Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (2.1933/1934)

JULJUSZ STARZYŃSKI (z. A. p.) RYSUNKI CANALETTA
W WARSZAWSKI EM MUZEUM NARODOWEM.

Znakomici malarze, wedut" XVIII wieku, Antonio da Canal i bra-
tanek jego, Bernardo Belotto, obydwaj używający spopularyzowa-
nego przydomku Canaletto, do dziś dnia jeszcze nie doczekali się
dostatecznej oceny. W twórczości ich zajmuje nas przedewszystkiem
sam temat: wizja ówczesnej Wenecji, Londynu, Drezna, Wiednia
czy Warszawy. Matomiast właściwe oblicze artysty, jego sposób wi-
dzenia malarskiego, niezwykły zasób wiedzy technicznej oraz wy-
siłek pracy włożonej w dzieło — raczej uchodzą naszej uwadze.
W tym stanie rzeczy szczególnie doniosłe znaczenie posiada bada-
nie rysunkowej spuścizny obydwóch malarzy, pozwalające w naj-
głębszy i najbardziej bezpośredni sposób zapoznać się z wewnętrz-
nym mechanizmem ich pracy twórczej ').
Jeśli chodzi o Antonia, znakomitą podwalinę tych badań stwo-
rzył niedawno Detlev von Hadeln w dziele „Die Zeichnungen von
Antonio Canal, genannt Canaletto" (Wiedeń 1930). Tenże sam au-
tor we wspomnianem dziele pokrótce zajął się również rysunkami
Belotta, wykorzystując zwłaszcza bogaty zbiór, przechowywany
w Kupferstichkabinett w Darmstadt. Zbiór ten, pozyskany z Rosji
w 1829 roku, pochodzi z czasów młodości Belotta przed osiedle-
niem się w Dreźnie, mniej więcej z lat 1740-1747. Znajduje się tu
przedewszystkiem wiele kopij z rysunków Antonia, sporządzanych
w celu przyswojenia sobie mistrzowskich wzorów, z oryginalnych
zaś prac Belotta zasługują na uwagę studja do pięciu wczesnych
akwafort oraz trzy własnoręczne przerysy z obrazów. Dwa z nich
wyobrażają zamek Hrabiego Simonetta w Vaver, trzeci zaś widok
przedstawia Adygę w Weronie, obraz, którego oryginał znajduje się
u Lorda Porvis w Londynie, replika zaś w Calerji Drezdeńskiej.
Oryginałami Belotta są również dwie rzymskie weduty. Forum Ro-
manum i Piazza Navona, które wiążą się z okresem pobytu i stu-
djów artysty w Rzymie, przypadającym na czas około 1740 —1741
roku -). Ważny ten okres w życiu Belotta, dostarczający mu two-
rzywa do wielu obrazów, opracowali szerzej dwaj badacze angielscy,
Thomas Ashby i W. G. Constable ^).
Z pośród poprzednio wymienionych, jak i innych niewątpli-
wie autentycznych prac rysowniczych Belotta, można wysnuć dość

99