DOI Artikel:
Woźniak, Michał F.: Wpływy augsburskie w zlotnictwie gdańskim XVII-XVIII stulecia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0118
MICHAŁ WOŻNIAK
II. 14. Andreas Mackensen, monstrancja z katedry
w Pelplinie, ok. 1646. Fot. W. Górski
II. 15. Matthdus Blank (?), monstrancja z kościoła
karmelitów w Czernej, ok. 1640. Fot. M. Woźniak.
dowanie dominująca nad podstawą gloria w kształ-
cie mandorli, z wyciętym w niej również dużym, ser-
cowym reseiwaculum. Takie formy ostensoriów pro-
mienistych pojawiają się najwcześniej w Augsburgu
ok. 1670 roku, np. monstrancja wykonana przez
Hansa Franza Fesenmayra ok. 1670 (Passawa, ka-
tedra) czy monstrancja Martina Mayra z 1683 roku
(Altshausen, Wiirttemberg, kościół par.) (il. 13ab)77.
W ostatnich latach XVII stulecia glorie uzyskują zde-
cydowanie wydłużony kształt zgodny z ogólną ten-
dencją do uwysmuklenia monstrancji, rozmiary re-
servaculum zostają poważnie zmniejszone, zaś wokół
niego pojawia się coraz bujniejsza dekoracja figu-
ralno-ornamentalna, która przysłania prawie całko-
wicie warstwę promieni, a przez swe plastyczne
ukształtowanie zaciera płaskość glorii (Hans Jakob
II Wild ok. 1686, w kościele w Seeon, Górna Bawaria;
nieatrybuowana w kościele św. Jana w Salzburgu;
Johann Joachim I Lutz ok. 1690—1695 w kościele w
Hipoltstein w Środkowej Frankonii, czy wreszcie
Johannes Zeckel w kościele odpustowym w Dettel-
bach w Dolnej Frankonii)78. Ostensorium lubiszewskie
odpowiada zatem najbardziej wariantowi augsbur-
skiemu z ok. 1675—1685. Czy jednak autor rozpatry
wanego zabytku zasugerował się bezpośrednio wzo-
rami augsburskimi, czy też zaznajomił się z takim
typem ostensorium w jednym z ośrodków, które już
w ostatniej ćwierci XVII wieku przejęły to rozwiąza-
nie? Spotyka się je bowiem zarówno pośród wytwór-
czości złotników innych miast południowo-niemieckich,
n SELING, o.c., 11. 300—301.
« Ibidem, il. 304 , 305, 307; — WEINGARTNER, o.c., 11.
178.
110
II. 14. Andreas Mackensen, monstrancja z katedry
w Pelplinie, ok. 1646. Fot. W. Górski
II. 15. Matthdus Blank (?), monstrancja z kościoła
karmelitów w Czernej, ok. 1640. Fot. M. Woźniak.
dowanie dominująca nad podstawą gloria w kształ-
cie mandorli, z wyciętym w niej również dużym, ser-
cowym reseiwaculum. Takie formy ostensoriów pro-
mienistych pojawiają się najwcześniej w Augsburgu
ok. 1670 roku, np. monstrancja wykonana przez
Hansa Franza Fesenmayra ok. 1670 (Passawa, ka-
tedra) czy monstrancja Martina Mayra z 1683 roku
(Altshausen, Wiirttemberg, kościół par.) (il. 13ab)77.
W ostatnich latach XVII stulecia glorie uzyskują zde-
cydowanie wydłużony kształt zgodny z ogólną ten-
dencją do uwysmuklenia monstrancji, rozmiary re-
servaculum zostają poważnie zmniejszone, zaś wokół
niego pojawia się coraz bujniejsza dekoracja figu-
ralno-ornamentalna, która przysłania prawie całko-
wicie warstwę promieni, a przez swe plastyczne
ukształtowanie zaciera płaskość glorii (Hans Jakob
II Wild ok. 1686, w kościele w Seeon, Górna Bawaria;
nieatrybuowana w kościele św. Jana w Salzburgu;
Johann Joachim I Lutz ok. 1690—1695 w kościele w
Hipoltstein w Środkowej Frankonii, czy wreszcie
Johannes Zeckel w kościele odpustowym w Dettel-
bach w Dolnej Frankonii)78. Ostensorium lubiszewskie
odpowiada zatem najbardziej wariantowi augsbur-
skiemu z ok. 1675—1685. Czy jednak autor rozpatry
wanego zabytku zasugerował się bezpośrednio wzo-
rami augsburskimi, czy też zaznajomił się z takim
typem ostensorium w jednym z ośrodków, które już
w ostatniej ćwierci XVII wieku przejęły to rozwiąza-
nie? Spotyka się je bowiem zarówno pośród wytwór-
czości złotników innych miast południowo-niemieckich,
n SELING, o.c., 11. 300—301.
« Ibidem, il. 304 , 305, 307; — WEINGARTNER, o.c., 11.
178.
110