DOI article:
Gajewski, Jacek: Bielańskie epitafium Mikołaja Wolskiego i projekt Andrzeja Castellego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0161
BIELAŃSKIE EPITAFIUM MIKOŁAJA WOLSKIEGO I PROJEKT A. CASTELLEGO
II. 3. Podpisy Andrzeja Castellego oraz kamedułów O. Sylwana i 0. Konstantego pod umową
zawartą na wykonanie epitafium Mikołaja Wolskiego w kościele 00. Kamedułów na Bielanach
pod Krakowem, Arch. Klaszt... (Fot. J. Gajewski)
O.Sylwan (Boselli) i O.Konstanty wizytujący wówczas pod-
krakowski erem9.
Wizytatorzy generalni byli też zapewne autorami napisu
epitafijnego wyrytego na tablicy inskrypcyjnej. W pewnym
stopniu przemawiałoby za tym zidentjrfikowanie naniesio-
nych na projekt początkowych liter trzech pierwszych
Wyrazów tego napisu, jako wpisanych prawdopodobnie
przez jednego z wizytatorów — przez O.Sylwana.
Fewną niejasność stwarza brak określenia w tekście
umowy miejsca wykonania epitafium. Określenie materiału
z jakiego Wykonane zostało obramienie płyty inskrypcyjnej
(wapień pińczowski) pozwala jednak na przypuszczenie,
że obramienie wykonano na terenie łomów w Pińczowie
i to wkrótce po wydobyciu przeznaczonego na nie materia-
łu10. Czy z kolei czamomarmurowe elementy epitafium wy-
konane zostały na terenie łomów dębnickich, czy w Kra-
kowie— nie wiadomo. Wydaje się, że W zdaniu ...Dichia-
rando che li P.P. [Padri, tj. zakonnicy konwentu kame-
dułów na Bielanach pod Krakowem — pm. J.G.] sono sola-
m[en]ieobligati a condurrala materia [poclkr. J.G.] dalia Citta
di C'r«c[ovi]« al Monte [tj. do klasztoru kamedułów na Bie-
9 LUGANO, o.c.; — Aneks II, s. 511, w zamieszczonym wykazie
majorów i wizytatorów generalnych kongregacji Montis Coronae nie wy-
mienia pod datą 1631 wizytatorów generalnych, podając, że w dostępnych
źródłach brak ich nazwisk. O. Sylwana (Jana Chrzciciela Bosellego) jako
naonczas wizytatora generalnego wymienia ZAREWICZ, (Zakon, o.c.,
s. 225) opierając się niewątpliwie na tekście umowy z Castellim zawierającej
podpis tego zakonnika. O. Sylwan jako wizytator generalny kongregacji
wymieniony został w protokołach kapituł konwentualnych odbytych 15.IV.
1631 r. — wraz z wizytatorem generalnym O. Konstantym z Trydentu
oraz 2.XII.1632 r. — wraz z wizytatorem generalnym O. Jordanem, iden-
tycznym niewątpliwie z kamedułą O. Jordanem z Padwy (Witalis Mone-
ghina), który od 13.IX.1627—II. 1629 r., do wyjazdu na kapitułę generalną
do Włoch był przeorem klasztoru bielańskiego (Arch. Klaszt.: Acta defini-
tiva Eremi Montis Argentini prope Cracoviam [...] in Bodzew degentium ab
łanach pod Krakowem — pm. J.G.] ... (por. Aneks I) wyraz
materia określa już odkute elementy epitafium i te zobowią-
zał się konwent przetransportować swoim kosztem do klasz-
toru. a nie surowy, lub też z grubsza obrobiony materiał,
z którego epitafium dopiero miało zostać wykonane. Przy-
puszczenie to potwierdza nadto brak w tekście umowy omó-
wienia warunków pobytu artysty w klasztorze, co W przy-
padku gdy zlecenie miało być realizowane na terenie na-
leżącym cło konwentu, następowało zwykle przy określaniu
powinności strony zamawiającej (por. przyp. 6).
Powyższa analiza projektu oraz tekstu umowy spisanej
z artystą pozwala stwierdzić, że projekt sporządzony i zaak-
ceptowany przed spisaniem umowy i umowa zawarta na
jego Wykonanie, w której treści obie strony powołują się
na projekt, stanowiły integralną całość wzajemnie się uzu-
pełniając11.
Wykonane epitafium12 umieszczone zostało na zachod-
niej ścianie nawy kościoła, nad wejściem, na wprost ołtarza
głównego. Lokalizacja epitafium Wolskiego była z góry
zamierzona i ustalona została z artystą niewątpliwie jeszcze
Anno 1606 usąue ad Aunum 1633; — ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 105—
—106).
10 Wapień pińczowski jest miękki i niezwykle łatwy do obróbki po
wydobyciu, twardniejąc pod wpływem czynników atmosferycznych, przy
czym proces twardnienia może być przyspieszony przez ogrzewanie w go-
rącym powietrzu. Łamliwy po wydobyciu, poddawany jest zazwyczaj
obróbce na miejscu, w łomach pińczowskich. P. Doc. dr hab. A. Radwań-
skiemu z Instytutu Mineralogii UW autor dziękuje za udzielenie informacji
dotyczących właściwości wapienia pińczowskiego.
11 Por. MAŃKOWSKI, o.c., s. 12.
12 Wymiary epitafium zrealizowanego: ok. 340x312 cm, wymiary
tablicy inskrypcyjnej: 91x122 cm (wg TOMKOWICZ, Bielany [w:] Po-
wiat ..., I.c.).
147
II. 3. Podpisy Andrzeja Castellego oraz kamedułów O. Sylwana i 0. Konstantego pod umową
zawartą na wykonanie epitafium Mikołaja Wolskiego w kościele 00. Kamedułów na Bielanach
pod Krakowem, Arch. Klaszt... (Fot. J. Gajewski)
O.Sylwan (Boselli) i O.Konstanty wizytujący wówczas pod-
krakowski erem9.
Wizytatorzy generalni byli też zapewne autorami napisu
epitafijnego wyrytego na tablicy inskrypcyjnej. W pewnym
stopniu przemawiałoby za tym zidentjrfikowanie naniesio-
nych na projekt początkowych liter trzech pierwszych
Wyrazów tego napisu, jako wpisanych prawdopodobnie
przez jednego z wizytatorów — przez O.Sylwana.
Fewną niejasność stwarza brak określenia w tekście
umowy miejsca wykonania epitafium. Określenie materiału
z jakiego Wykonane zostało obramienie płyty inskrypcyjnej
(wapień pińczowski) pozwala jednak na przypuszczenie,
że obramienie wykonano na terenie łomów w Pińczowie
i to wkrótce po wydobyciu przeznaczonego na nie materia-
łu10. Czy z kolei czamomarmurowe elementy epitafium wy-
konane zostały na terenie łomów dębnickich, czy w Kra-
kowie— nie wiadomo. Wydaje się, że W zdaniu ...Dichia-
rando che li P.P. [Padri, tj. zakonnicy konwentu kame-
dułów na Bielanach pod Krakowem — pm. J.G.] sono sola-
m[en]ieobligati a condurrala materia [poclkr. J.G.] dalia Citta
di C'r«c[ovi]« al Monte [tj. do klasztoru kamedułów na Bie-
9 LUGANO, o.c.; — Aneks II, s. 511, w zamieszczonym wykazie
majorów i wizytatorów generalnych kongregacji Montis Coronae nie wy-
mienia pod datą 1631 wizytatorów generalnych, podając, że w dostępnych
źródłach brak ich nazwisk. O. Sylwana (Jana Chrzciciela Bosellego) jako
naonczas wizytatora generalnego wymienia ZAREWICZ, (Zakon, o.c.,
s. 225) opierając się niewątpliwie na tekście umowy z Castellim zawierającej
podpis tego zakonnika. O. Sylwan jako wizytator generalny kongregacji
wymieniony został w protokołach kapituł konwentualnych odbytych 15.IV.
1631 r. — wraz z wizytatorem generalnym O. Konstantym z Trydentu
oraz 2.XII.1632 r. — wraz z wizytatorem generalnym O. Jordanem, iden-
tycznym niewątpliwie z kamedułą O. Jordanem z Padwy (Witalis Mone-
ghina), który od 13.IX.1627—II. 1629 r., do wyjazdu na kapitułę generalną
do Włoch był przeorem klasztoru bielańskiego (Arch. Klaszt.: Acta defini-
tiva Eremi Montis Argentini prope Cracoviam [...] in Bodzew degentium ab
łanach pod Krakowem — pm. J.G.] ... (por. Aneks I) wyraz
materia określa już odkute elementy epitafium i te zobowią-
zał się konwent przetransportować swoim kosztem do klasz-
toru. a nie surowy, lub też z grubsza obrobiony materiał,
z którego epitafium dopiero miało zostać wykonane. Przy-
puszczenie to potwierdza nadto brak w tekście umowy omó-
wienia warunków pobytu artysty w klasztorze, co W przy-
padku gdy zlecenie miało być realizowane na terenie na-
leżącym cło konwentu, następowało zwykle przy określaniu
powinności strony zamawiającej (por. przyp. 6).
Powyższa analiza projektu oraz tekstu umowy spisanej
z artystą pozwala stwierdzić, że projekt sporządzony i zaak-
ceptowany przed spisaniem umowy i umowa zawarta na
jego Wykonanie, w której treści obie strony powołują się
na projekt, stanowiły integralną całość wzajemnie się uzu-
pełniając11.
Wykonane epitafium12 umieszczone zostało na zachod-
niej ścianie nawy kościoła, nad wejściem, na wprost ołtarza
głównego. Lokalizacja epitafium Wolskiego była z góry
zamierzona i ustalona została z artystą niewątpliwie jeszcze
Anno 1606 usąue ad Aunum 1633; — ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 105—
—106).
10 Wapień pińczowski jest miękki i niezwykle łatwy do obróbki po
wydobyciu, twardniejąc pod wpływem czynników atmosferycznych, przy
czym proces twardnienia może być przyspieszony przez ogrzewanie w go-
rącym powietrzu. Łamliwy po wydobyciu, poddawany jest zazwyczaj
obróbce na miejscu, w łomach pińczowskich. P. Doc. dr hab. A. Radwań-
skiemu z Instytutu Mineralogii UW autor dziękuje za udzielenie informacji
dotyczących właściwości wapienia pińczowskiego.
11 Por. MAŃKOWSKI, o.c., s. 12.
12 Wymiary epitafium zrealizowanego: ok. 340x312 cm, wymiary
tablicy inskrypcyjnej: 91x122 cm (wg TOMKOWICZ, Bielany [w:] Po-
wiat ..., I.c.).
147