DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Kuczyńska, Jadwiga: Chrzcielnica gotycka w katedrze w Lublinie: na marginesie książki Barbary Trelińskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48738#0094
KOMUNIKATY
II. 2. Szadek, kość. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i
św. Jakuba, chrzcielnica, XIV w. Fot. Archiwum KUL
III. 2. Szadek, eglise de 1'Assomption et de Saint-Jacques, les
fonts baptismaux, XIV° siecle. Photo: Archives de l'Universite
Catholique de Lublin
cznie na otaczających czaszę dwóch inskrypcjach z majusku-
łowym pismem wzorowanym na epigrafice romańskiej. Opi-
nia Autorki o tak wczesnym pochodzeniu dzieła nie jest
odosobniona. Podzielali ją badacze w końcu XIX w. i na pocz.
XX w.: Juliusz Kołaczkowski2 i Ambroży Wadowski3, ten
ostatni uważał nawet, że chrzcielnicę wykonano w XIII w., a
najpóźniej w XIV w. Opinia o pochodzeniu chrzcielnicy z
XIV w. powróciła w literaturze niemieckiej lat okupacji. Jej
reprezentantem był E. Behrens4, przypisujący przy tym zaby-
tek, zgodnie z duchem czasu, sztuce niemieckiej.
Za powstaniem chrzcielnicy w XV w. opowiedział się w
1939 r. Juliusz Starzyński5. Również moim zdaniem, które wy-
raziłam w 1970 r. w artykule poświęconym tej chrzcielnicy6, nie
mogła ona powstać przed XV w. Chrzcielnicę datowałam na lata
20. XV w. Obecnie, korzystając z okazji, pragnę zweryfikować
moje ówczesne, zbyt wczesne jak mi się zdaje, datowanie.
Wyznacznikami datowania metalowych chrzcielnic są
forma dzieła, dekoracja oraz inskrypcje. Chrzcielnica lubel-
II. 3. Lipnica Wielka, kość, par., dzwon, 4. ćw. XV w., ob.
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie. Fot. Archiwum KUL
III. 3. Lipnica Wielka, eglise paroissiale, la cloche, quatrieme
quart du XV" siecle, aujourd 'hui conservee au Musee
Diocesain de Tarnów. Photo: Archives de l'Universite'
Catholiąue de Lublin
ska ma kształt symetrycznego kielicha mszalnego. Średnica
stopy i średnica czaszy są sobie równe. Dzwonowata czasza,
zaokrąglona u nasady, z wywiniętą wargą, wygięta jest lekko
jakby na kształt kielicha kwiatu. Rozszerzający się ku dołowi
trzon, ujęty blisko połowy wysokości wydatnym nodusem o
przekroju półwałka, spływa łagodną linią w stopę (il. 1).
Opisana forma chrzcielnicy nie znajduje analogii w wy-
robach ludwisarskich ani w XIV w., ani w pierwszym dwu-
dziestoleciu XV w. i to zarówno w zabytkach rodzimych jak
i krajów sąsiadujących. Z nich możemy brać pod uwagę tylko
Górne Węgry słynące w owym czasie z produkcji metalowych
chrzcielnic kielichowych, w Czechach i w krajach języka
niemieckiego była rozpowszechniona inna forma chrzcielnic,
a nieliczne kielichowe różniły się zdecydowanie od naszych.
Panująca w Polsce w XIV w. i w znacznej części XV w. daleko
posunięta dowolność i różnorodność w kształtowaniu po-
86
II. 2. Szadek, kość. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i
św. Jakuba, chrzcielnica, XIV w. Fot. Archiwum KUL
III. 2. Szadek, eglise de 1'Assomption et de Saint-Jacques, les
fonts baptismaux, XIV° siecle. Photo: Archives de l'Universite
Catholique de Lublin
cznie na otaczających czaszę dwóch inskrypcjach z majusku-
łowym pismem wzorowanym na epigrafice romańskiej. Opi-
nia Autorki o tak wczesnym pochodzeniu dzieła nie jest
odosobniona. Podzielali ją badacze w końcu XIX w. i na pocz.
XX w.: Juliusz Kołaczkowski2 i Ambroży Wadowski3, ten
ostatni uważał nawet, że chrzcielnicę wykonano w XIII w., a
najpóźniej w XIV w. Opinia o pochodzeniu chrzcielnicy z
XIV w. powróciła w literaturze niemieckiej lat okupacji. Jej
reprezentantem był E. Behrens4, przypisujący przy tym zaby-
tek, zgodnie z duchem czasu, sztuce niemieckiej.
Za powstaniem chrzcielnicy w XV w. opowiedział się w
1939 r. Juliusz Starzyński5. Również moim zdaniem, które wy-
raziłam w 1970 r. w artykule poświęconym tej chrzcielnicy6, nie
mogła ona powstać przed XV w. Chrzcielnicę datowałam na lata
20. XV w. Obecnie, korzystając z okazji, pragnę zweryfikować
moje ówczesne, zbyt wczesne jak mi się zdaje, datowanie.
Wyznacznikami datowania metalowych chrzcielnic są
forma dzieła, dekoracja oraz inskrypcje. Chrzcielnica lubel-
II. 3. Lipnica Wielka, kość, par., dzwon, 4. ćw. XV w., ob.
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie. Fot. Archiwum KUL
III. 3. Lipnica Wielka, eglise paroissiale, la cloche, quatrieme
quart du XV" siecle, aujourd 'hui conservee au Musee
Diocesain de Tarnów. Photo: Archives de l'Universite'
Catholiąue de Lublin
ska ma kształt symetrycznego kielicha mszalnego. Średnica
stopy i średnica czaszy są sobie równe. Dzwonowata czasza,
zaokrąglona u nasady, z wywiniętą wargą, wygięta jest lekko
jakby na kształt kielicha kwiatu. Rozszerzający się ku dołowi
trzon, ujęty blisko połowy wysokości wydatnym nodusem o
przekroju półwałka, spływa łagodną linią w stopę (il. 1).
Opisana forma chrzcielnicy nie znajduje analogii w wy-
robach ludwisarskich ani w XIV w., ani w pierwszym dwu-
dziestoleciu XV w. i to zarówno w zabytkach rodzimych jak
i krajów sąsiadujących. Z nich możemy brać pod uwagę tylko
Górne Węgry słynące w owym czasie z produkcji metalowych
chrzcielnic kielichowych, w Czechach i w krajach języka
niemieckiego była rozpowszechniona inna forma chrzcielnic,
a nieliczne kielichowe różniły się zdecydowanie od naszych.
Panująca w Polsce w XIV w. i w znacznej części XV w. daleko
posunięta dowolność i różnorodność w kształtowaniu po-
86