DOI Artikel:
Krawczyk, Jarosław: Wokól: "Konstytucji 3 Majas" Jana Matejki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0278
JAROSŁAW KRAWCZYK
chłop i zafrasowany ksiądz tworzą obraz społecznej recepcji
Ustawy, sugerujący, że jakkolwiek słuszne było samo przed-
sięwzięcie, twórcy jego kierowali się niewłaściwą busolą.
Przywołanie gestu przysięgi z Horacjuszy i Jeu-de-Paume
określa jedynie koloryt lokalny wydarzeń nie przydając
obrazowi żadnych „rewolucyjnych treści”. Oczywiście „kry-
tyka’ ’ Matejki nie jest i nie może być totalna. W przytaczanym
liście do Rady miasta malarz nazywa Konstytucję „wielką
reformą”, wyrażając nadzieję, iż jego dzieło zawiśnie kiedyś
w Sejmie wyzwolonej i zjednoczonej Polski60. Można przy-
puścić jednak, że równocześnie jakby wątpił w słuszność
pryncypiów, jakimi kierowali się twórcy Ustawy. Wątpliwość
60 Ibidem, s. 549.
ta wyczuwalna jest w zakończeniu ostatniego z komentarzy,
którymi malarz opatrzył Dwanaście szkiców do dziejów cywili-
zacji w Polsce, gdzie duchowi Oświecenia zdaje się przeciw-
stawiać naukę płynącą z religii: Repnin rzuca rękawice —■
palec kładzie na penduł zegaru dziejowego, pod marmurowem
popiersiem Imperatoratorowej umieszczonego — a zabłoconym
butem wywraca krzesło, z którego posypały się na posadzkę
przyszłej cywilizacji kwiaty, przez naród przygotowane. Zwiędły
—• pozostała książka Psalmów Pokutnych — a dalej — O naśla-
dowaniu Chrystusa61.
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
61 MATEJKO, o.c„ s. 535.
AUTOUR DE LA „CONSTITUTION DU 3 MAI” DE JAN MATEJKO
Le present article essaie d’analyser et d’interpreter la
Constitution du 3 Mai, tableau de Jean Matejko, le plus
oublie (et meconnu). L’auteur taehe d’y montrer la possibilite
d’appliquer pratiquement les principes representes dans son
article La peinture d’histoire de Jean Matejko. Systbme de
reference.
Dans la premiere partie de son article il essaie d’analyser
le tableau comme une specifique „relation du deroulement
des evenements”. En identifiant les heros principaux du
róeit de Matejko, 1’auteur cherche a decouvrir les regles de la
composition du tableau. Dans la seconde partie de son texte
il s’intóresse surtout & trois , ,discontinuites” inquietantes
de la narration du tableau: le paysan, le Juif et le pretre
auxquels il est pręt d’attribuer les róles des commentateurs
de l’evenement represente vu leur place dans la structure
du tableau. Le sens de leui' commentaire, pense-t-il, est
critique; Matejko semble y passer furtivement quelques
remarques, parfois trćs concretes, contrę la loi du 3 Mai.
Traduit par Krystyna Jachieć
chłop i zafrasowany ksiądz tworzą obraz społecznej recepcji
Ustawy, sugerujący, że jakkolwiek słuszne było samo przed-
sięwzięcie, twórcy jego kierowali się niewłaściwą busolą.
Przywołanie gestu przysięgi z Horacjuszy i Jeu-de-Paume
określa jedynie koloryt lokalny wydarzeń nie przydając
obrazowi żadnych „rewolucyjnych treści”. Oczywiście „kry-
tyka’ ’ Matejki nie jest i nie może być totalna. W przytaczanym
liście do Rady miasta malarz nazywa Konstytucję „wielką
reformą”, wyrażając nadzieję, iż jego dzieło zawiśnie kiedyś
w Sejmie wyzwolonej i zjednoczonej Polski60. Można przy-
puścić jednak, że równocześnie jakby wątpił w słuszność
pryncypiów, jakimi kierowali się twórcy Ustawy. Wątpliwość
60 Ibidem, s. 549.
ta wyczuwalna jest w zakończeniu ostatniego z komentarzy,
którymi malarz opatrzył Dwanaście szkiców do dziejów cywili-
zacji w Polsce, gdzie duchowi Oświecenia zdaje się przeciw-
stawiać naukę płynącą z religii: Repnin rzuca rękawice —■
palec kładzie na penduł zegaru dziejowego, pod marmurowem
popiersiem Imperatoratorowej umieszczonego — a zabłoconym
butem wywraca krzesło, z którego posypały się na posadzkę
przyszłej cywilizacji kwiaty, przez naród przygotowane. Zwiędły
—• pozostała książka Psalmów Pokutnych — a dalej — O naśla-
dowaniu Chrystusa61.
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
61 MATEJKO, o.c„ s. 535.
AUTOUR DE LA „CONSTITUTION DU 3 MAI” DE JAN MATEJKO
Le present article essaie d’analyser et d’interpreter la
Constitution du 3 Mai, tableau de Jean Matejko, le plus
oublie (et meconnu). L’auteur taehe d’y montrer la possibilite
d’appliquer pratiquement les principes representes dans son
article La peinture d’histoire de Jean Matejko. Systbme de
reference.
Dans la premiere partie de son article il essaie d’analyser
le tableau comme une specifique „relation du deroulement
des evenements”. En identifiant les heros principaux du
róeit de Matejko, 1’auteur cherche a decouvrir les regles de la
composition du tableau. Dans la seconde partie de son texte
il s’intóresse surtout & trois , ,discontinuites” inquietantes
de la narration du tableau: le paysan, le Juif et le pretre
auxquels il est pręt d’attribuer les róles des commentateurs
de l’evenement represente vu leur place dans la structure
du tableau. Le sens de leui' commentaire, pense-t-il, est
critique; Matejko semble y passer furtivement quelques
remarques, parfois trćs concretes, contrę la loi du 3 Mai.
Traduit par Krystyna Jachieć