Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond [Hrsg.]: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond (3.1901-1902)

202

zet '). Men kan hierbij in het midden laten of Rembrandt zich
daarbij heeft laten leiden door zijn aanleg en ondervinding in vroe-
gere werken alleen, of dat hij zich rekenschap heeft gegeven van de
wetten der perspectief, maar ik geloof niet, dat men mag betwijfelen
dat hij, en zijn voorgangers, waaronder de eerste van wien wij
hooren, Apelles is geweest, willens en wetens gestreefd hebben naar
het effect waar Brücke op wijst. Hoe minder bekend nog de rede-
nen waren die het verschijnsel deden ontstaan, hoe begrijpelijker
het is, dat de kunstenaars dit middel om natuurlijk te schijnen niet
hebben versmaad.

27 December 1901. J. Six.

Herstelling van zwaar geroest oud ijzerwerk.

In het eerste deel van dit Bklletin (p. 80) vestigde ik de
aandacht op het boekje van Rathgen over de bewaring van oud-
heden in de Berlijnsche musea Onlangs heb ik den heer P. Lankelma
(Choorstraat te Utrecht) in kennis gesteld met de methode van
behandeling van ijzeren voorwerpen, die mijne bijzondere aandacht
getrokken had. Toen hij zich deze behandeling had eigengemaakt,
heb ik hem achtereenvolgens alle ijzeren voorwerpen van mijn
museum toevertrouwd, die nog in den ouden toestand verkeerden
en geheel met roest bedekt waren. Het resultaat was buitengemeen
bevredigend. Oude zwaarden, vroeger roestige massa's min of meer
in den vorm van zwaarden, werden thans weder gewone ijzeren
voorwerpen, op sommige plaatsen zelfs nog eenigszins glanzend;
onder de roestlaag der gevesten kwamen fraaie ornamenten te
voorschijn; hier en daar blonk weder een ingelegd figuurtje van
zilver of koper; op sommige stukken werd zelfs het kleine merk
van den zwaardveger teruggevonden.

Een merkwaardig resultaat gaf de behandeling van de ketting
van een put, die blijkbaar met den emmer naar beneden gevallen
was. In het water was de emmer natuurlijk verrot en de op elkaar
liggende ijzeren stangen, waaruit de ketting bestond, waren samen-
geroest tot ééne vaste massa. Niet alleen is deze klomp thans weder
losgemaakt en zijn de stangen zelfs als van ouds om de verbindings-
oogen beweegbaar, maar het ornament van gedraaide lijnen, waar-
mede de stangen versierd zijn, en het aardig bewerkte smeedwerk
van den haak zijn op nieuw volkomen zichtbaar.

Maar het meest verrassend was het resultaat der behandeling van

1) Ik kan niet nalaten hier ook de aandacht te vestigen op een andere plaats van dit
werkje van Brücke blz. 129—131, waar hij reeds in 1S7S op wetenschappelijke gronden heeft
uiteengezet, waarom een schilderij als ade Nachtwacht", de woorden zijn alsof zij voor dit
werk gekozen waren, heter op licht van ter zijde dan van boven voldoet.