DOI article:
Woźniak, Michał F.: Wpływy augsburskie w zlotnictwie gdańskim XVII-XVIII stulecia
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0104
MICHAŁ WOŻNIAK
II. 1. Johann Gottfried Holi, taca, 1683, Wilanów. Fot. Muzeum Narodowe
w Warszawie.
stycznia 1718 r. Opinię Rembowskiej podtrzymuje
Roman Nielubszyc0 choć jego zdaniem związki tego
twórcy ze złotnictwem południe wo-niemieckim są
bardzo nikłe, a świadczyć o nich mogą jedynie stopa
i nodus kielicha z kościoła św. Józefa w Gdańsku,
wykonane w r. 17567. Dodajmy, że kielich ten bar-
dziej przypomina zabytki złotnictwa środkowej Nad-
renii, ponieważ zaś w twórczości Schlaubitza jest
dziełem odosobnionym pod względem stylistycznym,
może pochodzić spod ręki czeladnika zatrudnionego
w warsztacie mistrza. Trudno też przyjąć, że po
przeszło dwudziestoletniej działalności w Gdańsku
nagle ożyły wspomnienia wędrówki czeladniczej; bar-
dziej uzasadnione wydaje się obserwowanie wpływów
zewnętrznych w pierwszych latach samodzielnej pra-
cy. Trudno też zgodzić się z przytoczonym argumen-
tem związków rodzinnych. W dniu śmierci Beniami-
na Johann Gottfried nie miał ukończonych jedenastu
lat, na naukę w warsztacie przyjmowano zaś starszych
chłopców (w Augsburgu dwunastoletnich)8, a ten
musiałby jeszcze odbyć długą i uciążliwą podróż.
„Geografię wpływów” określano z reguły na pod-
stawie faktów takich, jak np. miejsce urodzenia złot-
nika, nie próbując uzasadnić sądu analizą zachowa-
nych dzieł. Trzech złotników gdańskich pochodziło
z Augsburga: Elias Holi (mistrz w 1629 r.)8, Hiero-
nymus I Holi (mistrz w 1649 r.)10 oraz Andreas Haidt
(mistrz w 1686 r.)11. Do nich i Czihak, i Rembowska
■ R. NIELUBSZYC, Jan Gotfryd Schlaubltz — gdański
złotnik XVIII wieku, „Biul. Hist. Sztuki” XXXVIII, 1976,
nr 3, s. 239. Ostatnio przekonanie takie wyraził również
J. SAMEK (Polskie rzemiosło artystyczne — czasy nowo-
żytne, Warszawa 1934, s. 315), jak więc widać, stało się ono
przyjętym w nauce polskiej stwierdzeniem.
’ NIELUBSZYC, O.C., S. 248, ił. 16; — por. też CZIHAK,
o.c., tabl. X.
8 SELING, o.c., s. 9.
• A. R. CHODYNSKI, Uwagi o złotnikach l srebrnikach
działających w Gdańsku, „Biul. Hist. Sztuki” XXXVIII,
1976, nr 2, s. 110.
10 CZIHAK, o.c., s. 62, nr 352; — REMBOWSKA, Gdań-
ski cech złotników..., o.c., s. 184; według REMBOWSKIEJ i
CHODYNSKIEGO (o.c., s. 110) obywatel w tym samym roku,
według CZIHAKA (l.c.) w 1651.
11 CZIHAK, o.c., s. 67, nr 388; według CZIHAKA obywa-
tel w 1690, według CHODYŃSKIEGO (o.c., s. 110) już w
1685, REMBOWSKA natomiast (Gdański cech złotników...,
o.c., s. 205) odnotowuje jedynie jego pobyt w Gdańsku w
1680—1702.
96
II. 1. Johann Gottfried Holi, taca, 1683, Wilanów. Fot. Muzeum Narodowe
w Warszawie.
stycznia 1718 r. Opinię Rembowskiej podtrzymuje
Roman Nielubszyc0 choć jego zdaniem związki tego
twórcy ze złotnictwem południe wo-niemieckim są
bardzo nikłe, a świadczyć o nich mogą jedynie stopa
i nodus kielicha z kościoła św. Józefa w Gdańsku,
wykonane w r. 17567. Dodajmy, że kielich ten bar-
dziej przypomina zabytki złotnictwa środkowej Nad-
renii, ponieważ zaś w twórczości Schlaubitza jest
dziełem odosobnionym pod względem stylistycznym,
może pochodzić spod ręki czeladnika zatrudnionego
w warsztacie mistrza. Trudno też przyjąć, że po
przeszło dwudziestoletniej działalności w Gdańsku
nagle ożyły wspomnienia wędrówki czeladniczej; bar-
dziej uzasadnione wydaje się obserwowanie wpływów
zewnętrznych w pierwszych latach samodzielnej pra-
cy. Trudno też zgodzić się z przytoczonym argumen-
tem związków rodzinnych. W dniu śmierci Beniami-
na Johann Gottfried nie miał ukończonych jedenastu
lat, na naukę w warsztacie przyjmowano zaś starszych
chłopców (w Augsburgu dwunastoletnich)8, a ten
musiałby jeszcze odbyć długą i uciążliwą podróż.
„Geografię wpływów” określano z reguły na pod-
stawie faktów takich, jak np. miejsce urodzenia złot-
nika, nie próbując uzasadnić sądu analizą zachowa-
nych dzieł. Trzech złotników gdańskich pochodziło
z Augsburga: Elias Holi (mistrz w 1629 r.)8, Hiero-
nymus I Holi (mistrz w 1649 r.)10 oraz Andreas Haidt
(mistrz w 1686 r.)11. Do nich i Czihak, i Rembowska
■ R. NIELUBSZYC, Jan Gotfryd Schlaubltz — gdański
złotnik XVIII wieku, „Biul. Hist. Sztuki” XXXVIII, 1976,
nr 3, s. 239. Ostatnio przekonanie takie wyraził również
J. SAMEK (Polskie rzemiosło artystyczne — czasy nowo-
żytne, Warszawa 1934, s. 315), jak więc widać, stało się ono
przyjętym w nauce polskiej stwierdzeniem.
’ NIELUBSZYC, O.C., S. 248, ił. 16; — por. też CZIHAK,
o.c., tabl. X.
8 SELING, o.c., s. 9.
• A. R. CHODYNSKI, Uwagi o złotnikach l srebrnikach
działających w Gdańsku, „Biul. Hist. Sztuki” XXXVIII,
1976, nr 2, s. 110.
10 CZIHAK, o.c., s. 62, nr 352; — REMBOWSKA, Gdań-
ski cech złotników..., o.c., s. 184; według REMBOWSKIEJ i
CHODYNSKIEGO (o.c., s. 110) obywatel w tym samym roku,
według CZIHAKA (l.c.) w 1651.
11 CZIHAK, o.c., s. 67, nr 388; według CZIHAKA obywa-
tel w 1690, według CHODYŃSKIEGO (o.c., s. 110) już w
1685, REMBOWSKA natomiast (Gdański cech złotników...,
o.c., s. 205) odnotowuje jedynie jego pobyt w Gdańsku w
1680—1702.
96