Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (39.1977)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

STANISŁAW SZYMAŃSKI

DAWID I IZYDOR WEISS — SZTYCHARZE

(Streszczenie referatu wygłoszonego

na zebraniu naukowym Oddziału Warszawskiego SHS w dniu 9 marca 1977 r.)


II. 1. Dawid Weiss, A. R. Vetter
(mai. J. Kappeller), 1803, mezzotinta,
11,5 x 8,4 cm


II. 2. Dawid Weiss, Jan Karol Chodkie-
wicz (rys. Zofia Chodkiewiczówna), 1819,
mezzotinta, 11,5 X 6,8 cm

Tłem historycznym, na którym wy-
rośli obaj bracia-graficy, Izydor i Dawid
Weissowie, była książka. Zapotrzebowa-
nie na książkę ilustrowaną dało się za-
uważyć w okresie Oświecenia i po Wiel-
kiej Rewolucji Francuskiej, zaś francuska
kultura druku, przejęta rychło przez kra-
je niemieckie i Europę środkową, zjedna-
ła sobie wnet wielu zwolenników; przo-
dującym krajem dla grafiki stawała się
jednak Anglia.
Poważny wkład w tym względzie na-
leży przypisać środowisku wiedeńskiemu,
zwłaszcza po Kongresie w roku 1815;
personalnie należy przypisać tę zasługę
między innymi właśnie Weissom.
Mało zachowało się materiału ręko-
piśmiennego dotyczącego życia i działal-
ności obu braci. Do literatury fachowej,
poprzez swój słownik artystów, wprowa-
dził Dawida H.R. Fussli (1806 — 1821);
w polskim języku pisał o nim pierwszy
Gwalbert Pawlikowski. Wyłącznie Da-
widowi przeznaczył swoje krótkie bio-
graficzne studium włoskie w 1924 r.,
jego rodak, Guido Suster. Izydorowi
natomiast sporo uwagi poświęciła Karo-
lina Bartnicka w 1971 r., omawiając
Polskie szkolnictwo artystyczne na prze-
łomie XVIII i XIX w. Wiele wydawnictw
z epoki, zwłaszcza austriackich i saskich,
korzystało bezpośrednio z warsztatu Da-
wida, zaś z prac Izydora drukarnie Lit-
wy i Rosji.
Obaj bracia urodzili się w Strigne,
małej mieścinie opodal Trydentu. Rodo-
wodu ich nie udało się jeszcze dotychczas
ustalić, choć na Trakcie Brenneru już
na przełomie XVI/XVII w. pracował
jako malarz miejski Anton Wreiss, a in-
wentarze zabytków tego terenu notują
pod rokiem 1718, również jakiegoś ma-
larza tegoż nazwiska; powtarza się ono
niejednokrotnie w rozmaitych sytuacjach
na terenie Włoch, Bawarii i Austrii.
Pisownia w metryce urodzenia brzmi
jednak Waiz. Dwaj bracia pochodzą
z małżeństwa mieszanego germańsko-
-włoskiego; Izydor przyszedł na świat
4 kwietnia 1774 r., Dawid 15 stycznia
roku następnego. Po pierwszych nau-
kach — prawdopodobnie u Johanna Pi-
chlera (ucznia Schmuzera i Jacobiego)
w Bolzano-Bozen — zawędrowali do
Wiednia, gdzie Dawid notowany jest
na liście uczniów Akademii w 1790 r.;
studiował u U. Maurera i F.H. Fugera.
Późniejsze drogi obu braci rozeszły
się. Dawid — młodszy i zdolniejszy —


II. 3. Dawid Weiss, Stanisław Trembecki
1814, mezzotinta, 11,5x8,2 cm


II. 4. Izydor Weiss, Hieronim Stroy-
nowski (rys. J. Bruszkiewicz), 1804
w Wilnie, mezzotinta, 12x7,5 cm

400