Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (2.1933/1934)

połowę sił działających na sochę, a połowę tyłko na zrąb. Że różni-
ce te wynikały z zupełnie świadomych założeń, świadczy i słow-
nictwo miejscowe. Nazwy krokwy i kozła, kakoszki i kakoszyny
używane są w zastosowaniu do obu tych eiementów bez różnico-
wania. Kluczyna natomiast zachowuje swą nazwę state i niezmiennie.
Te dwa typy konstrukcyjne nie zawsze występują w formie
czystej. Łączą się one często, tworząc aijaże różnorodne i, co god-
ne uwagi, konstrukcyjnie zawsze bardziej wartościowe od postaci
pierwotnej.
W budynkach gospodarczych najczęstszym przykładem takie-
go połączenia jest oparcie dachu czterospadkowego na półsochach.
Stoją one na specjainie wbudowanych pod obu końcami katenicy
w zrąb betkach, związanych z ostatniemi dwiema płazami ścian
wzdłużnych. Konstrukcja ta, nie zmieniając istoty kiuczyn, które
jak zawsze, zawieszone są na swołoku i iuźno oparte na zrębie,
przenosi na zrąb cały ciężar dachu.
Kryte dranicami budynki o dachach dwuspadkowych mają pót-
sochę w szczycie nader często. Konstrukcje śiegowe były bardzo
słabe. Płazy szczytu ułegały w nich łatwo wyboczeniu, śiega kaie-
niczna związana była z całością niedostatecznie. W tych warunkach
osadzenie w szczycie półsochy z sumikiem, wiążącej płazy szczytu
i dającej dostateczne podparcie śłedze-śłemieniu, było znacznym
krokiem naprzód. Jednocześnie przekształcono kozły, usztywniając
szczyt wzdłuż jego skośnej krawędzi i zastępując zbyteczne już
śiegi przez łaty. Powstało w ten sposób rozwiązanie konstrukcyjnie
zadowatające, zbiiżone do rozwiązań konstrukcyjnie skończonych.
Przykłady konstrukcji dachowych wspartych na zrębie, (w pow.
Stoiińskim — por. ryciny na stronie następnej).
ł) Giinne. Chata D. Chodykiewicza. ,,Kozioł"(K) dachu ślego-
wego pracuje jak dźwignia. Deski pokrycia podtrzymywane przez
ślegi(S), zwierzchnią płazę i zakryłinę(Z).
2) Stare Sioło. Chata J. Pyszniaka. „Kozioł" ustawiony równo-
tegie do połaci dachu. Zakryiinę zastępuje łata wcięta w kozioł.
Pokrycie podtrzymywane przez ślegi, zwierzchnią płazę i łatę.
3) Drozdyń. Powieć (drewutnia) P. Ogiejewicza. Półsocha(P)
dźwiga śiegę kaieniczną (swołok) i wraz z przekształconym kozłem
usztywnia płazy szczytu. Pokrycie podtrzymywane przez swołok,
łatę, zwierzchnią płazę i zakryłinę.
4) Stare Sioło. Powieć S. Oiszańskiego. Na skrzyżowaniu koz-
łów w kaienicy łata. Pokrycie podtrzymywane przez 2 łaty, zwierzch-
nią płazę i zakryiinę.

97