DOI Heft:
Nr. 2-3
DOI Artikel:Lorentz, Stanisław: O architekturze wileńskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48738#0163
Biuletyn Historii Sztuki
R.LV, 1993, Nr 2-3
PL ISSN 0006-3967
STANISŁAW LORENTZ
O ARCHITEKTURZE WILEŃSKIEJ
Wielkim kościołem gotyckim wybudowanym w
końcu XIV w.musiała być Katedra Wileńska. Świadczy
o tym krypta gotycka, odnaleziona w 1985 r., która była
grobowcem pierwszego biskupa wileńskiego, Andrzeja
Wasiłły, zmarłego w roku 1397. Rewelacją jest gotyckie
malowidło na tynku ściany przedstawiające Ukrzyżo-
wanie oraz postacie Marii i Magdaleny, bliskie w swym
charakterze gotyckim malowidłom Polski i Czech z
ostatniej ćwierci XIV w. Sądzić chyba można, że bu-
downiczowie i malarz pochodzili z Krakowa.
A z Gdańskiem wiążą późną gotycką architekturę
kościołów Bernardynów i Św. Anny. Ich architektem
był Michał Enkinger działający w Wilnie w pierwszych
latach XVI wieku. Głównym motywem zdobniczym
jest Orzeł i Pogoń
***
Wielkim mecenasem renesansu w Wilnie był woje-
woda wileński i hetman wielki litewski, posiadacz ogro-
mnej fortuny Olbracht Gasztołd, ojciec Stanisława, mę-
ża Barbary Radziwiłłówny. Pisze o nim Władysław
Pociecha w PSB: "...był czuły na wpływy kultury za-
chodniej, w szczególności renesansu polsko-włoskiego.
Dowodzi tego piękny renesansowy modlitewnik ilumi-
nowany, wykonany około 1528 r. na jego zamówienie".
Pamięć o Gasztołdzie uwiecznił w zbudowanej przez
niego kaplicy zwanej Gasztołdowską - pomnik grobo-
wy z marmuru - całopostaciowy, leżący - dzieło Ber-
nardinusa Zanobi de Gianottis.
Gasztołd dla odbudowy Katedry, która spaliła się w
roku 1530, sprowadził w roku 1534 Bernarda Zanobie-
go i Giovanniego Cini. Obaj byli przedstawicielami
renesansu włoskiego w jego toskańskiej odmianie. Obaj
czynni byli przy przebudowie dolnego Zamku, o którym
w 1579 r. w dziele o głównych miastach świata, pisano
że "jest bardzo rozległy, o obszernych komnatach i
wspaniałej budowie". Cini mieszkał na przemian w
Krakowie i Wilnie, tu dłużej i częściej, i może w Wilnie
też umarł i był pochowany w roku 1565. On to pewnie
II. 1. Wilno, kościół Misjonarzy, kruchta, 1 755-56.
Fot. W. Boberski
III. 1. Vilnius, 1'eglise des Missionnaires, le porche, 1 755-56.
Photo W. Boberski
153
R.LV, 1993, Nr 2-3
PL ISSN 0006-3967
STANISŁAW LORENTZ
O ARCHITEKTURZE WILEŃSKIEJ
Wielkim kościołem gotyckim wybudowanym w
końcu XIV w.musiała być Katedra Wileńska. Świadczy
o tym krypta gotycka, odnaleziona w 1985 r., która była
grobowcem pierwszego biskupa wileńskiego, Andrzeja
Wasiłły, zmarłego w roku 1397. Rewelacją jest gotyckie
malowidło na tynku ściany przedstawiające Ukrzyżo-
wanie oraz postacie Marii i Magdaleny, bliskie w swym
charakterze gotyckim malowidłom Polski i Czech z
ostatniej ćwierci XIV w. Sądzić chyba można, że bu-
downiczowie i malarz pochodzili z Krakowa.
A z Gdańskiem wiążą późną gotycką architekturę
kościołów Bernardynów i Św. Anny. Ich architektem
był Michał Enkinger działający w Wilnie w pierwszych
latach XVI wieku. Głównym motywem zdobniczym
jest Orzeł i Pogoń
***
Wielkim mecenasem renesansu w Wilnie był woje-
woda wileński i hetman wielki litewski, posiadacz ogro-
mnej fortuny Olbracht Gasztołd, ojciec Stanisława, mę-
ża Barbary Radziwiłłówny. Pisze o nim Władysław
Pociecha w PSB: "...był czuły na wpływy kultury za-
chodniej, w szczególności renesansu polsko-włoskiego.
Dowodzi tego piękny renesansowy modlitewnik ilumi-
nowany, wykonany około 1528 r. na jego zamówienie".
Pamięć o Gasztołdzie uwiecznił w zbudowanej przez
niego kaplicy zwanej Gasztołdowską - pomnik grobo-
wy z marmuru - całopostaciowy, leżący - dzieło Ber-
nardinusa Zanobi de Gianottis.
Gasztołd dla odbudowy Katedry, która spaliła się w
roku 1530, sprowadził w roku 1534 Bernarda Zanobie-
go i Giovanniego Cini. Obaj byli przedstawicielami
renesansu włoskiego w jego toskańskiej odmianie. Obaj
czynni byli przy przebudowie dolnego Zamku, o którym
w 1579 r. w dziele o głównych miastach świata, pisano
że "jest bardzo rozległy, o obszernych komnatach i
wspaniałej budowie". Cini mieszkał na przemian w
Krakowie i Wilnie, tu dłużej i częściej, i może w Wilnie
też umarł i był pochowany w roku 1565. On to pewnie
II. 1. Wilno, kościół Misjonarzy, kruchta, 1 755-56.
Fot. W. Boberski
III. 1. Vilnius, 1'eglise des Missionnaires, le porche, 1 755-56.
Photo W. Boberski
153