DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Recenzje
DOI article:Lejko, Krystyna: [Rezension von: Wanda Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863)]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48914#0180
RECENZJE
II. 4. Pałac Kazimierzowski od strony Krakowskiego Przedmieścia.
Fot. J. Mieczkowski, 1862. Muz. Hist. m. st. Warszawy
III. 4. The King Casimir Pałace seen from Krakowskie Przedmieście
Phot. J. Mieczkowski, 1862. Historical Museum of Warsaw
jeszcze przy ul. Wareckiej, tj. autoportret fotografa sprzed 23
grudnia 1853 r., będący zarazem najstarszym znanym kolo-
dionowym wizerunkiem pochodzącym z tego zakładu oraz
również najwcześniejsze znane widoki wykonane przez Be-
yera podczas podróży statkiem po Wiśle w maju 1854 r.,
przedstawiające Płock i Czerwińsk (zdjęcia te przechowywa-
ne są w Dziale Grafiki Muzeum Narodowego w Warszawie).
Publikacja zawiera sprostowania wielu mylnych informacji
utrwalonych w dotychczasowej literaturze przedmiotu. Tak
np. prawie wszyscy badacze fotografii warszawskiej łączyli
datę otwarcia zakładu litograficznego Maksymiliana Fajansa
w 1853 r. z czasem rozpoczęcia działalności jego atelier
fotograficznego, co -jak się okazało - miało miejsce kilka lat
później. Z kolei znany właściciel firmy fotograficznej, Wil-
Inow, został obdarzony przez Skorowidz mieszkańców miasta
Warszawy... na rok 18548 swoim drugim imieniem Juliusz z
pominięciem pierwszego (Teodor), co przyjęli historycy fo-
tografii i co sprostowane zostało dopiero w omawianej pracy.
Można tu przy okazji wspomnieć o zamieszczonej w książce
niezwykle ciekawej informacji dotyczącej wykonania przez
tego fotografa w końcu lat pięćdziesiątych XIX wieku zdjęć
medycznych, które stały się podstawą drzeworytniczych ilu-
stracji w I tomie Anatomii opisowej ciała ludzkiego dra Lu-
dwika Adolfa Neugebauera. Były to pierwsze znane polskie
fotografie z zakresu medycyny.
Autorce udało się znaleźć w zbiorach polskich przykłady
produkcji większości wymienionych w książce firm, nawet
tych mało znanych. Oczywiście nie było możliwe znalezienie
zdjęć wykonanych przez wszystkie warszawskie zakłady, ale
zawarte w publikacji dane są sygnałem do dalszych poszuki-
wań. Już po wydaniu książki okazało się, że w zbiorach
Muzeum Historycznego m. st. Warszawy znajduje się zdjęcie
portretowe wykonane przez bardzo krótko działające w 1863 r.
atelier malarza i fotografa Stanisława Frankiewicza9, o któ-
rym to zakładzie Wanda Mossakowska wspomina w swojej
pracy, ale którego zdjęć nie udało się jej odszukać. Autorka
nie zdążyła włączyć do książki informacji o znajdujących się
w kolekcji p. Andrzeja Piotrowskiego stereoskopowych wi-
doków Warszawy Jana Mieczkowskiego z 1861 r.10 W książ-
ce wspomniała, że Mieczkowski takie zdjęcia wykonywał, ale
nie wiadomo jak wyglądały.11
Tom drugi publikacji zawiera 185 bardzo dobrze dobra-
nych ilustracji. Wiele przedstawionych tam zdjęć, stanowią-
cych różnorodną produkcję firm warszawskich można obej-
rzeć po raz pierwszy. Wśród ilustracji znajdują się również
zdjęcia sprzętu fotograficznego, reprodukcje tablic zbroszury
Daguerre a, a także fotografie nalepek z nazwami zakładów i
ozdobnych rewersów firmowych tekturek.
Wadą książki dotyczącąjej konstrukcji, nie zaś treści jest
nadmierne rozbudowanie przypisów. Skrupulatny czytelnik
musi co parę przeczytanych zdań sięgać do przypisów, co
stanowi duże utrudnienie, mniej dokładny pominie je z wielką
szkodą dla swojej wiedzy, gdyż są one pomyślane jako inte-
gralna część tekstu, w której zawarta została ocena dotychcza-
sowych badań dotyczących różnych szczegółowych kwestii i
polemika z ustaleniami innych historyków fotografii. Wydaje
się, że bez uszczerbku dla całości obrazu dziejów warsza-
wskiej fotografii można było pewną część przypisów włączyć
w tok narracji, z niektórych zaś zrezygnować. Przy informa-
cjach dotyczących poszczególnych dat czy wydarzeń nie wy-
daje się konieczne wymienianie wszystkich, nieraz sprzecz-
nych twierdzeń na omawiany temat zawartych we wcześniej-
170
II. 4. Pałac Kazimierzowski od strony Krakowskiego Przedmieścia.
Fot. J. Mieczkowski, 1862. Muz. Hist. m. st. Warszawy
III. 4. The King Casimir Pałace seen from Krakowskie Przedmieście
Phot. J. Mieczkowski, 1862. Historical Museum of Warsaw
jeszcze przy ul. Wareckiej, tj. autoportret fotografa sprzed 23
grudnia 1853 r., będący zarazem najstarszym znanym kolo-
dionowym wizerunkiem pochodzącym z tego zakładu oraz
również najwcześniejsze znane widoki wykonane przez Be-
yera podczas podróży statkiem po Wiśle w maju 1854 r.,
przedstawiające Płock i Czerwińsk (zdjęcia te przechowywa-
ne są w Dziale Grafiki Muzeum Narodowego w Warszawie).
Publikacja zawiera sprostowania wielu mylnych informacji
utrwalonych w dotychczasowej literaturze przedmiotu. Tak
np. prawie wszyscy badacze fotografii warszawskiej łączyli
datę otwarcia zakładu litograficznego Maksymiliana Fajansa
w 1853 r. z czasem rozpoczęcia działalności jego atelier
fotograficznego, co -jak się okazało - miało miejsce kilka lat
później. Z kolei znany właściciel firmy fotograficznej, Wil-
Inow, został obdarzony przez Skorowidz mieszkańców miasta
Warszawy... na rok 18548 swoim drugim imieniem Juliusz z
pominięciem pierwszego (Teodor), co przyjęli historycy fo-
tografii i co sprostowane zostało dopiero w omawianej pracy.
Można tu przy okazji wspomnieć o zamieszczonej w książce
niezwykle ciekawej informacji dotyczącej wykonania przez
tego fotografa w końcu lat pięćdziesiątych XIX wieku zdjęć
medycznych, które stały się podstawą drzeworytniczych ilu-
stracji w I tomie Anatomii opisowej ciała ludzkiego dra Lu-
dwika Adolfa Neugebauera. Były to pierwsze znane polskie
fotografie z zakresu medycyny.
Autorce udało się znaleźć w zbiorach polskich przykłady
produkcji większości wymienionych w książce firm, nawet
tych mało znanych. Oczywiście nie było możliwe znalezienie
zdjęć wykonanych przez wszystkie warszawskie zakłady, ale
zawarte w publikacji dane są sygnałem do dalszych poszuki-
wań. Już po wydaniu książki okazało się, że w zbiorach
Muzeum Historycznego m. st. Warszawy znajduje się zdjęcie
portretowe wykonane przez bardzo krótko działające w 1863 r.
atelier malarza i fotografa Stanisława Frankiewicza9, o któ-
rym to zakładzie Wanda Mossakowska wspomina w swojej
pracy, ale którego zdjęć nie udało się jej odszukać. Autorka
nie zdążyła włączyć do książki informacji o znajdujących się
w kolekcji p. Andrzeja Piotrowskiego stereoskopowych wi-
doków Warszawy Jana Mieczkowskiego z 1861 r.10 W książ-
ce wspomniała, że Mieczkowski takie zdjęcia wykonywał, ale
nie wiadomo jak wyglądały.11
Tom drugi publikacji zawiera 185 bardzo dobrze dobra-
nych ilustracji. Wiele przedstawionych tam zdjęć, stanowią-
cych różnorodną produkcję firm warszawskich można obej-
rzeć po raz pierwszy. Wśród ilustracji znajdują się również
zdjęcia sprzętu fotograficznego, reprodukcje tablic zbroszury
Daguerre a, a także fotografie nalepek z nazwami zakładów i
ozdobnych rewersów firmowych tekturek.
Wadą książki dotyczącąjej konstrukcji, nie zaś treści jest
nadmierne rozbudowanie przypisów. Skrupulatny czytelnik
musi co parę przeczytanych zdań sięgać do przypisów, co
stanowi duże utrudnienie, mniej dokładny pominie je z wielką
szkodą dla swojej wiedzy, gdyż są one pomyślane jako inte-
gralna część tekstu, w której zawarta została ocena dotychcza-
sowych badań dotyczących różnych szczegółowych kwestii i
polemika z ustaleniami innych historyków fotografii. Wydaje
się, że bez uszczerbku dla całości obrazu dziejów warsza-
wskiej fotografii można było pewną część przypisów włączyć
w tok narracji, z niektórych zaś zrezygnować. Przy informa-
cjach dotyczących poszczególnych dat czy wydarzeń nie wy-
daje się konieczne wymienianie wszystkich, nieraz sprzecz-
nych twierdzeń na omawiany temat zawartych we wcześniej-
170