DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Dergaczowa, Galina: "Opus Sacrum". Ostatnia wystawa Dmitrija Szelesta w Lwowskiej Galerii Obrazów
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48738#0122
RECENZJE
Battiście Caracciolemu. Typowym przykładem weneckiego
tenebroso było monumentalne płótno Kain łączone z działal-
nością Giovanniego Battisty Langettiego. Jako przykład
rzymskiego baroku zaprezentowano obraz Cirro Ferriego Bał-
wochwalstwo Salomona.
Na wystawie eksponowano po raz pierwszy dzieło przy-
pisywane Martino Altomontemu - Ostatnia Wieczerza. Obraz
ten, najprawdopodobniej przeznaczony do refektarza jednego
z lwowskich klasztorów, powstał na bazie kompozycji Ru-
bensa Uczta u Szymona Faryzeusza (Ermitaż). W trakcie
przygotowywania wystawy D. Szelest dokonał ustnej atrybu-
cji kilku niemieckich i austriackich obrazów z XVIII w.:
Zwiastowanie i Znalezienie Mojżesza Franza Xavera
Wagenschóna, Zuzanna i starcy autorstwa malarza z kręgu
Vincenta Fischera, Mojżeszprzed krzewem gorejącym Adama
Brauna, Mojżesz wydobywający wodę ze skały namalowany
przez twórcę z kręgu Johanna Chrysostomusa Wincka, Droga
do Emaus Franza Sigrista, Pokłon pasterzy Christiana Wilhel-
ma Ernsta Dietricha.
Na wystawie znalazły się także dzieła pochodzące z ko-
lekcji zamku w Podhorcach (obecnie na zamku w Olesku).
Eksponowano m. in. prace Szymona Czechowicza i jego
pracowni. Sześć płócien Czechowicza przedstawiało następu-
jące tematy: Archanioł Rafał z Tobiaszem, Umywanie nóg
Apostołom, Epifania, Ofiara w Listrze, Rzeź niewiniątek, Zło-
żenie do grobu. Kompozycje dwóch ostatnich obrazów wzo-
rowane były na dziełach Guido Reniego i Federica
Barocciego o tej samej tematyce.
Obok dzid sztuki zachodnioeuropejskiej na wystawie
umieszczono również kilka ruskich i ukraińskich ikon. Ukra-
ińskie malarstwo ikonowe reprezentowały ikony halickie z
XVI - XVIII w., których powstanie było ściśle związane z
formowaniem się rodzimego, ukraińskiego nurtu w malar-
stwie religijnym.
Konfrontacja dwóch artystycznych tradycji - bizantyńskiej
i zachodnioeuropejskiej - jaką udało się pokazać na wystawie
Opus sacrum, stworzyła warunki pozwalające łatwiej zrozumieć
odrębność i niezwykłość sytuacji, w której rozwijało się malar-
stwo sztalugowe Lwowa i Ziemi Lwowskiej.
Sztukę tego regionu reprezentowały dwa dzida wysta-
wione po raz pierwszy po kilkuletnich pracach konserwator-
skich. Jedno z nich to monumentalne płótno Jerozolima,
wykonane przez czeladnika malarskiego Jana Malinowskiego
w 1696 r. dla Bractwa Stauropigiańs kiego we Lwowie, jedyna
zachowana praca tego artysty. Kompozycja obrazu dzieli się
na dwie części: w górnym, zaokrąglonym polu przedstawiono
widok Jerozolimy ze sceną wjazdu Chrystusa; w centrum
umieszczono miniaturowy portret fundatora, a po jego prawej
stronie - sygnaturę artysty. W dolnym polu znalazło się
wyobrażenie Palestyny z zaznaczonymi miejscami, w których
przebywał Chrystus. Po prawej i lewej stronie przedstawiono
Kalwarię i Grób Pański oraz sceny Zwiastowania i Adoracji
Dzieciątka. Drugi obraz będący fragmentem kompozycji
Zdjęcie z krzyża jest dziełem anonimowego malarza z XVI
wieku pochodzącym z lwowskiej Katedry. Mimo wyraźnych
wpływów późnogotyckiego malarstwa północnego - nider-
landzkiego i niemieckiego (niewątpliwie autor wzorował się
na grafice) - odznacza się on wieloma cechami na tyle spe-
cyficznymi, że z dużym prawdopodobieństwem można
przypuszczać, iż jest to dzido artysty miejscowego. Obie
kompozycje otwierają mało znaną stronicę z historii malar-
stwa lwowskiego i obecnie są przedmiotem prac badawczych.
Wśród dzid eksponowanych po raz pierwszy znalazła się
też mała kompozycja typu bozzetto - Chrystus przed Piłatem.
Stary napis na odwrocie wskazuje na to, że obraz ten wyko-
nany w 1772 r. jest dziełem bliżej nie znanego włoskiego
malarza Antonio Tavellio, który na początku lat 70-tych
XVIII w. pracował we Lwowie i Dunajowie dla arcybiskupa
Hieronima Sierakowskiego oraz zatrudniony był przy pracach
konserwatorskich w lwowskiej Katedrze. Jest to jedno z
dwóch znanych dzieł tego malarza. Drugi obraz o identycz-
nych wymiarach zachował się w zbiorach Muzeum Narodo-
wego w Warszawie i zgodnie z napisem widniejącym na
odwrocie również znajdował się w zbiorach Sierakowskiego.
Podsumowując można stwierdzić, że wystawa Opus Sac-
rum dostarczyła wyjątkowo bogatego materiału do dalszych
dyskusji, poszukiwań i porównań.
Analiza naukowego dorobku Dmitrija Szelesta jest jesz-
cze przed nami. Poprzestańmy więc w tym miejscu na stwier-
dzeniu, że siłą, która przede wszystkim pobudzała jego
zawodową działalność, było dążenie do wyrwania z zapo-
mnienia i pokazania całemu światu bogactwa lwowskich ko-
lekcji oraz powtórnego związania rozerwanych nici
tradycji.
Tłumaczył Dariusz Konstantynów
Przypisy
1. D. SZELEST, Atribucyi kartin S. Riczczi i mastierow jego kruga, "Iskusstwo" 1982, nr 9,s. 84.
114
Battiście Caracciolemu. Typowym przykładem weneckiego
tenebroso było monumentalne płótno Kain łączone z działal-
nością Giovanniego Battisty Langettiego. Jako przykład
rzymskiego baroku zaprezentowano obraz Cirro Ferriego Bał-
wochwalstwo Salomona.
Na wystawie eksponowano po raz pierwszy dzieło przy-
pisywane Martino Altomontemu - Ostatnia Wieczerza. Obraz
ten, najprawdopodobniej przeznaczony do refektarza jednego
z lwowskich klasztorów, powstał na bazie kompozycji Ru-
bensa Uczta u Szymona Faryzeusza (Ermitaż). W trakcie
przygotowywania wystawy D. Szelest dokonał ustnej atrybu-
cji kilku niemieckich i austriackich obrazów z XVIII w.:
Zwiastowanie i Znalezienie Mojżesza Franza Xavera
Wagenschóna, Zuzanna i starcy autorstwa malarza z kręgu
Vincenta Fischera, Mojżeszprzed krzewem gorejącym Adama
Brauna, Mojżesz wydobywający wodę ze skały namalowany
przez twórcę z kręgu Johanna Chrysostomusa Wincka, Droga
do Emaus Franza Sigrista, Pokłon pasterzy Christiana Wilhel-
ma Ernsta Dietricha.
Na wystawie znalazły się także dzieła pochodzące z ko-
lekcji zamku w Podhorcach (obecnie na zamku w Olesku).
Eksponowano m. in. prace Szymona Czechowicza i jego
pracowni. Sześć płócien Czechowicza przedstawiało następu-
jące tematy: Archanioł Rafał z Tobiaszem, Umywanie nóg
Apostołom, Epifania, Ofiara w Listrze, Rzeź niewiniątek, Zło-
żenie do grobu. Kompozycje dwóch ostatnich obrazów wzo-
rowane były na dziełach Guido Reniego i Federica
Barocciego o tej samej tematyce.
Obok dzid sztuki zachodnioeuropejskiej na wystawie
umieszczono również kilka ruskich i ukraińskich ikon. Ukra-
ińskie malarstwo ikonowe reprezentowały ikony halickie z
XVI - XVIII w., których powstanie było ściśle związane z
formowaniem się rodzimego, ukraińskiego nurtu w malar-
stwie religijnym.
Konfrontacja dwóch artystycznych tradycji - bizantyńskiej
i zachodnioeuropejskiej - jaką udało się pokazać na wystawie
Opus sacrum, stworzyła warunki pozwalające łatwiej zrozumieć
odrębność i niezwykłość sytuacji, w której rozwijało się malar-
stwo sztalugowe Lwowa i Ziemi Lwowskiej.
Sztukę tego regionu reprezentowały dwa dzida wysta-
wione po raz pierwszy po kilkuletnich pracach konserwator-
skich. Jedno z nich to monumentalne płótno Jerozolima,
wykonane przez czeladnika malarskiego Jana Malinowskiego
w 1696 r. dla Bractwa Stauropigiańs kiego we Lwowie, jedyna
zachowana praca tego artysty. Kompozycja obrazu dzieli się
na dwie części: w górnym, zaokrąglonym polu przedstawiono
widok Jerozolimy ze sceną wjazdu Chrystusa; w centrum
umieszczono miniaturowy portret fundatora, a po jego prawej
stronie - sygnaturę artysty. W dolnym polu znalazło się
wyobrażenie Palestyny z zaznaczonymi miejscami, w których
przebywał Chrystus. Po prawej i lewej stronie przedstawiono
Kalwarię i Grób Pański oraz sceny Zwiastowania i Adoracji
Dzieciątka. Drugi obraz będący fragmentem kompozycji
Zdjęcie z krzyża jest dziełem anonimowego malarza z XVI
wieku pochodzącym z lwowskiej Katedry. Mimo wyraźnych
wpływów późnogotyckiego malarstwa północnego - nider-
landzkiego i niemieckiego (niewątpliwie autor wzorował się
na grafice) - odznacza się on wieloma cechami na tyle spe-
cyficznymi, że z dużym prawdopodobieństwem można
przypuszczać, iż jest to dzido artysty miejscowego. Obie
kompozycje otwierają mało znaną stronicę z historii malar-
stwa lwowskiego i obecnie są przedmiotem prac badawczych.
Wśród dzid eksponowanych po raz pierwszy znalazła się
też mała kompozycja typu bozzetto - Chrystus przed Piłatem.
Stary napis na odwrocie wskazuje na to, że obraz ten wyko-
nany w 1772 r. jest dziełem bliżej nie znanego włoskiego
malarza Antonio Tavellio, który na początku lat 70-tych
XVIII w. pracował we Lwowie i Dunajowie dla arcybiskupa
Hieronima Sierakowskiego oraz zatrudniony był przy pracach
konserwatorskich w lwowskiej Katedrze. Jest to jedno z
dwóch znanych dzieł tego malarza. Drugi obraz o identycz-
nych wymiarach zachował się w zbiorach Muzeum Narodo-
wego w Warszawie i zgodnie z napisem widniejącym na
odwrocie również znajdował się w zbiorach Sierakowskiego.
Podsumowując można stwierdzić, że wystawa Opus Sac-
rum dostarczyła wyjątkowo bogatego materiału do dalszych
dyskusji, poszukiwań i porównań.
Analiza naukowego dorobku Dmitrija Szelesta jest jesz-
cze przed nami. Poprzestańmy więc w tym miejscu na stwier-
dzeniu, że siłą, która przede wszystkim pobudzała jego
zawodową działalność, było dążenie do wyrwania z zapo-
mnienia i pokazania całemu światu bogactwa lwowskich ko-
lekcji oraz powtórnego związania rozerwanych nici
tradycji.
Tłumaczył Dariusz Konstantynów
Przypisy
1. D. SZELEST, Atribucyi kartin S. Riczczi i mastierow jego kruga, "Iskusstwo" 1982, nr 9,s. 84.
114