DOI Artikel:
Gajewski, Jacek: Bielańskie epitafium Mikołaja Wolskiego i projekt Andrzeja Castellego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0164
JACEK GAJEWSKI
II. 6. A. Castelli, Projekt epitafium Mikołaja Wolskiego w kościele 00. Kamedulów na Bielanach
pod Krakowem, fragment, Arch. Klaszt. (Fot. J. Gajewski)
festacja jego wiodącej roli. Możliwość takiej interpretacji
potwierdzają okoliczności jakie twarzyszyły powstawaniu
ep itafium W olskiego.
W początku lat trzydziestych w. XVII w obu, krakow-
skim i rytwiańskim, eremach polskich zarysowały się dąże-
nia do wyłamania się spod zwierzchnictwa macierzystego
eremu kongregacji Montis Coronae i utworzenia osobnej
kongregacji polskiej. Tendencje te, przy poparciu Władys-
ława IV, doprowadziły w r. 1634 do czasowego oderwania
się polskich eremów od eremu macierzystego17. Jednakże
już po pięciu latach, w r. 1639 przywrócone zostało zwierz-
chnictwo eremu Montis Coronae18. Pobyt w Polsce obu
wizytatorów generalnych kongregacji kamedulów O.Sylwana
i O.Konstantego w 1631 r.19 stanowiących wraz z majorem
kongregacji najwyższy trybunał zgromadzenia20, miał
zapewne związek również z owymi separatystycznymi ten-
dencjami polskich kamedulów.
Kapituła konwentualna, podczas której omawiana była
sytuacja eremu i w której obaj wizytatorzy generalni kon-
gregacji wzięli udział, odbyła się 15.IV.1631 r.21 W kilka
dni później, 26.IV. 1631 r. obaj wizytatorzy zawarli umowę
17 ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 78—79; — LUGANO, o.c., s. 503.
18 G.B. MITTARELLI, A. COSTADONI, Annales Camaldulenses
Ordinis Sancti Benedicti ..., t. IX (app. t. VIII), Yenetiis 1764 (pod datą
3 640); — ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 79—80; — .LUGANO, o.c., s. 374
i nn.
19 Por. przyp. 13. Powołanie O. Sylwana (Bosellego) i O. Jordana
(Moneghinę) na wizytatorów generalnych w okresie dążenia polskich kame-
z Andrzejem Castellim na wykonanie epitafium Wolskiego.
Ponieważ, jak stwierdziliśmy, projekt wykonany został
przed datą spisania umowy, przypuszczać możemy, że nie-
wiele przed, lub niewiele po dniu, w którym odbyła się kapi-
tuła konwentualna, wizytatorzy generalni wydali artyście
dyspozycje odnoszące się m.in. do programu epitafium.
Kontraktowanie wykonania epitafium Wolskiego odbywa-
ło się zatem w atmosferze narastającego konfliktu pomiędzy
eremami polskimi, a eremem macierzystym. W tym kon-
tekście zrozumiałe stają się motywy wprowadzenia do
projektu herbu eremu macierzystego kongregacji jako zwień-
czenia epitafium. Z kolei zrozumiała staje się również później-
sza zmiana programu epitafium i zastąpienie w nim herbu
eremu macierzystego kongregacji, jako elementu odnoszą-
cego się do zwierzchnictwa tego eremu nad eremami pols-
kimi, elementem wiążącym się z wątkiem odnoszącym się
do zmarłego.
Pewien wpływ na charakter epitafium Wolskiego miały
niewątpliwie przepisy budowlane kongregacji skodyfikowane
w latach 1607—1022, określające m.in. charakter wnętrza
kościoła kongregacji Montis Coronae, zgodnie z którymi
dułów do utworzenia własnej kongregacji i wysianie ich do Polski, uzasad-
nione było dobrą znajomością stosunków miejscowych, którą obaj zakon-
nicy posiedli podczas kilkuletnich pobytów w Polsce (por. przyp. 9, 26).
20 Reguła św. Benedykta i Konstytucje Zgromadzenia Kamedulów-
Pustelników Góry Koronnej .... wyd. polskie: Kraków 1912, s. 370 (1).
21 Arch. Klaszt. ...: Acta definitiva ...
22 LUGANO, o.c., s. 345—347.
150
II. 6. A. Castelli, Projekt epitafium Mikołaja Wolskiego w kościele 00. Kamedulów na Bielanach
pod Krakowem, fragment, Arch. Klaszt. (Fot. J. Gajewski)
festacja jego wiodącej roli. Możliwość takiej interpretacji
potwierdzają okoliczności jakie twarzyszyły powstawaniu
ep itafium W olskiego.
W początku lat trzydziestych w. XVII w obu, krakow-
skim i rytwiańskim, eremach polskich zarysowały się dąże-
nia do wyłamania się spod zwierzchnictwa macierzystego
eremu kongregacji Montis Coronae i utworzenia osobnej
kongregacji polskiej. Tendencje te, przy poparciu Władys-
ława IV, doprowadziły w r. 1634 do czasowego oderwania
się polskich eremów od eremu macierzystego17. Jednakże
już po pięciu latach, w r. 1639 przywrócone zostało zwierz-
chnictwo eremu Montis Coronae18. Pobyt w Polsce obu
wizytatorów generalnych kongregacji kamedulów O.Sylwana
i O.Konstantego w 1631 r.19 stanowiących wraz z majorem
kongregacji najwyższy trybunał zgromadzenia20, miał
zapewne związek również z owymi separatystycznymi ten-
dencjami polskich kamedulów.
Kapituła konwentualna, podczas której omawiana była
sytuacja eremu i w której obaj wizytatorzy generalni kon-
gregacji wzięli udział, odbyła się 15.IV.1631 r.21 W kilka
dni później, 26.IV. 1631 r. obaj wizytatorzy zawarli umowę
17 ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 78—79; — LUGANO, o.c., s. 503.
18 G.B. MITTARELLI, A. COSTADONI, Annales Camaldulenses
Ordinis Sancti Benedicti ..., t. IX (app. t. VIII), Yenetiis 1764 (pod datą
3 640); — ZAREWICZ, Zakon, o.c., s. 79—80; — .LUGANO, o.c., s. 374
i nn.
19 Por. przyp. 13. Powołanie O. Sylwana (Bosellego) i O. Jordana
(Moneghinę) na wizytatorów generalnych w okresie dążenia polskich kame-
z Andrzejem Castellim na wykonanie epitafium Wolskiego.
Ponieważ, jak stwierdziliśmy, projekt wykonany został
przed datą spisania umowy, przypuszczać możemy, że nie-
wiele przed, lub niewiele po dniu, w którym odbyła się kapi-
tuła konwentualna, wizytatorzy generalni wydali artyście
dyspozycje odnoszące się m.in. do programu epitafium.
Kontraktowanie wykonania epitafium Wolskiego odbywa-
ło się zatem w atmosferze narastającego konfliktu pomiędzy
eremami polskimi, a eremem macierzystym. W tym kon-
tekście zrozumiałe stają się motywy wprowadzenia do
projektu herbu eremu macierzystego kongregacji jako zwień-
czenia epitafium. Z kolei zrozumiała staje się również później-
sza zmiana programu epitafium i zastąpienie w nim herbu
eremu macierzystego kongregacji, jako elementu odnoszą-
cego się do zwierzchnictwa tego eremu nad eremami pols-
kimi, elementem wiążącym się z wątkiem odnoszącym się
do zmarłego.
Pewien wpływ na charakter epitafium Wolskiego miały
niewątpliwie przepisy budowlane kongregacji skodyfikowane
w latach 1607—1022, określające m.in. charakter wnętrza
kościoła kongregacji Montis Coronae, zgodnie z którymi
dułów do utworzenia własnej kongregacji i wysianie ich do Polski, uzasad-
nione było dobrą znajomością stosunków miejscowych, którą obaj zakon-
nicy posiedli podczas kilkuletnich pobytów w Polsce (por. przyp. 9, 26).
20 Reguła św. Benedykta i Konstytucje Zgromadzenia Kamedulów-
Pustelników Góry Koronnej .... wyd. polskie: Kraków 1912, s. 370 (1).
21 Arch. Klaszt. ...: Acta definitiva ...
22 LUGANO, o.c., s. 345—347.
150