DOI Artikel:
Daranowska-Łukaszewska, Joanna: Nagrobek biskupa Andrzeja Trzebickiego w kościele śś. Piotra i Pawła w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0197
NAGROBEK BISKUPA A. TRZEBICKIEGO W KRAKOWIE
II. 5. Popiersie papieża Innocentego X (1644—1655), G. L.
Bernini. (Repr. wg V. Martinelli, Rittrati di Pontefici di
G. L. Bernini)
11. 6. Popiersie papieża Urbana VIII (1623—1644),
G. L. Bernini. (Rep", wg Martinelli)
W stosunku do wcześniejszych, siedemnastowiecznych
nagrobków, architektura ta uległa znacznej rozbudowie.
Dobrze ilustruje tę obserwację porównanie nagrobka Trze-
bickiego z trzema starszymi odeń pomnikami biskupów Szysz-
kowskiego, Gembickiego i Zadzika w katedrze wawelskiej.
Jako nagrobek niszowy można go potraktować jako kolejne
ogniwo linii rozwojowej tych szczególnie popularnych w Kra-
kowie pomników.
Jeśli jednak chodzi o cechy formalne dekoracji rzeźbiar-
skiej pomnika Trzebickiego, to wyjąwszy popiersie, jest ona
znacznie bardziej od współczesnej statyczna, klasycyzu-
jąca (w rozumieniu nawiązania do antyku przedhellenistycz-
nego). Wynika to chyba z dość niewolniczego posłużenia się,
zapewne jeszcze szesnastowiecznym wzornikiem. Należy też
brać pod uwagę trudności jakie stwarzał w czasie obróbki
wapień, który wprawdzie jest miękki, ale też i kruchy. Drob-
niejsze elementy, jak nakryty kapeluszem kartusz, główki
okryte kirem, czaszki skrzydlate, plączące aniołki, wreszcie
wazony płomieniste przewijają się w plastyce nagrobnej przez
całe XVII i XVIII stulecie. Pewne zapóźnienie wykazuje na-
tomiast obramienie tablicy inskrypcyjnej utworzone z powsze-
chnych o przeszło 30 lat wcześniej motywów chrząstkowe—
małżowinowych.
W jednym tylko okazał się wykonawca nagrobka orygi-
nalny. Umieścił bowiem w swym dziele ecorchets, których ra-
czej nie spotykamy we współczesnej rzeźbie polskiej.
Reasumując powyższe spostrzeżenia uznać należy nagro-
bek Trzebickiego za spóźnioną realizację w duchu wybuja-
łego baroku, którego przekładem jest, wcześniejsza odeń
o lat z górą 20, wewnętrzna dekoracja kaplicy Wazów przy
katedrze na Wawelu.
Przedstawiony powyżej podział figuralnej dekoracji na-
grobka ze względu na jej nierówny poziom artystyczny wy-
maga pewnego wyjaśnienia. Jest sprawą oczywistą, że posągi
oraz festony kwiatowe to dzieła całego, warsztatu kamieniar-
skiego i jako takie wyszły spod rąk nie zawsze najbardziej
uzdolnionych rzemieślników
Osobne natomiast zagadnienie stanowi samo popiersie
biskupa. Gdyby przyjąć, że powstało ono równocześnie z całą,
dekoracją rzeźbiarską mauzoleum, wtedy bez wątpienia mu-
siałoby być dziełem działającego w tym czasie artysty. Nie-
stety jednak wśród znanych rzeźbiarzy pracujących u schyłku
w. XVII w Krakowie, a nawet i w Polsce trudno znaleźć
takiego, któremu można przypisać biust biskupa Trzebickiego
z jego nagrobka w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła w Krakowie.
Trudno bowiem łączyć je z działającym już wówczas w mie-
ście Baltazarem Fontaną, ponieważ dość licznie zachowane
jego dzieła swą formą odbiegają daleko od zajmującego nas
popiersia. Dlatego właśnie bardziej prawdopodobne wydaje się
przypuszczenie, że podobizna biskupa, tak realistyczna i dba-
ła o najmniejsze szczegóły, a jak się wydaje również bardzo
wierna 26, została wykonana za jego życia i wtórnie umiesz-
czona w nagrobku.
26 Dowodzi tego porównanie popiersia z zachowanymi potretami bpa
(w krużgankach kościoła franciszkanów i w sali Arcybractwa Miłosierdzia
w Krakowie), które powstały za jego życia.
183
II. 5. Popiersie papieża Innocentego X (1644—1655), G. L.
Bernini. (Repr. wg V. Martinelli, Rittrati di Pontefici di
G. L. Bernini)
11. 6. Popiersie papieża Urbana VIII (1623—1644),
G. L. Bernini. (Rep", wg Martinelli)
W stosunku do wcześniejszych, siedemnastowiecznych
nagrobków, architektura ta uległa znacznej rozbudowie.
Dobrze ilustruje tę obserwację porównanie nagrobka Trze-
bickiego z trzema starszymi odeń pomnikami biskupów Szysz-
kowskiego, Gembickiego i Zadzika w katedrze wawelskiej.
Jako nagrobek niszowy można go potraktować jako kolejne
ogniwo linii rozwojowej tych szczególnie popularnych w Kra-
kowie pomników.
Jeśli jednak chodzi o cechy formalne dekoracji rzeźbiar-
skiej pomnika Trzebickiego, to wyjąwszy popiersie, jest ona
znacznie bardziej od współczesnej statyczna, klasycyzu-
jąca (w rozumieniu nawiązania do antyku przedhellenistycz-
nego). Wynika to chyba z dość niewolniczego posłużenia się,
zapewne jeszcze szesnastowiecznym wzornikiem. Należy też
brać pod uwagę trudności jakie stwarzał w czasie obróbki
wapień, który wprawdzie jest miękki, ale też i kruchy. Drob-
niejsze elementy, jak nakryty kapeluszem kartusz, główki
okryte kirem, czaszki skrzydlate, plączące aniołki, wreszcie
wazony płomieniste przewijają się w plastyce nagrobnej przez
całe XVII i XVIII stulecie. Pewne zapóźnienie wykazuje na-
tomiast obramienie tablicy inskrypcyjnej utworzone z powsze-
chnych o przeszło 30 lat wcześniej motywów chrząstkowe—
małżowinowych.
W jednym tylko okazał się wykonawca nagrobka orygi-
nalny. Umieścił bowiem w swym dziele ecorchets, których ra-
czej nie spotykamy we współczesnej rzeźbie polskiej.
Reasumując powyższe spostrzeżenia uznać należy nagro-
bek Trzebickiego za spóźnioną realizację w duchu wybuja-
łego baroku, którego przekładem jest, wcześniejsza odeń
o lat z górą 20, wewnętrzna dekoracja kaplicy Wazów przy
katedrze na Wawelu.
Przedstawiony powyżej podział figuralnej dekoracji na-
grobka ze względu na jej nierówny poziom artystyczny wy-
maga pewnego wyjaśnienia. Jest sprawą oczywistą, że posągi
oraz festony kwiatowe to dzieła całego, warsztatu kamieniar-
skiego i jako takie wyszły spod rąk nie zawsze najbardziej
uzdolnionych rzemieślników
Osobne natomiast zagadnienie stanowi samo popiersie
biskupa. Gdyby przyjąć, że powstało ono równocześnie z całą,
dekoracją rzeźbiarską mauzoleum, wtedy bez wątpienia mu-
siałoby być dziełem działającego w tym czasie artysty. Nie-
stety jednak wśród znanych rzeźbiarzy pracujących u schyłku
w. XVII w Krakowie, a nawet i w Polsce trudno znaleźć
takiego, któremu można przypisać biust biskupa Trzebickiego
z jego nagrobka w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła w Krakowie.
Trudno bowiem łączyć je z działającym już wówczas w mie-
ście Baltazarem Fontaną, ponieważ dość licznie zachowane
jego dzieła swą formą odbiegają daleko od zajmującego nas
popiersia. Dlatego właśnie bardziej prawdopodobne wydaje się
przypuszczenie, że podobizna biskupa, tak realistyczna i dba-
ła o najmniejsze szczegóły, a jak się wydaje również bardzo
wierna 26, została wykonana za jego życia i wtórnie umiesz-
czona w nagrobku.
26 Dowodzi tego porównanie popiersia z zachowanymi potretami bpa
(w krużgankach kościoła franciszkanów i w sali Arcybractwa Miłosierdzia
w Krakowie), które powstały za jego życia.
183