DOI Artikel:
Kowecka, Elżbieta: O nieznanej akwareli Zygmunta Vogla i francuskim serwisie Antoniego Ostrowskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48235#0376
ELŻBIETA KOWECKA
II. 1. Z. Vogel, Biały Domek w Łazienkach, rys. sygn. ,,Vogel 1816”. Arch. Manufaktury w Secres
(dalej AMS), Teka „Pologne”, sygn. "Section P § ler, No 24”. (Fot. AMS)
Dalsze ryciny to 20 grafik Z. Vogla8, których analiza wy-
kazuje, że stanowią one komplet plansz z albumu Zbiór wido-
ków sławniejszych pamiątek narodowych jako to zwalisk, zam-
ków, świątyń, nagrobków, starożytnych budowli i miejsc pamię-
tnych w Polsce, wydanego w 1806 r. w Warszawie. Warto
dodać, że jest to duża rzadkość bibliofilska. Wystarczy wska-
zać, iż Krystyna Sroczyńska zarejestrowała tylko trzy zacho-
wane komplety tych rycin w bibliotekach polskich, z czego
dwie pochcdzą z drugiego wydania w 1807 r9. A komplet gra-
fik z Sevres pochodzi właśnie z wydania pierwszego10.
Nasuwa się pytanie, skąd w Sevres znalazła się akwarela
i grafiki Vogla? Odpowiedź udało się znaleźć w jednym z fas-
cykułów Archiwum Ostrowskich z Ujazdu przechowywanym
w Archiwum Głównym Akt Dawnych (AGAD) w Warszawie11.
Znajdują się tam dwa listy pisane po francusku. Pierwszy
z nich, datowany 20 grudnia 1815 r., adresowany jest Monsieur
Vogel Professeur de dessin, Maison de Mr Le Comte Malacho-
8 Ryciny są sygnowane: Section P § 1, 1820 N° 4 do 22 (dwie ry-
ciny są odbite na jednej karcie) i przedstawiają wg kolejności sygnatur-:
1. Widok zamku w Kazimierzu, 2. Widok zamku w Ojcowie, 3. Widok
Pieskowej Skały, 4. Widok kościoła św. Anny w Wilnie, 5. Widok galerii
gotyckiej w Wilanowie, 6. Widok Krzeszowic, 7. Widok Łobzowa, 8. Wi-
dok świątyni Sybilli w Puławach, 9. Widok ruin zamku Tenczyńskiego,
10. Widok świątyni w Arkadii, 11. Widok Tarnowa, 12. Kaplica Gotska
w Arkadii przy Nieborowie, 13. Pałac w Mokotowie, 14. Pałac w Jabłon-
nie, 15. Widok kaplicy św. Ducha w Wilnie, 16. Widok wejścia do zaniku
Ujazdowskiego, 17. Widok Puław, 18. Wieża w Radziejowicach, 19. Na-
grobek Kazimierza Wielkiego w kościele św. Stanisława w Krakowie,
20. Nagrobek Jana Kochanowskiego w Zwoleniu.
9 K. SROCZYŃSKA, Zygmunt Vogel, Warszawa 1969, s. 211.
10 Odbite są one na 19 kartach (2 ryciny umieszczono na 1 karcie);
wski d Varsoviei-2, drugi z 2 października 1816 r., do Antoniego
Ostrowskiego. Autorem obu listów był Aleksander Brogniart,
który od 1800 r. z powodzeniem piastował stanowisko dyrek-
tora Manufaktury w Sevres13. W liście do Vogla Brogniart po-
wołuje się na obietnicę uzyskaną od Antoniego Ostrowskiego
we wrześniu 1815 r., iż ten po powrocie do Polski przyśle mu
les vues suwantes que je desire avoir pour les fair ezecute sur
porcelaine: vue de Chateau de Miltau [s!]14, vue de ćhateau
Lazinski [s 1] d Varsovie principalemant le parillon. Ostrowski
poinformował również Brogniarta, iż Vogel wydał Un voyage
pittoresąue de Pologne15, gdzie, być może, znajdują się i oba
żądane widoki. Gdyby ich tam jednak nie było, Ostrowski
zapewniał, że Vogel zgodzi się je namalować. Zniecierpliwiony
bezowocnym oczekiwaniem Brogniart zwracał się bezpośrednio
do Yogla z prośbą o nadesłanie mu odbitek graficznych obu
widoków, lub — w braku tychże — rysunków wykonanych
drugie wydanie zawiera tylko 15 kart (po 2 ryciny na niektórych kar-
tach). J. BANACH, Zygmunta Vogła „Zbiór widoków sławniejszych pamią-
tek narodowych” z roku 1806 [w:] Romantyzm, Studia nad sztuką drugiej
połowy wieku XVIII i wieku XIX, Warszawa 1967, s. 129.
11 AGAD, Arch. Ostrowskich z Ujazdu: Kwity i dowody rachunkowe
na rzecz Antoniego hr. Ostrowskiego dotyczące spraw majątkowych,
pupilarnych, spadkowych, sygn. 415, nlb. Za informację o zawartej w tym
zespole korespondencji uprzejmie dziękuję panu Juliuszowi Ostrowskiemu
z Krakowa.
12 List ten opatrzony jest dopiskiem inną ręką: recu le 12 janrier 1816.
13 S. GRANDJEAN, Les XIX, XXsiicles [w:] Stores, Paris 1953, s. 54.
14 Chodzi tu niewątpliwie o pałac w Mitawie (obecnie Jełgowa, Ło-
tewska Republika Socjalistyczna), po franc. Mittau.
15 Mowa tu z pewnością o cytowanym wyżej Zbiorze widoków.
356
II. 1. Z. Vogel, Biały Domek w Łazienkach, rys. sygn. ,,Vogel 1816”. Arch. Manufaktury w Secres
(dalej AMS), Teka „Pologne”, sygn. "Section P § ler, No 24”. (Fot. AMS)
Dalsze ryciny to 20 grafik Z. Vogla8, których analiza wy-
kazuje, że stanowią one komplet plansz z albumu Zbiór wido-
ków sławniejszych pamiątek narodowych jako to zwalisk, zam-
ków, świątyń, nagrobków, starożytnych budowli i miejsc pamię-
tnych w Polsce, wydanego w 1806 r. w Warszawie. Warto
dodać, że jest to duża rzadkość bibliofilska. Wystarczy wska-
zać, iż Krystyna Sroczyńska zarejestrowała tylko trzy zacho-
wane komplety tych rycin w bibliotekach polskich, z czego
dwie pochcdzą z drugiego wydania w 1807 r9. A komplet gra-
fik z Sevres pochodzi właśnie z wydania pierwszego10.
Nasuwa się pytanie, skąd w Sevres znalazła się akwarela
i grafiki Vogla? Odpowiedź udało się znaleźć w jednym z fas-
cykułów Archiwum Ostrowskich z Ujazdu przechowywanym
w Archiwum Głównym Akt Dawnych (AGAD) w Warszawie11.
Znajdują się tam dwa listy pisane po francusku. Pierwszy
z nich, datowany 20 grudnia 1815 r., adresowany jest Monsieur
Vogel Professeur de dessin, Maison de Mr Le Comte Malacho-
8 Ryciny są sygnowane: Section P § 1, 1820 N° 4 do 22 (dwie ry-
ciny są odbite na jednej karcie) i przedstawiają wg kolejności sygnatur-:
1. Widok zamku w Kazimierzu, 2. Widok zamku w Ojcowie, 3. Widok
Pieskowej Skały, 4. Widok kościoła św. Anny w Wilnie, 5. Widok galerii
gotyckiej w Wilanowie, 6. Widok Krzeszowic, 7. Widok Łobzowa, 8. Wi-
dok świątyni Sybilli w Puławach, 9. Widok ruin zamku Tenczyńskiego,
10. Widok świątyni w Arkadii, 11. Widok Tarnowa, 12. Kaplica Gotska
w Arkadii przy Nieborowie, 13. Pałac w Mokotowie, 14. Pałac w Jabłon-
nie, 15. Widok kaplicy św. Ducha w Wilnie, 16. Widok wejścia do zaniku
Ujazdowskiego, 17. Widok Puław, 18. Wieża w Radziejowicach, 19. Na-
grobek Kazimierza Wielkiego w kościele św. Stanisława w Krakowie,
20. Nagrobek Jana Kochanowskiego w Zwoleniu.
9 K. SROCZYŃSKA, Zygmunt Vogel, Warszawa 1969, s. 211.
10 Odbite są one na 19 kartach (2 ryciny umieszczono na 1 karcie);
wski d Varsoviei-2, drugi z 2 października 1816 r., do Antoniego
Ostrowskiego. Autorem obu listów był Aleksander Brogniart,
który od 1800 r. z powodzeniem piastował stanowisko dyrek-
tora Manufaktury w Sevres13. W liście do Vogla Brogniart po-
wołuje się na obietnicę uzyskaną od Antoniego Ostrowskiego
we wrześniu 1815 r., iż ten po powrocie do Polski przyśle mu
les vues suwantes que je desire avoir pour les fair ezecute sur
porcelaine: vue de Chateau de Miltau [s!]14, vue de ćhateau
Lazinski [s 1] d Varsovie principalemant le parillon. Ostrowski
poinformował również Brogniarta, iż Vogel wydał Un voyage
pittoresąue de Pologne15, gdzie, być może, znajdują się i oba
żądane widoki. Gdyby ich tam jednak nie było, Ostrowski
zapewniał, że Vogel zgodzi się je namalować. Zniecierpliwiony
bezowocnym oczekiwaniem Brogniart zwracał się bezpośrednio
do Yogla z prośbą o nadesłanie mu odbitek graficznych obu
widoków, lub — w braku tychże — rysunków wykonanych
drugie wydanie zawiera tylko 15 kart (po 2 ryciny na niektórych kar-
tach). J. BANACH, Zygmunta Vogła „Zbiór widoków sławniejszych pamią-
tek narodowych” z roku 1806 [w:] Romantyzm, Studia nad sztuką drugiej
połowy wieku XVIII i wieku XIX, Warszawa 1967, s. 129.
11 AGAD, Arch. Ostrowskich z Ujazdu: Kwity i dowody rachunkowe
na rzecz Antoniego hr. Ostrowskiego dotyczące spraw majątkowych,
pupilarnych, spadkowych, sygn. 415, nlb. Za informację o zawartej w tym
zespole korespondencji uprzejmie dziękuję panu Juliuszowi Ostrowskiemu
z Krakowa.
12 List ten opatrzony jest dopiskiem inną ręką: recu le 12 janrier 1816.
13 S. GRANDJEAN, Les XIX, XXsiicles [w:] Stores, Paris 1953, s. 54.
14 Chodzi tu niewątpliwie o pałac w Mitawie (obecnie Jełgowa, Ło-
tewska Republika Socjalistyczna), po franc. Mittau.
15 Mowa tu z pewnością o cytowanym wyżej Zbiorze widoków.
356