DOI article:
Mączyński, Ryszard: Warszawska konfesia rzymskich me̜czenników
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0071
WARSZAWSKA KONFESJA RZYMSKICH MĘCZENNIKÓW
21. Płyciny cokołów: a) ołtarza głównego w kościele pijarów w Łowiczu, b) ołtarza w rumień transeptu
w kościele karmelitów w Warszawie, c) ołtarza bocznego w kościele misjonarzy w Warszawie. Fot. R. Mą-
czyński.
ich składzie przeważają lilie, pomiędzy które gdzie-
niegdzie wpleciono rozwijającą się różę, bądź spięte
w pęczki, nie dające się bliżej określić, niewielkie
kwiatki. Identyczne, tak pod względem doboru roś-
lin, jak i schematyzmu ujęcia mięsistych, sztywnych
płatków, są festony ołtarza głównego w Łowiczu,
podczas gdy dekoracje ostatnich dzieł pracowni Ber-
natowicza odróżnia nie tylko zestaw gatunkowy kwia-
tów (dominują róże lub lilie), lecz przede wszystkim
większa swoboda i subtelność ich ukształtowania (il.
23a, b, c).
Podobieństwa pomiędzy konfesją śś. Pryma i Fe-
licjana a wspomnianymi ołtarzami widoczne są rów-
nież w zakresie detalu architektonicznego — typu
°raz sposobu - opracowania kompozytowych kapiteli.
Proste, oszczędnie zdobione głowice powstały nie-
wątpliwie na podstawie tego samego modelu, w kon-
kretnych wypadkach nieznacznie modyfikowanego
rodzajem kimationu czy formą ślimacznic (il. 24a, b,
c)- Różnice dotyczą raczej charakteru liści oplatają-
cych kosze kapiteli, potwierdza się tu bowiem już
Wcześniej poczynione spostrzeżenie o nieco większej
naięsistości akantu konfesji. Choć gwoli ścisłości na-
leży stwierdzić, że i ołtarze Bernatowiczowskie nie
stanowią pod tym względem zespołu zupełnie jedno-
litego.
Wysokim poziomem artystycznym odznacza się
rzeźba Zmartwychwstałego ze zwieńczenia hełmu
baldachimowego cyborium (il. 25). Chrystus ukazany
został jako młody, krępy mężczyzna o muskularnej,
lecz delikatnie, naturalnie modelowanej budowie cia-
ła. Wyraźnie skontrastowano spokój i głęboką zadu-
mę malującą się na obliczu z dynamiczną formą
zarostu, układu całej figury i przepasanego na bio-
drach perizonium. Twarz o regularnych, klasycyzu-
jących rysach okalają długie sploty „wężowato” wi-
jących się włosów, silny kontrapost nadaje całej syl-
wetce esowaty, pełen ekspresji kształt, zaś materia,
nie podporządkowana ani postaci, ani prawu ciążenia,
II. 22. Ornamenty dekorujące: a) piedestał ołtarza
Słomczyńskiego. Fot. W. Wolny, b) fryz ołtarza w ra-
mieniu transeptu w kościele karmelitów w Warszawie.
Fot. R. Mączyński.
63
21. Płyciny cokołów: a) ołtarza głównego w kościele pijarów w Łowiczu, b) ołtarza w rumień transeptu
w kościele karmelitów w Warszawie, c) ołtarza bocznego w kościele misjonarzy w Warszawie. Fot. R. Mą-
czyński.
ich składzie przeważają lilie, pomiędzy które gdzie-
niegdzie wpleciono rozwijającą się różę, bądź spięte
w pęczki, nie dające się bliżej określić, niewielkie
kwiatki. Identyczne, tak pod względem doboru roś-
lin, jak i schematyzmu ujęcia mięsistych, sztywnych
płatków, są festony ołtarza głównego w Łowiczu,
podczas gdy dekoracje ostatnich dzieł pracowni Ber-
natowicza odróżnia nie tylko zestaw gatunkowy kwia-
tów (dominują róże lub lilie), lecz przede wszystkim
większa swoboda i subtelność ich ukształtowania (il.
23a, b, c).
Podobieństwa pomiędzy konfesją śś. Pryma i Fe-
licjana a wspomnianymi ołtarzami widoczne są rów-
nież w zakresie detalu architektonicznego — typu
°raz sposobu - opracowania kompozytowych kapiteli.
Proste, oszczędnie zdobione głowice powstały nie-
wątpliwie na podstawie tego samego modelu, w kon-
kretnych wypadkach nieznacznie modyfikowanego
rodzajem kimationu czy formą ślimacznic (il. 24a, b,
c)- Różnice dotyczą raczej charakteru liści oplatają-
cych kosze kapiteli, potwierdza się tu bowiem już
Wcześniej poczynione spostrzeżenie o nieco większej
naięsistości akantu konfesji. Choć gwoli ścisłości na-
leży stwierdzić, że i ołtarze Bernatowiczowskie nie
stanowią pod tym względem zespołu zupełnie jedno-
litego.
Wysokim poziomem artystycznym odznacza się
rzeźba Zmartwychwstałego ze zwieńczenia hełmu
baldachimowego cyborium (il. 25). Chrystus ukazany
został jako młody, krępy mężczyzna o muskularnej,
lecz delikatnie, naturalnie modelowanej budowie cia-
ła. Wyraźnie skontrastowano spokój i głęboką zadu-
mę malującą się na obliczu z dynamiczną formą
zarostu, układu całej figury i przepasanego na bio-
drach perizonium. Twarz o regularnych, klasycyzu-
jących rysach okalają długie sploty „wężowato” wi-
jących się włosów, silny kontrapost nadaje całej syl-
wetce esowaty, pełen ekspresji kształt, zaś materia,
nie podporządkowana ani postaci, ani prawu ciążenia,
II. 22. Ornamenty dekorujące: a) piedestał ołtarza
Słomczyńskiego. Fot. W. Wolny, b) fryz ołtarza w ra-
mieniu transeptu w kościele karmelitów w Warszawie.
Fot. R. Mączyński.
63