DOI Artikel:
Kałamajska-Saeed, Maria: Polichromia w Boćkach i jej domniemany twórca J.W. Neunhertz
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0086
MARIA KAŁAMAJSKA-SAEED
II. 6. Jerzy W. Neunhertz, płn. wycinek malowidła w kopule, 1738.
Fot. M. Bronarski.
celu przyciągnięcie prawosławnych do Kościoła ka-
tolickiego.
Na zachodniej połaci kopuły, ponad głowami zgro-
madzonych w nawie wiernych, widnieją wyobrażenia
świętych patronów Polski i Litwy. Oni to jako pierw-
si biorą obecnych w kościele pod swoją opiekę. Ich
postacie, znajdujące się w sensie dosłownym i prze-
nośnym najbliżej swego ludu, rozpoczynają od pra-
wej i od lewej krąg świętych, wśród których — jak
to już wcześniej wspomniano — wyróżnieni zostali
patroni reformatów, zarówno całego zakonu (Fran-
ciszek, Antoni, Bernardyn), jak i jego polskiej pro-
wincji (Piotr z Alkantary i Jan Kapistran). Do wy-
mienionych wątków treściowych dochodzi więc jesz-
cze jeden — wątek patronów sprawujących szczegól-
ną opiekę nad miejscowym ludem i tutejszą rodziną
zakonną.
Pozostaje do omówienia treściowe i formalne po-
wiązanie w spójną całość malowideł na żaglach i w
czaszy kopuły. Anioły przedstawione na ścianach
żagli stanowią w sensie kompozycyjnym wspólną
grupę z tymi, które pomiędzy dwoma wschodnimi
żaglami wlatują w strefę kopuły. Wszystkie razem,
łącząc się ze świętymi, tworzą pochód niosący przed
tron Boski dary ofiarne — narzędzia i symbole Męki
Pańskiej, a więc ofiary Chrystusa, będącej aktem
odkupienia ludzkości.
Konstrukcyjna funkcja żagli, na których wspiera
się kopuła, wykorzystana została dla podkreślenia
wagi, jaką ma wymowa treściowa umieszczonych tu
symboli Męki Pańskiej. Zawarta jest w tym myśl
o znaczeniu zasadniczym dla pełnego odczytania sen-
su ideowego całej polichromii. Obie jej części — na-
malowane na żaglach i czaszy kopuły — składają się
na jednorodną całość, której treścią jest zbawcza
rola pośrednictwa Matki Boskiej i świętych, wspar-
tego na fundamencie Odkupienia przez ofiarę Krzy-
ża, tak jak kopuła wsparta jest na wspierających ją
żaglach.
Walory artystyczne i problem autorstwa.
Przeprowadzenie udanej konserwacji pozwoliło
nareszcie na ujawnienie wybitnych walorów arty-
stycznych polichromii boćkowskiej. Jej zwarta, prze-
myślana kompozycja zrealizowana została z dużym
rozmachem. Poszczególne postacie przedstawione w
zróżnicowanych pozach, ukazane są częstokroć w
śmiałych i znakomicie wykonanych skrótach perspek-
tywicznych — np. św. Franciszek z Asyżu o niezwykle
78
II. 6. Jerzy W. Neunhertz, płn. wycinek malowidła w kopule, 1738.
Fot. M. Bronarski.
celu przyciągnięcie prawosławnych do Kościoła ka-
tolickiego.
Na zachodniej połaci kopuły, ponad głowami zgro-
madzonych w nawie wiernych, widnieją wyobrażenia
świętych patronów Polski i Litwy. Oni to jako pierw-
si biorą obecnych w kościele pod swoją opiekę. Ich
postacie, znajdujące się w sensie dosłownym i prze-
nośnym najbliżej swego ludu, rozpoczynają od pra-
wej i od lewej krąg świętych, wśród których — jak
to już wcześniej wspomniano — wyróżnieni zostali
patroni reformatów, zarówno całego zakonu (Fran-
ciszek, Antoni, Bernardyn), jak i jego polskiej pro-
wincji (Piotr z Alkantary i Jan Kapistran). Do wy-
mienionych wątków treściowych dochodzi więc jesz-
cze jeden — wątek patronów sprawujących szczegól-
ną opiekę nad miejscowym ludem i tutejszą rodziną
zakonną.
Pozostaje do omówienia treściowe i formalne po-
wiązanie w spójną całość malowideł na żaglach i w
czaszy kopuły. Anioły przedstawione na ścianach
żagli stanowią w sensie kompozycyjnym wspólną
grupę z tymi, które pomiędzy dwoma wschodnimi
żaglami wlatują w strefę kopuły. Wszystkie razem,
łącząc się ze świętymi, tworzą pochód niosący przed
tron Boski dary ofiarne — narzędzia i symbole Męki
Pańskiej, a więc ofiary Chrystusa, będącej aktem
odkupienia ludzkości.
Konstrukcyjna funkcja żagli, na których wspiera
się kopuła, wykorzystana została dla podkreślenia
wagi, jaką ma wymowa treściowa umieszczonych tu
symboli Męki Pańskiej. Zawarta jest w tym myśl
o znaczeniu zasadniczym dla pełnego odczytania sen-
su ideowego całej polichromii. Obie jej części — na-
malowane na żaglach i czaszy kopuły — składają się
na jednorodną całość, której treścią jest zbawcza
rola pośrednictwa Matki Boskiej i świętych, wspar-
tego na fundamencie Odkupienia przez ofiarę Krzy-
ża, tak jak kopuła wsparta jest na wspierających ją
żaglach.
Walory artystyczne i problem autorstwa.
Przeprowadzenie udanej konserwacji pozwoliło
nareszcie na ujawnienie wybitnych walorów arty-
stycznych polichromii boćkowskiej. Jej zwarta, prze-
myślana kompozycja zrealizowana została z dużym
rozmachem. Poszczególne postacie przedstawione w
zróżnicowanych pozach, ukazane są częstokroć w
śmiałych i znakomicie wykonanych skrótach perspek-
tywicznych — np. św. Franciszek z Asyżu o niezwykle
78