Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

KRONIKA

sztuki, kierował się wyłącznie chęcią ochrony dzieł
przed grożącym im zniszczeniem i wywoził je od
razu z myślą o przekazaniu do muzeum.
W Delfach przez trzy dni toczyły się obrady. Te-
mat ramowy Kongresu Sztuka współczesna a świat
grecki obejmował cztery bardziej szczegółowe zespo-
ły zagadnień: 1) Grecka filozofia i nauka a współ-
czesna praktyka artystyczna, 2) Współczesna twór-
czość artystyczna a greckie systemy estetyczne, 3)
Formy i style Hellady. Apel do sztuki dzisiejszej
i nieufność wobec niej, 4) Żywotność mitów greckich
we współczesnej myśli twórczej.
Wygłoszono około trzydziestu referatów, przy czym
szczególne zainteresowanie wzbudził drugi i czwarty
blok tematyczny. Wielu mówców koncentrowało się
na śledzeniu wpływów i „obecności” sztuki greckiej
we współczesnej sztuce ich krajów. Interesująco roz-
patrywali te zagadnienia Gertrud Sutton na przykła-
dzie duńskim, Liam Kelly — irlandzkim, a Borys
Petkovski —■ macedońskim. O związkach abstrakcyj-
nego ekspresjonizmu w Stanach Zjednoczonych ze
sztuką grecką, a ściślej z grecką mitologią, mówiła
Barbara Cavaliere z Nowego Jorku, podkreślając
między innymi nowe twórcze podejście takich artys-
tów jak Rothko, Gottlieb, Newman do idei platońskiej
i greckiej mitologii, traktujących mity jako źródło
świeżej, współczesnej inspiracji. Platońską ideę kos-
mosu podjętą przez malarstwo postmodernistyczne
opisała w swym erudycyjnym wystąpieniu Slava Sve-
rakova z Irlandii, a Elisabeth Haglund (Szwecja) po-
ruszyła problem narcyzmu w sztuce neoekspresjoni-
stycznej. Marina Lambraki-Plaka (Grecja) poddała
interesującej analizie obraz Apellesa traktując obiekt
jako pierwsze „dzieło otwarte”. Georges Charbonnier
(Francja) szeroko rozpatrzył problemy współczesnej
kreacji artystycznej, w różnoraki sposób nawiązującej
do greckich systemów estetycznych.
Mój referat — ze względu na teoretyczny charak-
ter zaliczony do pierwszego bloku tematycznego —
nosił tytuł: Czy sztuka może obyć się bez definicji?
Pojęcie — ewolucja — definicja. Wychodząc od
stwierdzenia, że w starożytnej Grecji nie istniał dla
działań artystycznych oddzielny termin „sztuka”, a
bardzo szerokie pojęcie „techne”, obejmujące i sztu-
kę, i technikę, i naukę (matematyka, logika, ale też
budowa mostów), starałam się prześledzić historyczną
ewolucję tego pojęcia, wykształcenie się terminu i de-
finicji aż do kontestacji przez współczesnych twórców
zarówno pojęcia „sztuka”, jak i „artysta”. Jesteśmy
świadkami zjawiska, iż sięganie przez sztukę do arse-
nału środków technicznych, głównie elektronicznych,
penetrowanie coraz to nowych obszarów, wychodzą-
cych daleko poza sferę tradycyjnych działań arty-
* Zaproszona jako gość honorowy przez Sekcję Grecką z
Prośbą o wygłoszenie referatu 1 wzięcie udziału w dysku-
sji — byłam jedyną przedstawicielką Polski na Kongresie.

stycznych, staje się jakby nawrotem do sytuacji sta-
rogreckiej „techne”*.
Zappeion był miejscem publicznego panelu dys-
kusyjnego, na którym wygłosili referaty: Giulio Carlo
Argan (Włochy), Rene Berger (Szwajcaria) i grecki
historyk sztuki Chryssantos Christou. Argan postawił
zaskakującą tezę w stosunku do kongresowego tema-
tu obecności sztuki greckiej we współczesnej kreacji.
Powinniśmy —• stwierdził — zajmować się raczej jej
nieobecnością, a w każdym razie coraz to wyraźniej-
szym jej odchodzeniem, co wpływa na słabość kul-
tury współczesnej. Czy nie jesteśmy na najlepszej
drodze do zagubienia wartości istniejących od dwóch
tysięcy lat? Czy ideologia ludzka nie zostanie zastą-
piona działalnością maszyn?
Na coraz ściślejsze związki sztuki z technologią
zwrócił również uwagę w swoim wystąpieniu Renś
Berger. Jego wizje przyszłości — kiedy maszyna bę-
dzie udawała producenta kultury i kiedy nie będzie
dzieł sztuki, lecz ulotne zjawiska elektroniczne —
nie były zbyt optymistyczne.
Najważniejszym punktem programu dorocznego
Walnego Zgromadzenia (XXXVII) były bardzo oży-
wione wybory prezydenckie, zwłaszcza że po raz
pierwszy skorzystano ze statutowo przewidzianego
„korespondencyjnego” prawa do głosowania (vote par
correspondance). Kandydatami byli: dotychczasowy
przewodniczący, Dan Kaulica, deklarujący gotowość
pełnienia tej funkcji przez następne trzy lata, oraz
przedstawiony przez Sekcję Francuską i Holender-
ską — Josć-Augusto Franęa. W wyniku wyborów —
przeprowadzonych drogą tajnego głosowania i po
uwzględnieniu głosów nadesłanych —- nowym prze-
wodniczącym został Jose-Augusto Franęa otrzymując
sto dziewięćdziesiąt dwa głosy, podczas gdy Dan
Haulica otrzymał tylko pięćdziesiąt dwa. Sekretarzem
Generalnym AICA została Helene Lassalle.
Josś-Augusto Franęa (ur. 1922) jest Portugalczy-
kiem stale zamieszkałym w Paryżu, gdzie, prócz pro-
wadzonych wykładów na jednym z paryskich uni-
wersytetów, prowadzi filię Fundacji Gulbenkiana.
Franęa jest autorem licznych prac z zakresu historii
sztuki i krytyki artystycznej. Od 1970 piastuje sta-
nowisko redaktora naczelnego czasopisma o sztuce
„Coloąuio Artes”.
Przyjętych zostało siedemdziesięciu dwóch nowych
członków rzeczywistych z szesnastu Sekcji Narodo-
wych. Sądząc po liczbie zgłoszeń szczególne ożywie-
nie i zainteresowanie przynależnością do AICA zau-
ważyć można było w mało dotychczas aktywnych
Sekcjach — Amerykańskiej, Islandzkiej i Japońskiej.
Kongresy AICA w następnych latach odbędą się
w: Belgii — 1985, Portugalii — 1986, Gruzji (ZSRR)
— 1987. Wszystkie zaproszenia wymienionych Sekcji
zostały przyjęte przez aklamację.
Władysława Jaworska

161