsze studia nad portretem, rezygnacja z silnego świa-
tłocienia na rzecz wprowadzenia bardziej stonowanego, a w
kilku przykładach, zróżnicowanego waloru barwnego. Wy-
mienimy zwłaszcza sygnowane w r. 1876 portretowe Studium
Żyda oraz drugie, nie datowane, następnie Portret kowala ze
Szczawnicy. Dostrzegamy też nieśmiałe próby prowadzone
nad realistycznym pejzażem ze sztafażem.
Pierwszym znanym pejzażem jest wspomniany wielokrot-
nie Kościół iv Opatowie. Dominującą rolę odegrały tutaj wątki
rodzime. Pejzaż ten był jeszcze obrazem pracownianym, lecz
musiał powstać na podstawie plenerowych szkiców rysunko-
wych drewnianego kościółka, rozebranego w r. 1900. Dodany
sztafaż urzeka naiwnością w ustawieniu figur. Całkowicie
opartym na studium pleneru jest pejzaż Bonarka pod Krako-
wem z ok. r. 1878. Pod względem malarskim dziełko to stanowi
przejście do bardziej zróżnicowanej palety.
III. Lata 1878—85 były okresem najbardziej płodnym pod
względem liczby zachowanych prac i ich tematycznej różno-
rodności. Artysta tworzy wówczas wiele realistycznych portre-
tów, maluje kilka miniatur (do kolekcji zebranych miniatur his-
torycznych) i studia z Włoch, które choć malowane w specyficz-
nej atmosferze południowego słońca, konsekwentnie utrzyma-
ne są w charakterystycznej tonacji barwnej (brązy, zielenie,
fiołkowe refleksy, szare błękity). W tym czasie powstają też
kopie wizerunków z siemianickiej galerii. Prawdopodobnie
z tegoż okresu pochodzą kartonowe projekty gobelinów.
Najwięcej czasu poświęcał jednak Szembek portretowi, gdyż
była to jego ulubiona forma wypowiedzi artystycznej. Tutaj
kompozycja jest na ogól zwarta, przeważnie ograniczona do
ukazania modela w popiersiu, zwykle frontalnie. Charaktery-
styczne to ujęcie, najczęściej stosowane było w obrazach
olejnych i rysunkach. Uwaga malarza skupiona została na
91
II. 5. Wystawa dorobku malarskiego Stanisława Szembeka w r. 1891. Z ekspozycji w krakowskich Sukiennicach.
(Fot. ze zbiorów autora)
patriotycznych, lub też na wybranie takiego tematu wpłynęła
moda. Podejmowanie tematyki czerkieskiej, a więc związanej
z ludem walczącym o swą niezależność w 2. ćwierćwieczu
XIX stulecia, było poniekąd artystyczną solidaryzacją z ru-
chami narodowowyzwoleńczymi. Zwłaszcza dla Polaka,
szczególnie po klęskach powstańczych, gdy reżim carski
stał się jeszcze- bardziej surowy, a widoki na uzyskanie nie-
podległości malały.
II. Lata 1872—78 w twórczości Szembeka, to przede wszys-
tkim dalsze studia nad portretem, rezygnacja z silnego świa-
tłocienia na rzecz wprowadzenia bardziej stonowanego, a w
kilku przykładach, zróżnicowanego waloru barwnego. Wy-
mienimy zwłaszcza sygnowane w r. 1876 portretowe Studium
Żyda oraz drugie, nie datowane, następnie Portret kowala ze
Szczawnicy. Dostrzegamy też nieśmiałe próby prowadzone
nad realistycznym pejzażem ze sztafażem.
Pierwszym znanym pejzażem jest wspomniany wielokrot-
nie Kościół iv Opatowie. Dominującą rolę odegrały tutaj wątki
rodzime. Pejzaż ten był jeszcze obrazem pracownianym, lecz
musiał powstać na podstawie plenerowych szkiców rysunko-
wych drewnianego kościółka, rozebranego w r. 1900. Dodany
sztafaż urzeka naiwnością w ustawieniu figur. Całkowicie
opartym na studium pleneru jest pejzaż Bonarka pod Krako-
wem z ok. r. 1878. Pod względem malarskim dziełko to stanowi
przejście do bardziej zróżnicowanej palety.
III. Lata 1878—85 były okresem najbardziej płodnym pod
względem liczby zachowanych prac i ich tematycznej różno-
rodności. Artysta tworzy wówczas wiele realistycznych portre-
tów, maluje kilka miniatur (do kolekcji zebranych miniatur his-
torycznych) i studia z Włoch, które choć malowane w specyficz-
nej atmosferze południowego słońca, konsekwentnie utrzyma-
ne są w charakterystycznej tonacji barwnej (brązy, zielenie,
fiołkowe refleksy, szare błękity). W tym czasie powstają też
kopie wizerunków z siemianickiej galerii. Prawdopodobnie
z tegoż okresu pochodzą kartonowe projekty gobelinów.
Najwięcej czasu poświęcał jednak Szembek portretowi, gdyż
była to jego ulubiona forma wypowiedzi artystycznej. Tutaj
kompozycja jest na ogól zwarta, przeważnie ograniczona do
ukazania modela w popiersiu, zwykle frontalnie. Charaktery-
styczne to ujęcie, najczęściej stosowane było w obrazach
olejnych i rysunkach. Uwaga malarza skupiona została na
91