DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Artykuły
DOI article:Szablowska, Anna Agnieszka: Tadeusz Gronowski / Różne wcielenia art déco
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0103
TADEUSZ GRONOWSKI
Jego autorstwa jest także część mebli w pomieszcze-
niach reprezentacyjnych oraz kompozycja i koloryzacja
posadzek marmurowych na parterze i drewnianych na I
piętrze. Są to realizacje z lat 50. i 60. Bez trudu odczytać
w nich można zapóźnione cechy stylu Art Deco, tyle że
w sposób charakterystyczny zmonumentalizowane
przez ideologię socrealizmu.
Kontynuował także Gronowski po wojnie sztukę
plakatu, choć zniechęcony zmianami jakie w niej nastą-
piły zaczął powoli odchodzić od swojego głównego
metier28. Plakat z biegiem lat zyskiwał walor samodziel-
nego dzieła graficznego przekazującego subiektywne
widzenie tematu, który stawał się pretekstem bardziej
niż celem zasadniczym. Jego funkcja stawała się bar-
dziej kreacyjna. Nastąpił też dość ścisły podział na
kategorie tematyczne. Plakat ideowy, społeczny i kultu-
ralny zdominował nieco stojący u źródeł gatunku plakat
reklamowy, który dla Gronowskiego stanowił artysty-
czne "oczko w głowie". Zbyt mocno zakorzenione było
w mentalności artysty tradycyjne pojmowanie roli pla-
katu, który według niego, pomimo dopuszczalnej
umowności i metaforyki powinien zachować swoje pod-
stawowe funkcje informacji i reklamy. Plakat żyje krót-
ko, lecz intensywnie, pisał, żyje na ulicy, na parkanie lub
kiosku. Innego otoczenia nie znosi. W salonie jest bru-
talny, narzuca się i hałasuje...29 Nobilitacja plakatu i
postawienie go na równej z innymi dziedzinami plastyki
płaszczyźnie sprawiła, że według artysty stał się on
"sztuką dla sztuki" i przestał spełniać swą podstawową
rolę - rolę służebną. Dlatego właśnie w okresie wielkich
sukcesów polskiego plakatu w latach 60., kiedy to u nas
powstał pomysł zorganizowania międzynarodowego
przeglądu dorobku tej sztuki - Biennale, a także powsta-
ła pierwsza na świecie placówka muzealna poświęcona
plakatowi, Tadeusz Gronowski - klasyk gatunku w
Polsce stanął w opozycji wobec tych przemian. Z koń-
cem lat 60., jako 75 letni artysta przestał uprawiać
plakat, zamykając jednocześnie pewien etap rozwoju tej
dyscypliny w Polsce.
W czasie inwentaryzacji spuścizny zgromadzonej w
atelier ujawnił się nieco inny, mniej znany wizerunek
Gronowskiego, który w cieniu pracowni z biegiem lat
poza sztuką czysto użytkową zaczął uprawiać dość re-
gularnie, jakby na przekór swym poglądom tę tzw.
"czystą". Potrzeba odmiany skierowała go w późnym
wieku w stronę malarstwa. Powinno ono stać się tema-
tem zupełnie odrębnego opracowania, a jednak zdaje się
być jednocześnie doskonałym potwierdzeniem general-
nej postawy artystycznej Gronowskiego skierowanej na
aspekt dekoracyjny sztuki. Jego obrazy stanowią prze-
niesienie doświadczeń Art Deco na malarstwo abstra-
II. 16. Tadeusz Gronowski, "Nova", 1971, tempera na kartonie.
Repr. wg katalogu wystawy T. Gronowskiego, Zachęta 1972
III. 16. Tadeusz Gronowski, "Nova", 1971, distemper on
cardboard. Repr. according to catalogue from T. Gronowski
exhibition, Zachęta Galiery (Wasaw), 1972
kcyjne. Zamanifestował tu znów zawsze w jego sztuce
obecny pełen smaku eklektyzm zręcznie wykorzystują-
cy zdobycze różnych kierunków. Sięgał do doświad-
czeń kubizmu, abstrakcji geometrycznej nawiązującej
do wizualnych rozwiązań op-artu, a także klasycyzują-
cego surrealizmu. Malował, a właściwie kreślił na kar-
tonach dużego formatu naciągniętych jak płótno na blej-
tram używając głównie tempery. W samej technice więc
wciąż bliski był plakatowi. Gronowski, który sam siebie
nie nazywał "artystą" lecz "dekoratorem" także w swych
obrazach zdaje się poszukiwać głównie elementu deko-
racyjnego. Poszukując go zmieniał często środki for-
malne z tradycyjnych na nowoczesne, kosztem, co nie-
uniknione, pewnej powierzchowności. Są to prace dla
których słusznym określeniem będzie "panneaux". Od-
93
Jego autorstwa jest także część mebli w pomieszcze-
niach reprezentacyjnych oraz kompozycja i koloryzacja
posadzek marmurowych na parterze i drewnianych na I
piętrze. Są to realizacje z lat 50. i 60. Bez trudu odczytać
w nich można zapóźnione cechy stylu Art Deco, tyle że
w sposób charakterystyczny zmonumentalizowane
przez ideologię socrealizmu.
Kontynuował także Gronowski po wojnie sztukę
plakatu, choć zniechęcony zmianami jakie w niej nastą-
piły zaczął powoli odchodzić od swojego głównego
metier28. Plakat z biegiem lat zyskiwał walor samodziel-
nego dzieła graficznego przekazującego subiektywne
widzenie tematu, który stawał się pretekstem bardziej
niż celem zasadniczym. Jego funkcja stawała się bar-
dziej kreacyjna. Nastąpił też dość ścisły podział na
kategorie tematyczne. Plakat ideowy, społeczny i kultu-
ralny zdominował nieco stojący u źródeł gatunku plakat
reklamowy, który dla Gronowskiego stanowił artysty-
czne "oczko w głowie". Zbyt mocno zakorzenione było
w mentalności artysty tradycyjne pojmowanie roli pla-
katu, który według niego, pomimo dopuszczalnej
umowności i metaforyki powinien zachować swoje pod-
stawowe funkcje informacji i reklamy. Plakat żyje krót-
ko, lecz intensywnie, pisał, żyje na ulicy, na parkanie lub
kiosku. Innego otoczenia nie znosi. W salonie jest bru-
talny, narzuca się i hałasuje...29 Nobilitacja plakatu i
postawienie go na równej z innymi dziedzinami plastyki
płaszczyźnie sprawiła, że według artysty stał się on
"sztuką dla sztuki" i przestał spełniać swą podstawową
rolę - rolę służebną. Dlatego właśnie w okresie wielkich
sukcesów polskiego plakatu w latach 60., kiedy to u nas
powstał pomysł zorganizowania międzynarodowego
przeglądu dorobku tej sztuki - Biennale, a także powsta-
ła pierwsza na świecie placówka muzealna poświęcona
plakatowi, Tadeusz Gronowski - klasyk gatunku w
Polsce stanął w opozycji wobec tych przemian. Z koń-
cem lat 60., jako 75 letni artysta przestał uprawiać
plakat, zamykając jednocześnie pewien etap rozwoju tej
dyscypliny w Polsce.
W czasie inwentaryzacji spuścizny zgromadzonej w
atelier ujawnił się nieco inny, mniej znany wizerunek
Gronowskiego, który w cieniu pracowni z biegiem lat
poza sztuką czysto użytkową zaczął uprawiać dość re-
gularnie, jakby na przekór swym poglądom tę tzw.
"czystą". Potrzeba odmiany skierowała go w późnym
wieku w stronę malarstwa. Powinno ono stać się tema-
tem zupełnie odrębnego opracowania, a jednak zdaje się
być jednocześnie doskonałym potwierdzeniem general-
nej postawy artystycznej Gronowskiego skierowanej na
aspekt dekoracyjny sztuki. Jego obrazy stanowią prze-
niesienie doświadczeń Art Deco na malarstwo abstra-
II. 16. Tadeusz Gronowski, "Nova", 1971, tempera na kartonie.
Repr. wg katalogu wystawy T. Gronowskiego, Zachęta 1972
III. 16. Tadeusz Gronowski, "Nova", 1971, distemper on
cardboard. Repr. according to catalogue from T. Gronowski
exhibition, Zachęta Galiery (Wasaw), 1972
kcyjne. Zamanifestował tu znów zawsze w jego sztuce
obecny pełen smaku eklektyzm zręcznie wykorzystują-
cy zdobycze różnych kierunków. Sięgał do doświad-
czeń kubizmu, abstrakcji geometrycznej nawiązującej
do wizualnych rozwiązań op-artu, a także klasycyzują-
cego surrealizmu. Malował, a właściwie kreślił na kar-
tonach dużego formatu naciągniętych jak płótno na blej-
tram używając głównie tempery. W samej technice więc
wciąż bliski był plakatowi. Gronowski, który sam siebie
nie nazywał "artystą" lecz "dekoratorem" także w swych
obrazach zdaje się poszukiwać głównie elementu deko-
racyjnego. Poszukując go zmieniał często środki for-
malne z tradycyjnych na nowoczesne, kosztem, co nie-
uniknione, pewnej powierzchowności. Są to prace dla
których słusznym określeniem będzie "panneaux". Od-
93