DOI article:
Chodyński, Antoni Romuald: Zapomniana twórczość Stanisława Szembeka
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0106
ANTONI ROMUALD CHODYŃSKI
II. 11. S. Szembek, Autoportret w magierce i portret Augusty Szembekowej, po 1880. (Fot. L. Okoński)
na zasadzie przypadku, w otoczeniu bujnej roślinności. Przy-
pomnimy dwa płótna: Pejzaż z okolic Wysocka — I i Dąb —
— studium drzewa. Te ostatnie rozpoznajemy wśród obrazów
wiszących w pracowni artysty. Pejzaże po r. 1885 posiadają
znacznie mniejsze rozmiary i z reguły malowane są na drew-
nianym podłożu; są też bardziej syntetyczne. Ukazują okolice
rzeki Prosny i Wysocka. Jeśli tutaj wprowadzony został
sztafaż jednofigurowy lub dwufigurowy, pozostaje on zawsze
podporządkowany żywiołowo traktowanej roślinności. W
wielu jednak wypadkach kompozycja ograniczona została do
ukazania grupy drzew. Spotykamy też romantyczne ujęcia
tematu, jak np. w Pejzażu wiejskim z wiatrakiem.
Pejzaż, podobnie jak portret jest mocną stroną twórczości
Szembeka. Przyroda przedstawiana z dużym obiektywizmem,
nie pozbawiona jest poetyki i subtelnego liryzmu. Pod wzglę-
dem malarskim rzetelne ich wartości wynikają ze sharmonizo-
wania szarości i brązów, szarego błękitu nieba czy czerwono-
brązowych, brunatnych plam godzących drobną postać ludz-
ką z ogólną tonacją obrazu. Elementy te modelowane były
w rozproszonym świetle. Szembek, chcąc być wiernym natu-
rze, nie dopuszczał do swojej palety koloru niezgodnego z
rzeczywistością. Nawet w niewielu włoskich pejzażach i w
ich reminiscencjach powstających w Wysockiej pracowni nie
dostrzegamy tak silnych walorów kolorystycznych, jakich mo-
żna by się spodziewać.
Warto również zwrócić uwagę na całkiem inny rodzaj ma-
larstwa, którym się parał — są to studia upolowanych ptaków.
W Katalogu wystawy pośmiertnej figurują trzy obrazy z ptaka-
mi, co na liczbę 150 prac stanowi znikomy procent. Są to:
Chłopiec z bocianem należący do drugiej wojny światowej do
zbioru sapieżyńskiego w Białej oraz Słonka i Cietrzew — daw-
niej w Siemianicach. Ptaki na wszystkich trzech obrazach
ukazane zostały w klasycznym układzie —■ wiszące z bez-
władnie rozchylonymi skrzydłami. Ustrzelonego lukiem bocia-
na prezentuje wiejski chłopak na tle łąki z bujną roślinnością.
Pozostałe dwa mieszczą się w najbardziej popularnym typie
martwych natur, takich jak np. Martwa natura z czaplą Wła-
dysława Czachórskiego, czy Martwa natura z indykiem Cha-
rdina.
II. 11. S. Szembek, Autoportret w magierce i portret Augusty Szembekowej, po 1880. (Fot. L. Okoński)
na zasadzie przypadku, w otoczeniu bujnej roślinności. Przy-
pomnimy dwa płótna: Pejzaż z okolic Wysocka — I i Dąb —
— studium drzewa. Te ostatnie rozpoznajemy wśród obrazów
wiszących w pracowni artysty. Pejzaże po r. 1885 posiadają
znacznie mniejsze rozmiary i z reguły malowane są na drew-
nianym podłożu; są też bardziej syntetyczne. Ukazują okolice
rzeki Prosny i Wysocka. Jeśli tutaj wprowadzony został
sztafaż jednofigurowy lub dwufigurowy, pozostaje on zawsze
podporządkowany żywiołowo traktowanej roślinności. W
wielu jednak wypadkach kompozycja ograniczona została do
ukazania grupy drzew. Spotykamy też romantyczne ujęcia
tematu, jak np. w Pejzażu wiejskim z wiatrakiem.
Pejzaż, podobnie jak portret jest mocną stroną twórczości
Szembeka. Przyroda przedstawiana z dużym obiektywizmem,
nie pozbawiona jest poetyki i subtelnego liryzmu. Pod wzglę-
dem malarskim rzetelne ich wartości wynikają ze sharmonizo-
wania szarości i brązów, szarego błękitu nieba czy czerwono-
brązowych, brunatnych plam godzących drobną postać ludz-
ką z ogólną tonacją obrazu. Elementy te modelowane były
w rozproszonym świetle. Szembek, chcąc być wiernym natu-
rze, nie dopuszczał do swojej palety koloru niezgodnego z
rzeczywistością. Nawet w niewielu włoskich pejzażach i w
ich reminiscencjach powstających w Wysockiej pracowni nie
dostrzegamy tak silnych walorów kolorystycznych, jakich mo-
żna by się spodziewać.
Warto również zwrócić uwagę na całkiem inny rodzaj ma-
larstwa, którym się parał — są to studia upolowanych ptaków.
W Katalogu wystawy pośmiertnej figurują trzy obrazy z ptaka-
mi, co na liczbę 150 prac stanowi znikomy procent. Są to:
Chłopiec z bocianem należący do drugiej wojny światowej do
zbioru sapieżyńskiego w Białej oraz Słonka i Cietrzew — daw-
niej w Siemianicach. Ptaki na wszystkich trzech obrazach
ukazane zostały w klasycznym układzie —■ wiszące z bez-
władnie rozchylonymi skrzydłami. Ustrzelonego lukiem bocia-
na prezentuje wiejski chłopak na tle łąki z bujną roślinnością.
Pozostałe dwa mieszczą się w najbardziej popularnym typie
martwych natur, takich jak np. Martwa natura z czaplą Wła-
dysława Czachórskiego, czy Martwa natura z indykiem Cha-
rdina.