DOI Artikel:
Woźniak, Michał F.: Wpływy augsburskie w zlotnictwie gdańskim XVII-XVIII stulecia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0121
WPŁYWY AUGSBURSKIE W ZŁOTNICTWIE GDAŃSKIM XVII I XVIII STULECIA
18. a) Gloria monstrancji w Czernej, fragm. U. 15. Fot. M. Woźniak; b) Gloria monstrancji w Łasku,
jragm U. 16. Fot. M. Woźniak.
wił ją w 1646 r. wikariusz Wit Hermeskiel (il. 14)88.
Opatrzona została na kryzie znakiem miejskim Gdań-
ska i mistrzowskim Andreasa I Mackensena, mistrza
cechu od roku 1643 do swej śmierci w 167789. Jest
więc ona bezsprzecznie jedną z najwcześniejszych
realizacji typu słonecznego nie tylko w Polsce, ale
także w całej Europie środkowej. Najbliższe, ude-
rzające wręcz analogie posiada w trzech ostensoriach
ss Wzmiankowana kilkakrotnie: R. FRYDRYCHOWICZ,
Geschichte der Cisterclenserabtei Pelplin und ihre Bau-
and Kunstdenkmdler, Dusseldorf 1905, s. 523, 11. 98; — CZI-
HAK, o.c., s. 60, nr 337, poz. 10; — B. MAKOWSKI, Sztuka
na Pomorzu, Warszawa 1932, s. 201; — A. HOLlNSKI, The
Gold Chalice of the Virgin Barbara Knutówna, „The Bur-
lington Magazine” August 1955, s. 259; — I. REMBOW-
SKA, Andrzej Mackensen I — złotnik gdański (XVII w.),
„Rocznik Gdański” XXIII, 1964, s. 180; — A. FISCHINGER,
Uwagi nad twórczością A. Mackensena I złotnika krakow-
skiego i gdańskiego, „Sprawozdania PAN Oddz. Kraków”
XIII za r. 1969, Kraków 1970, s. 174; — REMBOWSKA, Gdań-
ski cech.., o.c., s. 135, 193, poz. 52, il. 18; — J. CIEMNO-
ŁONSKI, J. St. PASIERB, Pelplin, Wrocław—Warszawa—
—Kraków—Gdańsk 1978, s. 256—8, il. 36—37; — J, SAMEK,
Mackensen Andrzej I [w:] PSB, t. XIX, 1974, s. 83; — I.
REMBOWSKA, Andrzej Mackensen (Mackenson) I (? — po
1670 r.), złotnik gdański [w:] Zasłużeni łudzie Pomorza
Nadwiślańskiego XVII wieku. Szkice biograficzne, Wrocław
Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1982, s. 129; — SA-
MEK, Polskie rzemiosło..., o.c., s. 83. Jedynie Rembowska
i Pasierb stwierdzają naprawy dokonane przez Jo-
hanna Jode w 1 poł. XVIII w., przy czym miał on wykonać
— wedle Pasierba — całą zewnętrzną obręcz glorii wraz
z promieniami. Srebro całkowicie złocone, stopa repuso-
wana w grubej blasze, pozostałe partie, w tym aplikowana
dekoracja i medaliony na stopie odlewane. H. 81; H.
glorii 51,5; 0 glorii 34; szer. max 39; rozpiętość stopy 27 X
X 22. Znakowana na kryzie stopy cechą miejską Gdańska
oraz mistrzowską „AM”, na dolnym promieniu glorii ce-
chą miejską Gdańska oraz mistrzowską JODE (gdzie lit. E
zawarta w brzuszku lit. D); dwa ostatnie znaki odnoszą się
do naprawy Johanna Jode, czynnego w latach 1707—1743
(CZIHAK, o.c., s. 78, nr 425), obejmującej wyłącznie trzpień
wraz z sąsiednimi dwoma promieniami, na którym osadzona
jest gloria. Pod spodem kryzy grawer. inskrypcja: + EX
PATRIMONIO. VEN. P. D. VITI HERMESKEL. TREVIREN:
PROFESSI & VICARII CART. PARADISI B. V. MARIA.
1646
» CZIHAK, o.c., s. 59n, nr 337; — L. LEPSZY, Przemysł
złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 86, nr 106; — REMBOW-
SKA, Andrzej Mackensen I — złotnik gdański (XVII w.)...,
113
18. a) Gloria monstrancji w Czernej, fragm. U. 15. Fot. M. Woźniak; b) Gloria monstrancji w Łasku,
jragm U. 16. Fot. M. Woźniak.
wił ją w 1646 r. wikariusz Wit Hermeskiel (il. 14)88.
Opatrzona została na kryzie znakiem miejskim Gdań-
ska i mistrzowskim Andreasa I Mackensena, mistrza
cechu od roku 1643 do swej śmierci w 167789. Jest
więc ona bezsprzecznie jedną z najwcześniejszych
realizacji typu słonecznego nie tylko w Polsce, ale
także w całej Europie środkowej. Najbliższe, ude-
rzające wręcz analogie posiada w trzech ostensoriach
ss Wzmiankowana kilkakrotnie: R. FRYDRYCHOWICZ,
Geschichte der Cisterclenserabtei Pelplin und ihre Bau-
and Kunstdenkmdler, Dusseldorf 1905, s. 523, 11. 98; — CZI-
HAK, o.c., s. 60, nr 337, poz. 10; — B. MAKOWSKI, Sztuka
na Pomorzu, Warszawa 1932, s. 201; — A. HOLlNSKI, The
Gold Chalice of the Virgin Barbara Knutówna, „The Bur-
lington Magazine” August 1955, s. 259; — I. REMBOW-
SKA, Andrzej Mackensen I — złotnik gdański (XVII w.),
„Rocznik Gdański” XXIII, 1964, s. 180; — A. FISCHINGER,
Uwagi nad twórczością A. Mackensena I złotnika krakow-
skiego i gdańskiego, „Sprawozdania PAN Oddz. Kraków”
XIII za r. 1969, Kraków 1970, s. 174; — REMBOWSKA, Gdań-
ski cech.., o.c., s. 135, 193, poz. 52, il. 18; — J. CIEMNO-
ŁONSKI, J. St. PASIERB, Pelplin, Wrocław—Warszawa—
—Kraków—Gdańsk 1978, s. 256—8, il. 36—37; — J, SAMEK,
Mackensen Andrzej I [w:] PSB, t. XIX, 1974, s. 83; — I.
REMBOWSKA, Andrzej Mackensen (Mackenson) I (? — po
1670 r.), złotnik gdański [w:] Zasłużeni łudzie Pomorza
Nadwiślańskiego XVII wieku. Szkice biograficzne, Wrocław
Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1982, s. 129; — SA-
MEK, Polskie rzemiosło..., o.c., s. 83. Jedynie Rembowska
i Pasierb stwierdzają naprawy dokonane przez Jo-
hanna Jode w 1 poł. XVIII w., przy czym miał on wykonać
— wedle Pasierba — całą zewnętrzną obręcz glorii wraz
z promieniami. Srebro całkowicie złocone, stopa repuso-
wana w grubej blasze, pozostałe partie, w tym aplikowana
dekoracja i medaliony na stopie odlewane. H. 81; H.
glorii 51,5; 0 glorii 34; szer. max 39; rozpiętość stopy 27 X
X 22. Znakowana na kryzie stopy cechą miejską Gdańska
oraz mistrzowską „AM”, na dolnym promieniu glorii ce-
chą miejską Gdańska oraz mistrzowską JODE (gdzie lit. E
zawarta w brzuszku lit. D); dwa ostatnie znaki odnoszą się
do naprawy Johanna Jode, czynnego w latach 1707—1743
(CZIHAK, o.c., s. 78, nr 425), obejmującej wyłącznie trzpień
wraz z sąsiednimi dwoma promieniami, na którym osadzona
jest gloria. Pod spodem kryzy grawer. inskrypcja: + EX
PATRIMONIO. VEN. P. D. VITI HERMESKEL. TREVIREN:
PROFESSI & VICARII CART. PARADISI B. V. MARIA.
1646
» CZIHAK, o.c., s. 59n, nr 337; — L. LEPSZY, Przemysł
złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 86, nr 106; — REMBOW-
SKA, Andrzej Mackensen I — złotnik gdański (XVII w.)...,
113