DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Recenzje
DOI article:Lejko, Krystyna: [Rezension von: Wanda Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863)]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0178
RECENZJE
II. 2. Chata wiejska. Fot. M.Olszyński (1857?).
Muz. Hist. m. st. Warszawy
III. 2. Country Cottage. Phot. M. Olszyński (1857?).
Historical Museum of Warsaw
zakładów fotograficznych przyniosły katalogi wystaw starej
fotografii w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy i Bib-
liotece Narodowej.5 Kolejną próbę syntezy dziejów polskiej
fotografii podjął Ignacy Płażewski.6 Praca ta, wydana w 1982 r.
po śmierci autora nie posiada przypisów, co utrudnia weryfi-
kację wielu zamieszczonych w niej twierdzeń. Historia foto-
grafii polskiej opracowana przez Juliusza Garzteckiego nie
została dotąd wydana. Ostatnie lata przyniosły dalsze publi-
kacje, warto też wspomnieć o referatach wygłaszanych przez
przedstawicieli różnych ośrodków na zebraniach naukowych
Stowarzyszenia Historii Fotografii, którego inicjatorką i prze-
wodniczącą jest Wanda Mossakowska.
Dotychczasowa literatura przedmiotu, niezależnie od
wnoszonych nowych i cennych ustaleń, powielała niejedno-
krotnie stereotypy i nieścisłości przejęte z wcześniejszych
przekazów. Dokonanie weryfikacji istniejącego stanu wiedzy
i ukazanie możliwie pełnego obrazu rozwoju fotografii na
ziemiach polskich wymaga gruntownego zapoznania się ze
źródłami archiwalnymi, pełnej kwerendy w prasie i kalenda-
rzach z epoki bez pomijania drobnych wzmianek i inseratów
reklamowych, wreszcie - co najważniejsze - poznania spu-
ścizny zdjęciowej zachowanej w licznych zbiorach publicz-
nych i prywatnych. Takiej pracy, wymagającej profesjonal-
nego warsztatu badawczego i ogromnej dokładności, podjęła
się Wanda Mossakowska, biorąc za przedmiot badań naj-
wcześniejszy okres fotografii w ośrodku warszawskim: lata
1839 - 1863. Warto wspomnieć, że niejako wstępem do
omawianej publikacji był wydany przez tę autorkę w 1989 r.
katalog dagerotypów przechowywanych w polskich zbio-
rach7, wśród których znalazły się również dzieła pracowni
warszawskich.
Recenzowana praca wydana została w dwóch tomach -
osobno tekst i ilustracje. Tom pierwszy dzieli się na wstęp
zawierający krótką charakterystykę dotychczasowego stanu
badań i pięć rozdziałów, z których każdy zaopatrzony został
w obszerne przypisy. Na końcu autorka zamieściła aneks
zawierający zestaw ważniejszych materiałów źródłowych i
przekazów drukowanych zepoki, dotyczących fotografii war-
szawskiej oraz techniki fotograficznej, bibliografię, indeks
osobowy i topograficzny.
Pierwszy rozdział poświęcony jest najwcześniejszym do-
niesieniom prasowym, jakie ukazały się w Polsce na temat
wynalazku Daguerre'a oraz tłumaczeniom na język polski
broszury wynalazcy, zawierającej instruktaż wykonywania
dagerotypów. Następne trzy rozdziały stanowią omówienie
kolejnych faz rozwoju dagerotypii i fotografii w Warszawie
aż do, stanowiącego naturalną cezurę, roku Powstania Stycz-
niowego 1863. Ostatni, piąty rozdział pt.: Rzut oka na pier-
wsze 25 lat fotografii warszawskiej zawiera podsumowanie i
ogólną charakterystykę omawianego okresu. Autorka, dla
której podstawę badań stanowiła - niezależnie od innych
źródeł - kwerenda we wszystkich dostępnych czasopismach
warszawskich z epoki oraz we wszystkich ważniejszych pol-
skich zbiorach fotograficznych (archiwalnych, bibliotecz-
nych, muzealnych i prywatnych) stworzyła pierwszą w pełni
wiarygodną syntezę najwcześniejszych dziejów fotografii
168
II. 2. Chata wiejska. Fot. M.Olszyński (1857?).
Muz. Hist. m. st. Warszawy
III. 2. Country Cottage. Phot. M. Olszyński (1857?).
Historical Museum of Warsaw
zakładów fotograficznych przyniosły katalogi wystaw starej
fotografii w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy i Bib-
liotece Narodowej.5 Kolejną próbę syntezy dziejów polskiej
fotografii podjął Ignacy Płażewski.6 Praca ta, wydana w 1982 r.
po śmierci autora nie posiada przypisów, co utrudnia weryfi-
kację wielu zamieszczonych w niej twierdzeń. Historia foto-
grafii polskiej opracowana przez Juliusza Garzteckiego nie
została dotąd wydana. Ostatnie lata przyniosły dalsze publi-
kacje, warto też wspomnieć o referatach wygłaszanych przez
przedstawicieli różnych ośrodków na zebraniach naukowych
Stowarzyszenia Historii Fotografii, którego inicjatorką i prze-
wodniczącą jest Wanda Mossakowska.
Dotychczasowa literatura przedmiotu, niezależnie od
wnoszonych nowych i cennych ustaleń, powielała niejedno-
krotnie stereotypy i nieścisłości przejęte z wcześniejszych
przekazów. Dokonanie weryfikacji istniejącego stanu wiedzy
i ukazanie możliwie pełnego obrazu rozwoju fotografii na
ziemiach polskich wymaga gruntownego zapoznania się ze
źródłami archiwalnymi, pełnej kwerendy w prasie i kalenda-
rzach z epoki bez pomijania drobnych wzmianek i inseratów
reklamowych, wreszcie - co najważniejsze - poznania spu-
ścizny zdjęciowej zachowanej w licznych zbiorach publicz-
nych i prywatnych. Takiej pracy, wymagającej profesjonal-
nego warsztatu badawczego i ogromnej dokładności, podjęła
się Wanda Mossakowska, biorąc za przedmiot badań naj-
wcześniejszy okres fotografii w ośrodku warszawskim: lata
1839 - 1863. Warto wspomnieć, że niejako wstępem do
omawianej publikacji był wydany przez tę autorkę w 1989 r.
katalog dagerotypów przechowywanych w polskich zbio-
rach7, wśród których znalazły się również dzieła pracowni
warszawskich.
Recenzowana praca wydana została w dwóch tomach -
osobno tekst i ilustracje. Tom pierwszy dzieli się na wstęp
zawierający krótką charakterystykę dotychczasowego stanu
badań i pięć rozdziałów, z których każdy zaopatrzony został
w obszerne przypisy. Na końcu autorka zamieściła aneks
zawierający zestaw ważniejszych materiałów źródłowych i
przekazów drukowanych zepoki, dotyczących fotografii war-
szawskiej oraz techniki fotograficznej, bibliografię, indeks
osobowy i topograficzny.
Pierwszy rozdział poświęcony jest najwcześniejszym do-
niesieniom prasowym, jakie ukazały się w Polsce na temat
wynalazku Daguerre'a oraz tłumaczeniom na język polski
broszury wynalazcy, zawierającej instruktaż wykonywania
dagerotypów. Następne trzy rozdziały stanowią omówienie
kolejnych faz rozwoju dagerotypii i fotografii w Warszawie
aż do, stanowiącego naturalną cezurę, roku Powstania Stycz-
niowego 1863. Ostatni, piąty rozdział pt.: Rzut oka na pier-
wsze 25 lat fotografii warszawskiej zawiera podsumowanie i
ogólną charakterystykę omawianego okresu. Autorka, dla
której podstawę badań stanowiła - niezależnie od innych
źródeł - kwerenda we wszystkich dostępnych czasopismach
warszawskich z epoki oraz we wszystkich ważniejszych pol-
skich zbiorach fotograficznych (archiwalnych, bibliotecz-
nych, muzealnych i prywatnych) stworzyła pierwszą w pełni
wiarygodną syntezę najwcześniejszych dziejów fotografii
168