DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje
DOI article:Kowalczyk, Jerzy: [Rezension von: Elżbieta Kowecka, Dwór "najrządniejszego w Polszcze magnata"]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0375
RECENZJE
II. 1. Białystok, widok górnego ogrodu przy pałacu J. Kl. Branickiego. Wg. proj. arch. J. Klemma
rys. i ryt. M. H. Rentz, przed 1749. Fot. K. Kowalska, neg. PKZ O/Warszawa
III. 1. Białystok, viev ofthe upper gardens of the Branicki Palace. According to the design of J. Klemm,
draughtsman M. H. Rentz, prior to 1749. Phot. K. Kowalska, neg. PKZ/O Warsaw
najnowszych, najlepszych osiągnięć technicznych, jakie inte-
resowały go prądy w sztuce i co z nich preferował dla przy-
strojenia swojej siedziby" (s. 3).
Na początku Autorka zaznacza, że analizuje organizację
dworu na podstawie trzech rezydencji: głównej rezydencji rodo-
wej w Białymstoku, pałacu letniego w Choroszczy i pałacu w
Warszawie, choć w dobrach hetmana było jeszcze kilkanaście
innych pałaców i dworów. Zastrzega się też, że "pozostawia
historykom sztuki i architektury dzieje budowy i przebudowy
tych trzech rezydencji" i zaznacza, że pragnie "zająć się tylko
tym, co działo się w ich wnętrzach, a więc ich wyposażeniem,
urządzaniem, utrzymaniem" oraz otoczeniem pałaców, ogro-
dami, oranżeriami i zwierzyńcami. Wbrew zapowiedzianemu
samoograniczeniu Autorki, która jest także historyczką sztu-
ki, w recenzowanej książce znajdujemy bardzo wiele cennych
wiadomości do historii budowy i przekształceń wspomnia-
nych rezydencji oraz analizę i genezę ich formy.
Ważnym źródłem do prześledzenia procesów inwestycyj-
nych w dziedzinie architektury, ogrodów, wystroju wnętrz
rezydencji jest bogata korespondencja, jaka kursowała mię-
dzy Branickim i jego oficjalistami, architektami, różnymi
artystami. W tym wykazie najważniejszych korespondentów,
prezentowanych w rozdziale I, zabrakło Józefa Kurdwano-
wskiego podstolego halickiego, który przez prawie pół wieku
(1717-1764) był jednym z najbardziej zaufanych doradców
Branickiego, także w sprawach artystycznych. Ogromna jego
korespondencja, licząca ok. 400 listów jest znakomitym
źródłem do prześledzenia przemian estetycznych i gustów w
kręgach polskich magnatów XVIII stulecia2. Autorka w dal-
szej części recenzowanej książki wielokrotnie zresztą cytuje
opinie Kurdwanowskiego.
Prof. Kowecka dotarła do źródeł, które nie były znane dr.
Janowi Glince i innym badaczom, np. do korespondencji
czynnego w Polsce francuskiego dyplomaty Pierre Hennina
w Bibliotheque de 1'Institut de France w Paryżu (s. 40).
Należy żałować, że Autorka nie dotarła do Państwowego
Archiwum Historycznego w Leningradzie (dziś w St. Peters-
burgu), gdzie z pewnością znajdują się bogate materiały ar-
chiwalne i ikonograficzne do rezydencji w Białymstoku, za-
kupionej w 1809 r. na siedzibę letnią dla Aleksandra I.
357
II. 1. Białystok, widok górnego ogrodu przy pałacu J. Kl. Branickiego. Wg. proj. arch. J. Klemma
rys. i ryt. M. H. Rentz, przed 1749. Fot. K. Kowalska, neg. PKZ O/Warszawa
III. 1. Białystok, viev ofthe upper gardens of the Branicki Palace. According to the design of J. Klemm,
draughtsman M. H. Rentz, prior to 1749. Phot. K. Kowalska, neg. PKZ/O Warsaw
najnowszych, najlepszych osiągnięć technicznych, jakie inte-
resowały go prądy w sztuce i co z nich preferował dla przy-
strojenia swojej siedziby" (s. 3).
Na początku Autorka zaznacza, że analizuje organizację
dworu na podstawie trzech rezydencji: głównej rezydencji rodo-
wej w Białymstoku, pałacu letniego w Choroszczy i pałacu w
Warszawie, choć w dobrach hetmana było jeszcze kilkanaście
innych pałaców i dworów. Zastrzega się też, że "pozostawia
historykom sztuki i architektury dzieje budowy i przebudowy
tych trzech rezydencji" i zaznacza, że pragnie "zająć się tylko
tym, co działo się w ich wnętrzach, a więc ich wyposażeniem,
urządzaniem, utrzymaniem" oraz otoczeniem pałaców, ogro-
dami, oranżeriami i zwierzyńcami. Wbrew zapowiedzianemu
samoograniczeniu Autorki, która jest także historyczką sztu-
ki, w recenzowanej książce znajdujemy bardzo wiele cennych
wiadomości do historii budowy i przekształceń wspomnia-
nych rezydencji oraz analizę i genezę ich formy.
Ważnym źródłem do prześledzenia procesów inwestycyj-
nych w dziedzinie architektury, ogrodów, wystroju wnętrz
rezydencji jest bogata korespondencja, jaka kursowała mię-
dzy Branickim i jego oficjalistami, architektami, różnymi
artystami. W tym wykazie najważniejszych korespondentów,
prezentowanych w rozdziale I, zabrakło Józefa Kurdwano-
wskiego podstolego halickiego, który przez prawie pół wieku
(1717-1764) był jednym z najbardziej zaufanych doradców
Branickiego, także w sprawach artystycznych. Ogromna jego
korespondencja, licząca ok. 400 listów jest znakomitym
źródłem do prześledzenia przemian estetycznych i gustów w
kręgach polskich magnatów XVIII stulecia2. Autorka w dal-
szej części recenzowanej książki wielokrotnie zresztą cytuje
opinie Kurdwanowskiego.
Prof. Kowecka dotarła do źródeł, które nie były znane dr.
Janowi Glince i innym badaczom, np. do korespondencji
czynnego w Polsce francuskiego dyplomaty Pierre Hennina
w Bibliotheque de 1'Institut de France w Paryżu (s. 40).
Należy żałować, że Autorka nie dotarła do Państwowego
Archiwum Historycznego w Leningradzie (dziś w St. Peters-
burgu), gdzie z pewnością znajdują się bogate materiały ar-
chiwalne i ikonograficzne do rezydencji w Białymstoku, za-
kupionej w 1809 r. na siedzibę letnią dla Aleksandra I.
357